Vijdon – Conscience
Xxxmanera Скажи Мне Кто Ты Tiktok Дора Hello Мир Манера Крутит Мир
VIJDON
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Одамлар билан муносабатларда «Виждонинг борми, виждонингга қарши борасанми», «виждонсиз» деган гапларни кўп эшитгансиз. Шунда «Виждон ўзи нима?» деган савол туғилган бўлиши ҳам мумкин. Ғарб олимлари наздида виждон кишилик жамиятидаги ва атроф-муҳитга муносабатдаги инсоннинг ўзини тутишдаги ахлоқий масъулият туйғусидир. Улар буни ифодали қилиб узоқ вақт пардозланган, силлиқланган, босимга қўйилган, ишлов берилган, печда куйдирилган мис буюмга ўхшатишади. Виждонни ҳам ижтимоий ўзаро таъсир шароитида шаклланадиган ва сайқалланадиган туйғу, жамият фаровонлиги даражасига қараб ўзгариб турадиган нарса ҳисоблашади. Улар наздида виждон – ижтимоий ҳаётда шаклланган дўқ-пўписа ва тақиқлар ҳокимиятидир. Лекин бу гаплар ҳақиқат эмас!
Ҳақиқатда эса виждон инсон табиатига Аллоҳ таоло юборган нурдир. Бу шунингдек, кўрсатма, далил-исбот ҳамда биз билан туғиладиган ва бизни ҳидоятга йўлловчи компас, маёқдир. Ижтимоий тараққиётнинг барча даврларида бу компаснинг ойнаси ялтираб, сайқалланиб боради. Бунинг рад этиб бўлмайдиган далиллари бор.
Ҳайвонот оламига бир назар ташланг: бу ерда жамият ҳам, ижтимоий онг ҳам йўқ. Лекин ҳожат ушатган мушукни кузатсангиз, у ишни бажариб бўлгач, ахлатини кўздан яшириш учун типирчилаб-айланиб қолади. У бу қилиқни қайси мушуклар жамиятида ўрганган, у ахлатни бошқа тоза нарсалардан қандай ажратади?
Ёки мушук стол устидаги балиқни ўғирлаган ҳолатни кузатинг: уни жиноят жойида қўлга тушириб, урмоқчи бўлсангиз, айбини «сезиб», кўзларини юмиб олади. Ёки болалар билан ўйнаётган мушук тасодифан вазани синдириб қўяди ва «ишни пачава қилиб қўйганини» тушуниб, тезда стол тагига яшириниб олади. Буларнинг ҳаммаси «виждон» деб аталмиш туйғу борлигини исботлайдиган маълумотлардир. Мушуклар оламида ана шу туйғуларни тарбиялайдиган жамият йўқ. Бизга умуман «мушуклар жамияти» деган тушунча мутлақо нотаниш.
Каптарлардаги эр-хотинлик садоқати, отнинг олийжаноблиги, унинг ўз эгасига садоқати ва умрининг охиригача унга боғланиб қолиши, арслоннинг мағрурлиги, унинг ҳеч қачон ўз қурбонига орқасидан келиб ташланмаслик одати, туянинг уятчанлиги, бегона назарни сезган заҳотиёқ урғочиси билан қўшилишни тўхтатиб қўйиши… Ҳайвонот оламидан бундай мисолларни кўплаб келтириш мумкин. Улар бу одатларни қаерда, қайси ҳайвонлар жамиятида ўрганишган?
Қоҳира сиркида содир бўлган мана бу ҳодисани олиб кўринг. Ғазабланган шер ўз ўргатувчиси Муҳаммад Хулувининг орқасидан келиб, елкасига чанг солди ва уни оғир жароҳатлади. Воқеа фожиали тугади – шер ўргатувчи оғир яралардан вафот этди. Шундан сўнг шер овқат емай қўйди. Қафаснинг бир бурчагида қимирламай ётаверди. Овқатга ҳам, одамларга ҳам ҳеч қизиқмай қўйди. Кейин уни ҳайвонот боғига ўтказишди, кўнглини кўтариш учун олдига урғочи шерни киритишди. Лекин шер шу заҳоти меҳмонини дўппослаб, катакдан ҳайдаб чиқарди. Унинг тутқунлиги кўп давом этмади, бир куни у гуноҳкор панжасини оғзига олдию, қаҳр-ғазаб билан, токи ўзи жон таслим қилмагунича ғажиб ташлади.
Ҳайвонлар ҳам изтироб чекади, қийналади, азобланади, ғамга ботади, қайғуради, гуноҳини ювиш учун ўз жонига қасд қилишгача боради. Шер қайси йиртқичлар жамиятида бу ажойиб қилиқни эгаллаган? Умуман ёввойи ҳайвонлар жамиятида инсонга етказилган оғир жароҳат учун ўзини ўлдиришга чақирувчи қонун бормикин?
Қаршимизда турган бундай олийжаноблик, яхши хулқ ва виждонийлик мисолларини ҳатто инсонда ҳам учратиш қийин. Мана шунинг ўзиёқ виждоннинг моҳияти тўғрисидаги моддиюнча таъриф ва тасаввурларнинг батамом барбод бўлганини кўрсатиб турибди.
Виждон – ҳар қандай тирик мавжудотнинг табиатига Аллоҳ томонидан жойлаб қўйилган нурлигига ва жамият тараққиётининг барча босқичлари бу илоҳий ёғду устидаги занг ва ғуборларни артиб-кетказиб туришига ва буни дин ҳам тасдиқлашига шак-шубҳа йўқ!
Шер ва ҳайвон ўргатувчи ҳодисасини эсланг: мулоқот ва дўстлик шернинг йиртқич қалбини юмшатди ва унда тазарру туйғуларини уйғотди. Шунинг учун у қайғу чекмоқда, чуқур изтиробда, ўз жиноятига тавба қиларкан, у инсонлар каби ғам-аламдан ўзини ўлдиради. Рухсат этилган нарса ҳам аниқ, рухсат берилмагани аниқ. Пайғамбар алайҳиссалом айтганларидай: «Одамлар маслаҳат беришса ҳам, ўз қалбинг билан маслаҳатлаш!»
Биз яхшини – ёмондан, хатони – тўғридан, рухсат берилганни – рухсат берилмаганидан ажратиш учун махсус шариат илмларига муҳтож эмасмиз. Дарҳақиқат, Аллоҳ таоло ҳар биримизнинг қалбимизга бутун шариатни ва мезон тарозиларини ўрнатиб қўйган. Қалбларимизни моддий оламнинг балчиқ-лойларидан, ҳирс-нафс зарарларидан тозалаш учун нима кераклигини ижтимоий билимлар ҳассасисиз ҳам кўрамиз, биламиз ва аниқлаймиз. Бу Аллоҳ таолонинг нури, бу нурнинг номи – виждон! Аллоҳ таоло марҳамат қилади: «Эй мўминлар, агар Аллоҳдан қўрқсангизлар, сизлар учун ҳақ билан ноҳақни ажратадиган ҳидоят ато қилур» (Анфол, 29).
Шайх Муҳаммад ибн Абдул Жобир қуйидаги ҳадиси қудсийни келтиради: «Сенинг қалбингда Менинг элчим ва маслаҳатчим туриб, нега Мендан ноумид бўласан?»
Виждон – чин ҳақиқат ва ахлоқий бокираликдир. Қотиллик ҳам, шунингдек, ўғрилик, ёлғон, зулм, бузуқлик, сўкиниш, беҳаёлик, қўполлик, ёвузлик, мунофиқлик, хиёнат кабилар ҳам ҳеч қачон олийжаноблик бўлолмайди. Буларнинг ҳаммаси – ахлоққа зид нарсалардир ва қиёмат кунигача шундай бўлиб қолажак!
Шунингдек муҳаббат, раҳм-шафқат, ҳақиқат, яхшилик, кечиримлилик, олийжаноблик, сахийлик каби фазилатлар то еру-осмон ёрилиб кетмагунича, бирорта телба кимса ҳокимиятни эгаллаб, ер юзидан ақл-идрок ғойиб бўлмагунича ҳеч қачон ахлоқсизлик кўриниши бўлиб қолмайди.
(Арабчадан таржима)
Vijdon – Conscience
Boshqa maqsadlar uchun qarang Vijdon (nomutanosiblik). “Scruples” qayta yo’naltirishlar. Boshqa maqsadlar uchun qarang Skripllar (ajratish). Buni chalkashtirib yubormaslik kerak Ong.
Vinsent van Gog, 1890. Kreller-Myuller muzeyi. Yaxshi samariyalik (Delacroixdan keyin).
Vijdon vujudga keladigan kognitiv jarayondir hissiyot va shaxsga asoslangan ratsional birlashmalar axloqiy falsafa yoki qiymat tizimi. Vijdon, hissiyot yoki fikrdan farqli o’laroq, simpatik tarzda bo’lgani kabi, darhol hissiy in’ikoslar va refleksli javoblarga asoslangan assotsiatsiyalar tufayli. markaziy asab tizimi javoblar. Oddiy so’zlar bilan aytganda, vijdon ko’pincha hissiyotlarga olib boruvchi deb ta’riflanadi pushaymon bir kishi ular bilan ziddiyatli ish qilganida axloqiy qadriyatlar. Shaxsning axloqiy qadriyatlari va ularning axloqiy falsafaning oilaviy, ijtimoiy, madaniy va tarixiy talqinlariga mos kelmasligi ko’rib chiqiladi. madaniy nisbiylik ham psixologiyada, ham amaliyotda. Vijdon xatti-harakatlar oldidan axloqiy hukmni qay darajada xabardor qiladi va shundaymi axloqiy hukmlar asoslangan yoki bo’lishi kerak sabab zamonaviy nazariyalar bilan bir qatorda zamonaviy nazariyalar o’rtasida zamonaviy tarixning ko’p qismida munozaralarni keltirib chiqardi romantizm tugaganidan keyin va boshqa reaktsion harakatlar O’rta yosh.
Vijdonning diniy qarashlari, odatda, uni barcha odamlarga xos bo’lgan axloqqa, foydali olamga va / yoki ilohiyot. Dinning xilma-xil ritualistik, afsonaviy, aqidaviy, huquqiy, institutsional va moddiy xususiyatlari tajriba, hissiy, ma’naviy yoki mulohazali vijdonning kelib chiqishi va faoliyati to’g’risida mulohazalar. [1] Umumiy dunyoviy yoki ilmiy qarashlar vijdon qobiliyatini ehtimol deb hisoblaydi genetik jihatdan aniqlangan, uning mavzusi bilan ehtimol o’rganilgan yoki muhrlangan a qismi sifatida madaniyat. [2]
Vijdon uchun keng tarqalgan metafora “ichidagi ovoz”, “ichki yorug’lik”, [3] yoki hatto Sokratning yunonlar uni deb atagan narsaga ishonishi “daimnik ishora “, oldini olish (Chopriz.) apotreptikos) ichki ovoz faqat xato qilmoqchi bo’lganida eshitildi. Vijdon, quyida keltirilgan bo’limlarda batafsil bayon qilinganidek, milliy va xalqaro huquqdagi tushuncha, [4] tobora ko’proq butun dunyoga murojaat qilish kabi tasavvurga ega bo’lib, [5] jamoat manfaati uchun ko’plab taniqli harakatlarni rag’batlantirdi [6] va ko’plab taniqli adabiyot, musiqa va kino namunalarining mavzusi bo’ldi. [7]
Mundarija
- 1 Ko’rishlar
- 1.1 Diniy
- 1.2 Dunyoviy
- 1.2.1 Vijdon jamiyatni shakllantiruvchi instinkt sifatida
- 1.2.2 Evolyutsion biologiya
- 1.2.3 Neyrologiya va sun’iy vijdon
- 1.3.1 O’rta asrlar
- 1.3.2 Zamonaviy
Ko’rishlar
Qo’shimcha ma’lumotlar: Axloqning kelib chiqishi va Axloq
Garchi insoniyat vijdonning umuman qabul qilingan ta’rifiga yoki uning roli to’g’risida universal kelishuvga ega bo’lmasa-da axloqiy qaror qabul qilish, uchta yondashuv bunga bog’liq: [8]
- Diniy qarashlar
- Dunyoviy qarashlar
- Falsafiy qarashlar
Diniy
Qo’shimcha ma’lumotlar: Diniy e’tiqod, Din falsafasi va Ma’naviyat
O’tirgan Budda, Gandara Milodiy II asr. Budda vijdonni dunyodagi ishtiyoq va azob-uqubatlarga duchor bo’lishga toqat qiladigan kishilarga nisbatan rahm-shafqat bilan to’g’ri xulq-atvor to’g’ri fikr va to’g’ri fikrlash bilan bog’lagan.
Adabiy an’analarida Upanishadlar, Braxma sutralari va Bhagavad Gita, vijdon – bu yaxshilik va yomonlik haqida bilimlarni shakllantirish xususiyatlariga berilgan yorliq, a jon dalolatnomalar bajarilishi va natijada ularni qabul qilish natijasida olinadi karma ko’p umr davomida. [9] Ga binoan Adi Shankara uning ichida Vivekachudamani axloqiy to’g’ri harakat (moddiy va ma’naviy mukofotni kutmasdan boshqalarga yaxshilikning asosiy burchini kamtarlik va shafqat bilan bajarish sifatida tavsiflanadi), “qalbni poklashga” yordam beradi va ruhiy osoyishtalikni ta’minlaydi, lekin bu faqat bizga “haqiqatni bevosita anglash” ni bermaydi . [10] Ushbu bilim abadiy va abadiy bo’lmaganlarni farqlashni va oxir-oqibat amalga oshirishni talab qiladi tafakkur chinakam o’zlik toza ong olamida birlashishi. [11]
In Zardushtiylik imon, o’limdan keyin ruh hukm ostida bo’lishi kerak Ajratuvchi ko’prigi; U yerda, yovuzlik odamlar o’zlarining oliy tabiati yoki vijdonlarini oldindan rad etishlari bilan qiynashadi va “ular hamma vaqt mehmon bo’lishadi Yolg’on uyi.” [12] The Xitoy tushunchasi Ren, vijdon ijtimoiy odob-axloq qoidalari va to’g’ri munosabatlar bilan birga odamlarga ergashishda yordam berishini ko’rsatadi Yo’l (Tao ) insonning ezgulik va hamjihatlik uchun yashirin qobiliyatini aks ettiruvchi hayot tarzi. [13]
Markus Avreliy bronza bo’lagi, Luvr, Parij: “Xudoni yodda tutib, bir fidoyilik harakatlaridan boshqasiga o’tish. Faqat u erda zavq va tinchlik.”
Vijdon, shuningdek, taniqli xususiyatlarga ega Buddizm. [14] In Pali oyatlar, masalan, Budda ning ijobiy tomonini bog’laydi vijdon sof qalbga va xotirjam, yaxshi yo’naltirilgan ongga. Bu ma’naviy kuch va “Dunyo qo’riqchilari” dan biri sifatida qaraladi. Budda shuningdek, vijdonni dunyoda ishtiyoq va azob-uqubatlarga duchor bo’lishi kerak bo’lganlarga nisbatan rahm-shafqat bilan bog’lab qo’ydi. tafakkur. [15] Santideva (Milodiy 685-763) da yozgan Bodhicaryavatara (u yaratgan va Buyuk shimoliy buddistlar universitetida etkazib bergan Nalanda kabi fazilatlarni takomillashtirishning ma’naviy ahamiyati saxiylik, sabr-toqat kabi illatlarga chalinganida, “o’tin bo’lagi” kabi bo’lishga ongni o’rgatish mag’rurlik yoki shahvat; shuning uchun meditatsion singdirishda to’g’ri tushunchaga erishish mumkin. [16] Vijdon buddizmda asta-sekin kuchayib boradigan va barcha tirik mavjudotlarga bo’lgan beg’ubor muhabbat sifatida namoyon bo’ladi [17] bu erda aql hissiy manfaatlardan voz kechadi va o’zini o’zi bir butun sifatida anglaydi. [18]
The Rim imperatori Markus Avreliy uning yozgan Meditatsiyalar bu vijdon bizning ongimiz va shu bilan Olamning haqiqiy, osoyishta va uyg’un tabiatiga mos keladigan oqilona tamoyillarga muvofiq yashash qobiliyatidir: “Xudoni yodda tutib, bir fidoyilik harakatlaridan boshqasiga o’tish. Faqat u erda, zavq va sukunat . bu erda bizning mavjudligimizning yagona mukofoti bu beg’ubor xarakter va fidoyi harakatlardir. ” [19]
Oxirgi sahifasi G’azzoliy MS Istambuldagi avtobiografiyasi, Shehid Ali Pasha 1712 yil A.H. 509 = 1115–1116. G’azzoliyning epistemologik skeptik inqirozi “Xudo ko’ksimga nur sochgan nur . ko’p bilimlarning kaliti” bilan hal qilindi.
The Islomiy tushunchasi Taqvo vijdon bilan chambarchas bog’liqdir. In Qur’on 2: 197 va 22:37 oyatlarida taqvo “to’g’ri xulq” yoki “taqvo “,” o’zini himoya qilish “yoki” yomonlikdan himoya qilish “. [20] Qur’on 47:17 oyatda aytilishicha, Xudo mo’minning taqvosining asosiy manbai bo’lib, u shunchaki shaxsiy irodaning samarasi emas, balki Xudodan ilhom talab qiladi. [21] Yilda Qur’on 91: 7-8 oyatlar, Qodir Xudo qalbni, vijdonni qanday takomillashtirgani va unga noto’g’ri (fujur) va to’g’ri (taqvo) ni o’rgatgani haqida gapiradi. Demak, vijdon va fazilatni anglash qalbga xos bo’lib, uni dunyo hayotida adolatli sinovdan o’tkazishga imkon beradi va qiyomat kuni Xudo va barcha insonlar oldidagi majburiyatlari uchun javobgar bo’ladi. [22]
Qur’on 49-sura. Hujurot surasi, 49:13-oyat: “Bir-biringizni bilib olinglar, Allohning huzurida sizning eng ulug’laringiz taqvodorlardir”, deb e’lon qiladi.
Qur’on 49:13 oyatda shunday deyilgan: “Ey insoniyat! Biz sizlarni bir-biringizni tanib-bilishingiz uchun sizni erkaklar va ayollardan yaratdik va sizni turli guruhlar va jamiyatlarga ajratdik. taqvodan bo’lganlar. ” Yilda Islom kabi taniqli ilohiyotchilarning fikriga ko’ra Al-G’azzoliy Garchi voqealar belgilab qo’yilgan bo’lsa ham (va Xudo tomonidan al-Lawh al-Mahfuzda yozilgan) Konservalangan planshet), odamlar noto’g’ri va to’g’ri o’rtasida tanlov qilish irodasiga egadirlar va shu bilan o’z xatti-harakatlari uchun javobgardirlar; vijdon – bu Xudoga bo’lgan shaxsiy shaxsiy aloqadir, bu bilim va amaliyot tufayli yaxshilanadi Islomning beshta ustuni, taqvodorlik, tavba qilish, o’zini tutish va ibodat qilish; gunohkor harakatlar orqali parchalanib, majoziy ma’noda qora rang bilan qoplangan. [23] Marshall Xojson uch jildli asarni yozgan: Islom shovqini: Jahon tsivilizatsiyasida vijdon va tarix. [24]
Protestant xristian an’analarida, Martin Lyuter da turib oldi Qurtlarni parhezi uning vijdoni Xudoning Kalomiga asir bo’lganligi va vijdonga qarshi chiqish xavfsiz va to’g’ri emasligi. Lyuter uchun vijdon diniy sohaga emas, balki axloqiy doiraga kiradi. [25] Jon Kalvin vijdonni jang maydoni sifatida ko’rdi: “[. ] bizning vijdonimizda Uning Shohligiga qarshi ko’tarilgan va uning farmonlariga to’sqinlik qiladigan dushmanlar Xudoning taxti u erda mustahkam o’rnashmaganligini isbotlaydilar”. [26] Ko’pchilik Nasroniylar o’z vijdoniga ergashishni insonga bo’ysunish kabi muhimroq yoki undan ham muhimroq deb bilish hokimiyat. [27] Vijdonga nisbatan nasroniylarning fundamentalist nuqtai nazari quyidagicha bo’lishi mumkin: ‘Xudo bizning vijdonimizni berdi, shunda biz Uning qonunini buzganimizda bilib olamiz; noto’g’ri ish qilganimizda aybimiz tavba qilishimiz kerakligini aytadi. ” [28] Bu ba’zan (o’rtasidagi ziddiyat kabi) bo’lishi mumkin Uilyam Tindal va Tomas More Muqaddas Kitobni ingliz tiliga tarjima qilish orqali) axloqiy tushkunlikka olib keladi: “Men cherkovimga / ruhoniyga / harbiy / siyosiy rahbarimga so’zsiz itoat etamanmi yoki ibodat va oyatlarni shaxsiy o’qish bilan ko’rsatilgandek, o’zimning ichki va yomonni his qilishimga rioya qilaman. ? ” [29] Ba’zi zamonaviy xristian cherkovlari va diniy guruhlar axloqiy ta’limotlarga ega O’n amr yoki ning Iso qonunchilikdagi javobgarlikni o’z ichiga olgan qat’i nazar, har qanday vaziyatda eng yuqori hokimiyat sifatida. [30] In Yuhanno xushxabari (7: 53–8: 11) (King James Version) Iso ayolni zino qilganlikda ayblayotganlarga qarshi: “” Kim sizning orangizda gunohsiz bo’lsa, avval unga tosh otsin! ” Va yana egilib, erga yozib qo’ydi. Va buni eshitganlar, o’z vijdonlari bilan mahkum bo’lib, birin-ketin chiqib ketishdi “(qarang. Iso va zinodan olingan ayol ). In Luqoning xushxabari (10: 25-37) Iso qanday qilib nafratlangan va bid’atchi bo’lganligi haqida hikoya qiladi Samariyalik (qarang Yaxshi samariyalik haqida masal ) kim (rahm-shafqat va vijdonan) yo’lning yonida jarohat olgan musofirga yordam berib, boshqa tomondan o’tayotgan ruhoniydan ko’ra qo’shnisini sevib abadiy hayot uchun yaxshiroqdir. [31]
Nikiforos Litras, O’lgan Poliniklar oldida antigon (1865), tuvalga moy, Yunoniston milliy galereyasi – Aleksandros Sautzos muzeyi.
Ilohiy yoki davlat qonunlariga vijdonan itoat etishning ushbu dilemmasi keskin ravishda namoyish etildi Antigon ga bo’ysunmaslik King Creon akasini gumon qilingan xoinni dafn etishga qarshi buyrug’i bilan murojaat qilib, “yozilmagan qonun “va” tiriklarga qaraganda o’liklarga ko’proq sodiqlik “. [32]
Katolik ilohiyot vijdonni “tegishli vaqtda [odamga] yaxshilik qilishga va yomonlikdan saqlanishga buyuradigan aqlning fikri” deb hisoblaydi. [33] The Ikkinchi Vatikan Kengashi (1962–65) quyidagicha tasvirlaydi: “Inson vijdonining tubida o’zini o’zi yaratmagan, lekin itoat qilishi kerak bo’lgan qonunni topadi. Uning ovozi uni doimo sevishga va yaxshilik qilishga va yomonlikdan qochishga chaqiradi. ichkarida to’g’ri harakatda: buni qiling, shundan saqlaning, chunki inson qalbida Xudo tomonidan yozilgan qonun bor, uning qadr-qimmati shu qonunni bajarishda va u bilan hukm qilinadi. Uning vijdoni insonning eng yashirin yadrosi va uning U erda Xudo bilan yolg’iz o’zi bor, uning ovozi uning tubida yangraydi “. [34] Shunday qilib, vijdon iroda kabi emas, ehtiyotkorlik kabi odat emas, balki “biz haqiqatni, yaxshilikni, Xudoning ovozini tinglashimiz va eshitishimiz mumkin bo’lgan ichki makon. Bu U bilan bo’lgan munosabatimizning ichki joyidir, bizning qalbimiz bilan gaplashadigan va bizni aniqlashimizga, yurishimiz kerak bo’lgan yo’lni tushunishga va qaror qabul qilingandan keyin oldinga intilishga, sodiq qolishga yordam beradigan ” [35] Mantiq nuqtai nazaridan vijdonni asosiy sharti ob’ektiv me’yor bo’lgan va kichik sharti norma qo’llaniladigan muayyan holat yoki vaziyat bo’lgan axloqiy sillogizmning amaliy xulosasi sifatida qaralishi mumkin. Shunday qilib, katoliklarga to’g’ri vijdonni shakllantirish uchun o’zlarini undan kelib chiqadigan me’yorlar va me’yorlar bo’yicha ehtiyotkorlik bilan tarbiyalashga o’rgatiladi. Katoliklar o’z vijdonlarini har kuni va oldin alohida e’tibor bilan tekshirishlari kerak tan olish. Katolik ta’limotida shunday deyilgan: “Inson axloqiy qarorlar qabul qilish uchun shaxs sifatida o’z vijdoniga va erkinlik bilan harakat qilish huquqiga ega. Uni vijdoniga zid harakat qilishga majbur qilish kerak emas. Shuningdek, uning vijdoniga muvofiq harakat qilishiga yo’l qo’ymaslik kerak” , ayniqsa diniy masalalarda “. [36] Ushbu vijdon huquqi cherkov ta’limotiga o’zboshimchalik bilan rozi bo’lmaslik va o’z vijdoniga muvofiq ish tutayapman deb da’vo qilishga imkon bermaydi. Samimiy vijdon, chinakam manbalardan axloqiy haqiqatni astoydil izlashni, ya’ni uni o’rgatish uchun Masih tomonidan o’rnatilgan vakolatni tinglab, o’zini shu axloqiy haqiqatga moslashtirishni o’ylaydi. Shunga qaramay, har qanday harakatga qaramay, “axloqiy vijdon johillikda qolishi va amalga oshiriladigan yoki allaqachon sodir etilgan harakatlar to’g’risida noto’g’ri hukm chiqarishi mumkin . Bunday johillik ko’pincha shaxsiy javobgarlikka tortilishi mumkin . Bunday hollarda , shaxs uchun aybdor noto’g’ri u bajaradi. ” [37] Shunday qilib, agar kimdir noto’g’ri qaror chiqarganligini tushunsa, uning vijdoni qat’iyan xato deb aytiladi va bu harakat uchun amaldagi me’yor emas. Avvalo xato manbasini olib tashlash va to’g’ri hukmga erishish uchun qo’lidan kelganicha harakat qilish kerak. Agar biror kishi o’z xatosidan xabardor bo’lmasa yoki halol va tirishqoq harakatga qaramay, xatoni o’rganish yoki maslahat olish orqali bartaraf eta olmasa, u holda vijdon yengilmas xato deb aytilishi mumkin. U kishining to’g’ri ekanligiga sub’ektiv ishonchga ega bo’lganligi sababli bog’lanadi. Yengilmas xatolar vijdoniga ta’sir qilish natijasida paydo bo’ladigan xatti-harakat o’z-o’zidan yaxshi emas, ammo Xudoning to’g’ri buyrug’i va ob’ektiv me’yoriga qarshi bu buzilgan xatti-harakatlar yoki moddiy gunoh odamga tegishli emas. Vijdonning bunday hukmiga berilgan rasmiy itoatkorlik yaxshi. Ba’zi katoliklar vijdonga qarshi fikrni oqlash uchun vijdonni to’g’ri tushunilgan vijdon darajasida emas, balki vijdonga etkazish kerak bo’lgan printsiplar va me’yorlar darajasida murojaat qilishadi. Masalan, ba’zilari ruhoniylar deb nomlangan narsalardan foydalanish to’g’risida qiling ichki forum cherkov ta’limotiga mos kelmaydigan xatti-harakatlarni yoki turmush tarzini oqlash uchun (Magisterium tomonidan ruxsat etilmagan) echim, masalan, Masihning ajralishdan keyin qayta turmush qurishni taqiqlashi yoki nikohdan tashqari jinsiy faoliyat. The Katolik cherkovi “Cherkov vakolatlarini rad etish va uning ta’limotlari . sud qaroridagi xatolar manbai bo’lishi mumkin” deb ogohlantirdi ahloqiy o’tkazish “. [38] O’zining vijdoniga ergashib, o’limga mahkum bo’lish oqibatini qabul qilgunga qadar misol keltiradigan ser Tomas More (1478-1535). [39] Vijdonning ikki jihati sifatida “burch tuyg’usi” va “axloqiy tuyg’u” o’rtasidagi farqni yozgan va birinchisini faqat ilohiy Qonun chiqaruvchi tushuntirishi mumkin bo’lgan tuyg’u sifatida ko’rgan ilohiyotshunos Jon Genri Kardinal Nyuman. [40] Uning taniqli so’zi shundaki, u avval vijdoniga, keyin esa papaga tushdi, chunki vijdoni uni papaning hokimiyatini tan olishga majbur qildi. [41]
Yahudiylik shubhasiz diniy hokimiyatga murosasiz itoat qilishni talab qilmaydi; ish butun davomida qilingan Yahudiylar tarixi ravvinlar o’lim jazosi kabi vijdonsiz deb topilgan qonunlarni chetlab o’tdilar. [42] Xuddi shunday, yahudiylarning e’tiqodi uchun milliy taqdir bilan bog’liq ishg’ol bo’lsa ham (qarang) Sionizm ) ko’plab olimlar (shu jumladan Musa Mendelson ) vijdon Muqaddas Kitob haqiqatining shaxsiy vahiysi sifatida bu uchun muhim qo’shimcha ekanligini ta’kidladi Talmudik an’ana. [43] [44] Tushunchasi ichki yorug’lik ichida Do’stlar diniy jamiyati yoki Quakers vijdon bilan bog’liq. [3] Masonluk o’zini dinga qo’shimchani va a-da joylashgan asosiy belgilarni ta’minlovchi sifatida tasvirlaydi Mason Lodge bu kvadrat va kompaslar Masonlar “o’z xatti-harakatlarini vijdon maydoni bilan kvadratga aylantirishlari”, “o’z xohish-istaklarini aylanib o’tishlari va o’z ehtiroslarini butun insoniyatga nisbatan chegaralarida tutishlari” kerakligi haqida dars berish bilan izohladilar. [45] Tarixchi Manning Klark ko’rib chiqildi vijdon din inson va o’lim o’rtasida joylashtirgan tasalli beruvchilardan biri sifatida, shuningdek, inoyatga intilishning hal qiluvchi qismidir. Ish kitobi va Voiz kitobi, hayotda eng muhim narsa (“hamma birdan nima uchun bo’lganini birdan tushunganida u erda bo’lish”) hech qachon sodir bo’lishi mumkin emasligidan gumon qilsak, bizni paradoksal ravishda haqiqatga yaqinroq bo’lishimizga olib keladi. [46] Leo Tolstoy, o’n yillik muammoni o’rganib chiqqandan so’ng (1877-1887), materializm bilan bog’liq bo’lgan yovuzlikka qarshi tura oladigan yagona kuch va diniy muassasalarning ijtimoiy qudratiga intilish odamlarning aql-idrok orqali individual ruhiy haqiqatga erishish qobiliyatidir. vijdon. [47] Ko’pchilik taniqli diniy vijdon haqidagi asarlar ham muhim falsafiy tarkibiy qismga ega: misollar Al-G’azzoliy, [48] Avitsena, [49] Aquinas, [50] Jozef Butler [51] va Ditrix Bonxeffer [52] (barchasi falsafiy qarashlar bo’limida muhokama qilinadi).
Dunyoviy
Qo’shimcha ma’lumotlar: Psixologiya va Sotsiologiya
Ning tasviri Fransua Shifflart (1825-1901) uchun La Vijdon (tomonidan Viktor Gyugo )Charlz Darvin Belgilangan ijtimoiy instinktlar bilan ta’minlangan har qanday hayvon muqarrar ravishda axloqiy tuyg’u yoki vijdonga ega bo’ladi, deb o’ylardi, chunki uning intellektual kuchlari odamnikiga yaqinlashgan.
Vijdonga nisbatan dunyoviy yondashuv o’z ichiga oladi psixologik, fiziologik, sotsiologik, gumanitar va avtoritar qarashlar. [53] Lourens Kolberg ko’rib chiqildi tanqidiy vijdon mas’uliyat tamoyillarini oqilona tortish qobiliyati bilan bog’liq bo’lgan, odamlarning to’g’ri axloqiy rivojlanishidagi muhim psixologik bosqich bo’lib, yoshligida kulgili personajlar bilan bog’lanish orqali eng yaxshi rag’batlantiriladi (masalan Jimini Kriket ) va keyinchalik o’spirinlarda individual ravishda tegishli axloqiy muammolar haqida munozaralar. [54] Erik Erikson ning rivojlanishini joylashtirdi vijdon uning “maktabgacha yoshdagi” bosqichida insonning normal rivojlanishining sakkiz bosqichi. [55] Psixolog Marta Stout shartlar vijdon “bizning hissiy qo’shilishlarimizga asoslangan interventsion majburiyat hissi”. [56] Shunday qilib, vijdon pokligi, psixologik yaxlitlik va tinchlik hissi bilan bog’liq bo’lib, ko’pincha “tinch”, “aniq” va “oson” kabi sifatlar yordamida tavsiflanadi. [57]
Zigmund Freyd hisobga olingan vijdon o’sishidan psixologik kelib chiqishi kabi tsivilizatsiya, vaqti-vaqti bilan tashqi ifodasini puchga chiqardi tajovuz muqobil, sog’lom chiqishni izlashga majbur bo’lgan ushbu halokatli impuls o’z kuchini a sifatida yo’naltirdi superego shaxsning o’ziga xos “ego” si yoki xudbinligiga qarshi (ko’pincha bolalik davrida ota-onadan bu borada o’z ko’rsatmalarini oladi). [58] Freydning fikriga ko’ra, vijdonimizga bo’ysunmaslikning natijasi ayb, rivojlanishining omili bo’lishi mumkin nevroz; Freydning ta’kidlashicha, ham madaniy, ham individual super-ego ba’zi qarorlarning axloqiy jihatlariga nisbatan qat’iy ideal talablarni qo’yadi, itoatsizlik “vijdon qo’rquvi” ni keltirib chiqaradi. [59]
Antonio Damasio vijdonni bir jihati deb biladi kengaytirilgan ong tirik qolish bilan bog’liq kayfiyatlardan tashqari va haqiqatni izlashni va xatti-harakatlar uchun me’yorlar va ideallarni shakllantirish istagini o’z ichiga oladi. [60]
Vijdon jamiyatni shakllantiruvchi instinkt sifatida
Jeremi Bentham: “Fanatizm hech qachon uxlamaydi . uni hech qachon to’xtata olmaydi vijdon; chunki u bosdi vijdon uning xizmatiga. “
Mishel Glautier vijdon ulardan biri ekanligini ta’kidlaydi instinktlar va odamlarga jamiyatni shakllantirishga imkon beradigan disklar: bu disklarsiz yoki ular etarli bo’lmagan odamlar guruhlari jamiyatlarni shakllantira olmaydi va o’z turlarini yaratgandek muvaffaqiyatli ko’paytirmaydi. [61]
Harbiy jinoyatchi Adolf Eyxmann Argentinaga kirish uchun foydalanilgan pasportda: uning vijdoni uni o’rab turgan urush davri nemis jamiyatining “hurmatli ovozi” bilan gaplashdi.
Charlz Darvin buni ko’rib chiqdi vijdon odamlarda raqobatdosh tabiiy impulslar o’rtasidagi ziddiyatlarni hal qilish uchun rivojlangan, ba’zilari o’zini saqlab qolish, boshqalari esa oila yoki jamiyat xavfsizligi to’g’risida; vijdon da’vosi axloqiy hokimiyat yashash uchun kurashda “ijtimoiy instinktlar taassurotining katta davomiyligi” dan paydo bo’ldi. [62] Bunday qarashda, odam uchun vayron qiluvchi xatti-harakatlar jamiyat (yoki uning tuzilmalariga yoki tarkibiga kiradigan shaxslarga) yomon yoki “yomon”. [63] Shunday qilib, vijdon odamlarni provokatsiyadan qochishga undaydigan biologik harakatlarning natijasi sifatida qaralishi mumkin qo’rquv yoki nafrat boshqalarda; kabi tajribaga ega bo’lish ayb va uyat jamiyatdan jamiyatga va odamdan odamga turli xil yo’llar bilan. [64] Bu nuqtai nazardan vijdon talablari o’zimizni boshqa odam nuqtai nazaridan ko’rish qobiliyatidir. [65] Buni qila olmaydigan shaxslar (psixopatlar, sotsiopatlar, narsisistlar ) shuning uchun ko’pincha “yovuzlik” usulida harakat qilishadi. [66]
Vijdon nuqtai nazarining asosi shundaki, odamlar ba’zi “boshqalarni” mavjud deb bilishadi ijtimoiy munosabatlarda. Shunday qilib, millatchilik bostirish uchun vijdonan chaqiriladi qabila ziddiyat va “Inson birodarligi” tushunchasini bostirish uchun chaqiriladi milliy nizolar. Shunga qaramay, bunday olomon haydovchilar nafaqat g’arq bo’lishlari, balki shaxsni qayta aniqlashlari mumkin vijdon. Fridrix Nitsshe “jamoaviy birdamlik eng yuqori va kuchli drayvlar tomonidan yo’q qilinadi, ular ishtiyoq bilan chiqishganda, odamni” suruv-vijdon “ning o’rtacha darajasidan ancha pastroqqa qamchilaydilar. [67] Jeremi Bentham qayd etdi: “aqidaparastlik hech qachon uxlamaydi . uni hech qachon to’xtata olmaydi vijdon; chunki u bosdi vijdon uning xizmatiga. ” [68] Xanna Arendt sud jarayonini o’rganishda Adolf Eyxmann Quddusda, ayblanuvchi, deyarli barcha boshqa nemislar singari, uning izini yo’qotganligini ta’kidlaydi vijdon buni deyarli eslamagan darajaga qadar; bunga vahshiyliklar bilan tanishish yoki bunday noxush vazifani o’z zimmalariga olishlari uchun o’zlariga bo’lgan tabiiy achinishni psixologik jihatdan qayta yo’naltirish sabab bo’lmagan, chunki kimdir vijdon shubhalar paydo bo’ldi, ularni baham ko’rgan hech kim ko’rolmadi: “Eyxman vijdon ovoziga quloqlarini yopish kerak emas edi . u yo’qligi uchun emas, balki uning vijdoni” hurmatli ovoz bilan “, uning atrofidagi obro’li jamiyat “. [69]
Ser Artur Keyt 1948 yilda ishlab chiqilgan Do’stlik-dushmanlik majmuasi. Biz dushmanlar tomonidan o’rab olingan qabila guruhlari sifatida rivojlandik; Shunday qilib vijdon ikkilangan rolni rivojlantirdi; a’zolarini saqlash va himoya qilish vazifasi guruhda va har qanday kishiga nisbatan nafrat va tajovuzni ko’rsatish vazifasi guruhdan tashqari.
Shu nuqtai nazardan qiziqarli tadqiqot sohasi bizning va o’zaro munosabatlarimiz o’rtasidagi o’xshashliklarga tegishli hayvonlar, insoniyat jamiyatidagi hayvonlar (uy hayvonlari, ishlaydigan hayvonlar, hatto oziq-ovqat uchun etishtirilgan hayvonlar) yoki yovvoyi tabiatda. [70] Bitta g’oya shundan iboratki, odamlar yoki hayvonlar ijtimoiy munosabatlarni saqlab qolish uchun muhim deb bilishadi, chunki ular vijdon avvalgi “boshqa” ni hurmat qilishni boshlaydi va uni himoya qiladigan harakatlarni talab qiladi. [71] [72] Xuddi shunday, kompleks hududiy va kooperativ naslchilikda qush jamoalar (masalan Avstraliya magpini ) yuqori darajadagi odob-axloq qoidalariga, qoidalarga, ierarxiyalarga, o’yinlarga, qo’shiqlarga va muzokaralarga, qoidalarni buzishga shaxs yoki guruhning omon qolishi bilan bog’liq bo’lmagan hollarda yo’l qo’yilgan ko’rinadi; xulq-atvor ko’pincha ta’sirchan muloyimlik va muloyimlikni namoyon qiladi. [73]
Evolyutsion biologiya
Zamonaviy olimlar evolyutsion biologiya vijdonni funktsiyasi sifatida tushuntirishga intiling miya osonlashtirish uchun rivojlangan alturizm jamiyatlar ichida. [74] Uning kitobida Xudo aldanishi, Richard Dokkins u bilan rozi ekanligini ta’kidlaydi Robert Xinde “s Nima uchun yaxshilik yaxshi, Maykl Shermer “s Yaxshilik va yovuzlik haqidagi fan, Robert Bakman “s Xudosiz yaxshi bo’lishimiz mumkinmi? va Mark Xauzer “s Axloqiy fikrlar, bizning to’g’ri va yomonni anglashimiz biznikidan kelib chiqishi mumkin Darvin o’tmish. Keyinchalik u ushbu fikrni ob’ektiv orqali kuchaytirdi evolyutsiyaning genga yo’naltirilgan ko’rinishi, chunki tabiiy tanlanish birligi na individual organizm, na guruhdir, aksincha “xudbin” gen va bu genlar o’zlarining “xudbin” tirikligini ta’minlashi mumkin, boshqalar bilan bir qatorda, shaxslarni o’z qarindoshlariga nisbatan altruist harakat qilishga undash. [75]
Neyrologiya va sun’iy vijdon
Ko’plab amaliy tadqiqotlar miya shikastlanishi maydonlariga zarar yetganligini ko’rsatdi miya (masalan, oldingi kabi prefrontal korteks ) kamayishiga yoki yo’q qilinishiga olib keladi inhibisyonlar, xatti-harakatlarning tegishli tub o’zgarishi bilan. [76] Voyaga etganlar zarar ko’rsalar, ular hali ham axloqiy fikr yuritishi mumkin; ammo bolalarga tegishli bo’lsa, ular hech qachon bunday qobiliyatni rivojlantirmasligi mumkin. [77] [78]
Neyroxistlar tomonidan ushbu joyni topishga urinishlar qilingan iroda ongsiz ruhiy jarayonlarga nisbatan vijdonning “veto” si deb ataladigan narsa uchun zarur (qarang) Iroda irodasi nevrologiyasi va Benjamin Libet ) “razvedka potentsiali” deb nomlanuvchi elektr zaryadsizlangandan keyin 350-400 mikrosaniyada sodir bo’ladigan xatti-harakatni amalga oshirish niyati to’g’risida ilmiy jihatdan o’lchanadigan xabardorlikda. [79] [80] [81]
Jak Pitratning ta’kidlashicha, qandaydir sun’iy vijdon foydalidir sun’iy intellekt ularning uzoq muddatli ish faoliyatini yaxshilash va ularni boshqarish tizimlari introspektiv qayta ishlash. [82]
Falsafiy
“Vijdon” so’zi lotincha lotin tilidan kelib chiqqan vijdon, “bilimning maxfiyligi” ma’nosini anglatadi [83] yoki “bilim bilan”. The Ingliz tili so’z insonning motivlari sifatiga nisbatan ongdagi axloqiy me’yorning ichki xabardorligini va o’z harakatlarimiz ongini anglatadi. [84] Shunday qilib vijdon falsafiy deb qaralishi, birinchi navbatda, va, ehtimol, eng keng tarqalgan bo’lib, nima bo’lishi kerakligi yoki qilinishi kerakligi to’g’risida asosan o’rganilmagan “ichak hissi” yoki “noaniq aybdorlik hissi” bo’lishi mumkin. Ushbu ma’noda vijdon vaziyatning axloqiy xususiyatlarini oqilona ko’rib chiqish jarayonining mahsuli bo’lishi shart emas (yoki tegishli) normativ printsiplari, qoidalari yoki qonunlari) va ota-onadan, tengdoshlar guruhidan, diniy, davlat yoki korporativlardan kelib chiqishi mumkin ta’limot, bu hozirgi paytda odam uchun ongli ravishda qabul qilinishi mumkin yoki bo’lmasligi mumkin (“an’anaviy vijdon”). [85] Vijdon deb belgilanishi mumkin amaliy sabab axloqiy ishonchni vaziyatga nisbatan qo’llashda (“tanqidiy vijdon”). [86] Ushbu qobiliyatni har kuni rivojlangan, go’yoki axloqan etuk sirli odamlarda tafakkur yoki meditatsiya boshqalarga fidoyilik bilan xizmat qilish bilan birlashganda, tanqidiy vijdon intuitiv tushuncha yoki vahiyning “uchquni” yordam berishi mumkin (chaqiriladi marifa yilda Islomiy So’fiy falsafa va sinderez O’rta asr nasroniylarida maktab axloqiy falsafa ). [87] [88] Vijdon har bir holatda “ichki yorug’lik” va “ichki yorug’lik” ning ichki xabardorligi bilan birga keladi aprobatsiya yoki “ichki zulmat” va mahkumlik, shuningdek, huquq yoki burchga bo’lgan ishonch keyinchalik kuzatilgan yoki rad etilgan. [89]
O’rta asrlar
O’rta asr Islomiy olim va tasavvufchi Al-G’azzoliy tushunchasini ajratdi Nafs (jon yoki o’zini o’zi (ma’naviyat) ) uchta toifaga [48] asosida Qur’on:
- Nafs Ammarah (12:53) bu “odamni xursand ehtiroslarga berilishga va yomonlikka undashga da’vat etadi”
- Nafs Lawammah (75: 2) – bu “insonni yaxshi yoki yomon tomon yo’naltiradigan vijdon”
- Nafs Mutmaynnah (89:27), bu “yakuniy tinchlikka erishadigan o’zlik”
O’rta asr fors faylasufi va tabibi Muhammad ibn Zakariya ar-Roziy o’rtasidagi yaqin munosabatlarga ishongan vijdon yoki ma’naviy yaxlitlik va jismoniy sog’liq; o’z-o’zini qondirishdan ko’ra, inson bilimga intilishi, aql-idrokidan foydalanishi va adolatni hayotida qo’llashi kerak. [90] O’rta asr islom faylasufi Avitsena, yaqinidagi Fardajon qal’asida qamoqda Hamadxon, o’zining taniqli, ammo uyg’ongan “Suzuvchi odam” asarini yozgan hissiy mahrumlik fikr tajribasi insonning g’oyalarini o’rganish o’z-o’zini anglash va ning mohiyati jon; uning gipotezasi bu orqali aql-idrok, xususan faol aql, Xudo bilan aloqa qilish haqiqat insonga aql yoki vijdon. [49] Islomga ko’ra So’fiylar vijdon imkon beradi Alloh odamlarni marifa, musulmonning ibodatlari Xudoning ichki bilimidagi o’zini o’zi eritib yuborishiga olib keladigan tinchlik yoki “nur ustiga nur”; bu tasvirlangan abadiy jannatni bashorat qilmoqda Qur’on. [91]
Flaman mistikasi Yan van Ruysbroek toza vijdonni “bu eng oliy va eng buyuk ne’mat bo’lgan abadiy ob’ekt tubsizligidan chiqib ketishda o’zimizni yo’qotib yuborishga yordam beradi” deb hisoblagan.
Ba’zi O’rta asr nasroniylari sxolastikalar kabi Bonaventure vijdonni aqlning aql-idrok qobiliyati sifatida ajratdi (amaliy sabab ) va ichki ong, yaxshilik qilish uchun intuitiv “uchqun” deb nomlanadi sinderez absolyut yaxshilikni qoldiq qadrlashidan kelib chiqadi va ongli ravishda rad etilganda (masalan, yovuz ish qilish) ichki azobning manbaiga aylanadi. [88] Kabi dastlabki zamonaviy ilohiyotchilar Uilyam Perkins va Uilyam Ames vijdon haqida sillogistik tushunchani rivojlantirdi, bu erda Xudoning qonuni birinchi muddatni belgilagan, ikkinchi hukm qilinadigan ish va vijdonning harakati (aql-idrok fakulteti sifatida) hukm chiqargan. Bunday tushuncha vijdonini qo’llagan holda sinov ishlarini muhokama qilish orqali o’qitilgan va takomillashtirilgan (ya’ni.) kazuistriya ). [92]
O’rta asr fors faylasufi Ibn Sino (Avitsena ) vijdon va Xudo o’rtasidagi munosabatlarni o’rganish uchun hissiy mahrum etish fikr tajribasini ishlab chiqdi
XIII asrda, Avliyo Foma Akvinskiy hisobga olingan vijdon axloqiy bilimlarni ma’lum bir holatga tatbiq etish sifatida (S.T. I, 79-q., a. 13). Shunday qilib, vijdon boshlangan amaliy aqlning harakati yoki hukmi deb qaraldi sinderez, mutlaq yaxshilik to’g’risida tug’ma qoldiq xabardorligimizning tizimli rivojlanishi (u o’zining nazariyasida tavsiya etilgan beshta asosiy qoidalarni o’z ichiga olgan deb tasniflagan) Tabiiy huquq ) axloqiy tamoyillarni qo’llash odatlangan odatiga. [50] Singerning so’zlariga ko’ra, Aquinas bu vijdonni egallagan yoki vijdon haqida bilimga ega bo’lganligi sababli, faoliyatga tatbiq etilgan nomukammal sud jarayoni edi tabiiy qonun (va shu bilan bog’liq bo’lgan barcha tabiiy fazilatlarning harakatlari) aksariyat odamlarda ma’rifat va urf-odatlar bilan yashiringan, ular o’zaro hamdardlikdan ko’ra xudbinlikni targ’ib qilgan (Summa Theologiae, I – II, I). [93] Aquinas vijdonni fazilati bilan bog’liq ravishda ham muhokama qildi ehtiyotkorlik nima uchun ba’zi odamlar boshqalarga qaraganda “axloqiy jihatdan ma’rifatli” bo’lib tuyulishini tushuntirish uchun, ularning zaiflari o’z ehtiyojlarini boshqalar bilan etarli darajada muvozanatlashga qodir emas. [94]
Akvinskiy vijdonga zid harakat qilish – bu yovuzlik harakat, lekin noto’g’ri vijdon aybdor yoki faqat ayb natijasidir g’oyat johillik Bilishga majbur bo’lgan omillar to’g’risida. [93] Akvinskiy, shuningdek, vijdonni haqiqiy tovarlarga nisbatan harakat qilish uchun tarbiyalash kerakligini ta’kidladi (dan Xudo ) rag’batlantirgan insonning gullab-yashnashi, hissiy lazzatlanishning aniq mollaridan ko’ra. [93] Uning ichida Sharh kuni Aristotel “s Nicomachean axloq qoidalari Akvinskiy bu nopok iroda axloqiy cheklovni talab qiladigan narsadan oldin lazzatlanishni ta’minlaydigan printsipni tanlashga imkon beradi. [95]
Tomas A Kempis O’rta asrlarda mulohazali klassik Masihga taqlid (taxminan 1418), yaxshi odamning ulug’vorligi pok vijdonning guvohidir. “Tinch vijdonni saqlang, shunda siz har doim quvonchga ega bo’lasiz. Tinch vijdon ko’p narsalarga bardosh bera oladi va har qanday qiyinchilikda quvonchli bo’lib qoladi, ammo yomon vijdon doimo qo’rqinchli va bezovtadir”. [96] Xristianning noma’lum o’rta asr muallifi sirli ish Bilmasvoy buluti xuddi shunday chuqur va uzoq muddatli fikrni bildirdi tafakkur ruh “ning ildizi va zaminini” quritadi gunoh bu har doim ham bor, hatto undan keyin ham tan olish va qancha band bo’lsa muqaddas narsalar: “shuning uchun kim ishlashni xohlasa a mulohazali avval vijdonini poklashi kerak. ” [97] O’rta asr Flaman tasavvufchisi Ruysbrookdan Jon xuddi shu tarzda haqiqiy vijdon insonni faol va tafakkurli hayotda namoyon qilishi uchun to’rt jihat bor: “erkin ruh, o’zini sevgi bilan o’ziga jalb qiladi”; “inoyat bilan yoritilgan aql”, “zavq bag’ishlovchi moyillik yoki moyillik” va “tubsiz tubida o’zini yo’qotib yuborish . eng yuksak va buyuk ne’mat bo’lgan abadiy ob’ekt . odamlar orasida baland bo’lganlar singib ketadi. unda va ma’lum bir cheksiz narsaga cho’mgan “. [98]
Zamonaviy
Shopenhauer Fidokorona xatti-harakatlardan so’ng vijdonimiz vijdonimiz bizning haqiqiy shaxsimiz jismoniy shaxsdan tashqarida mavjudligini tasdiqlaydi deb o’ylardi
Benedikt de Spinoza: axloqiy muammolar va ularga bo’lgan hissiy munosabatimiz abadiylik nuqtai nazaridan asoslanishi kerak.
Vijdon – Скачать mp3 бесплатно
Для вашего поискового запроса Vijdon мы нашли 50 песен, соответствующие вашему запросу. Теперь мы рекомендуем загрузить первый результат Уста виждонан 900 000 сўмга янги машинани тузутадими Vijdon который загружен Milliy TV размером 34.06 MB, длительностью 25 мин и 53 сек и битрейтом 192 Kbps.
Обратите внимание:
Перед загрузкой вы можете послушать любую песню, наведите курсор и нажмите «Слушать» или «Скачать» для загрузки mp3-файла высокого качества. Первые результаты поиска – с YouTube, которые будут сначала преобразованы, после чего файлы можно загрузить, но результаты поиска из других источников могут быть сразу же загружены в MP3 без какого-либо преобразования.
Слушают сейчас
Директор Бай Роберт
Наклонилось Вдруг Небо Ниже Виа Лада
Красивая Индийская Музыка Для Медитации И Йоги
Я Люблю Хардкор Sped Up
Melancolie Dulce Melodie Remix
Забытый Бала Remix
О Господи Как Тебя Понимать Speed
Не Скучай Я Наверно Наберу Тебе Завтра Speed Up
Dead Rave Anime Seasons Instrumental
Музыка Из Тик Тока Ремикс Басы
Maco Mamuko Tequila Remix
Кукла Бози Фариза Кати Мухамадчон
Dile Dile Jaa Slowed
Скачивают
Terraria Music Night
Первое Свидание Алёна Швец Lyrics Текст
Modern Talking Cheri Cheri Lady Official Music Video
Nusky Speed Up Fridaynightfunkin Fnf Speedup Skyfnf Music Song
Легендарные Хиты Русского Рока
Xxxmanera Скажи Мне Кто Ты Tiktok Дора Hello Мир Манера Крутит Мир
Manu Chao Me Gustas Tu Official Audio
Speed Up Инопланетянин
Я Вам Повторю У Мужлан Нет Прав
Аким Апачев Лето И Арбалеты Phonk House Remix
Электрофорез Все Было Так Speed Up
Pure Negga Cnv Sound Vol 14 Kionstudio Prod Skillz Beatz
Пика Уе Duzer Remix Sped Up
Naz Dej Tuttur Dur Sekretet E Mia Elsen Pro Naz Dej
Soska 69 Басы Долбят Official Audio
Tell Me Rap Version Wonder Girls Speed Up Tiktok Version
Сакит Самедов Ай Девушка Премьера Трека Клипа 2022 2023
Люся Чеботина Аэроэкспресс
Gazirovka Black Jvstin Remix
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.