TURP yetishtirish

Kultivatsiya xususiyatlari. Serpantin turpini etishtirish uchun engil, yaxshi qurigan tuproqli maydonlarni ajratish kerak. Turli xil soyalar yaxshi toqat qilmaydi, shuning uchun quyosh yaxshi yoritadigan joylarni tanlash kerak.

Турп етиштириш

Экиш учун тавсия этиладиган навлар: Андижон–9, Марғилон маҳаллийси, дайкон ёки япон турпининг Содиқ ва Куз ҳадяси навлари.

Уруғ танлаш. Экиладиган турп уруғи тоза, юқори унувчан, касаллик юқмаган, ўртача катталикда, бутун (синмаган), зарарланмаган бўлиши зарур. Уруғлар бошқа ўсимликлар уруғлари ва аралашмаларидан тозаланади.

Ер тайёрлаш. Дала ўтмишдош экин қолдиқлари ва бегона ўтлардан тозаланади. 1 сотихга 200 кг (10 сотихга 2 тонна) чириган гўнг солинади. Тупроқ 20–25 см чуқурликда чириган гўнг ва минерал ўғитлар билан аралаштирилиб юмшатилади. Йирик кесаклар майдаланиб, яхшилаб текисланади ва суғориш эгатлари (пол) олинади.

Экиш муддати ва схемаси. Турп асосан ёзда экилади. Турп уруғини марказий минтақада жойлашган ва водий вилоятларида 1–15 августда, шимолий ҳудудларда 25 июль–10 август, жанубий минтақаларда 20 август–20 сентябрьда сочма ҳамда қатор (лента) қилиб экиш мумкин. Ҳар икки усулда ҳам эгат ораси 70 см олинади. Уруғ қўлда сепилади. Ҳар 1 сотихга 50–60 г турп уруғи сарфланиб 1,5 см чуқурликка экилади. Тупроқ хаскаш билан тирмаланади.

Парваришлаш. Ниҳоллар униб чиққандан сўнг тезда ўташ ва яганалаш керак. Биринчи ягана уруғ ердан униб чиқиши билан, иккинчиси 2–3 барг чиқарганда ўтказилади. Бунда туп ораси 10–12 см кенгликда қолдирилади. Қатор оралари ва ўсимлик атрофини кетмон билан 15–16 см чуқурликда юмшатиб туриш, минерал озиқа ва сув бериб бориш керак. Вегетация мобайнида ҳар икки-уч суғоришдан кейин қатор оралари юмшатилиб турилади.

Ўғитлаш. Турп майдони бегона ўтлардан тозаланиб, ягана қилингандан сўнг ўғитланади. Бунда 1 сотихга соф ҳолда сульфат аммоний – 2 кг, аммофос – 1,5 кг, калий хлор – 0,5 кг меъёрда солинади.

Касаллик ва зараркунандаларга қарши курашиш. Турпга зараркунандалардан – узунбурун, шира, барг бургалари, касалликлардан – ун-шудринг ва оқ чириш катта зарар етказади. Зараркунандаларига қарши 10 сотихга Моспилан 20% н.кук. 25–30 г меъёрда қўлланилади.

Касалликларга қарши – 72,2% с.э.к. Пенко 10% к.э. (100 г/л), Курзат Р н.кук. 200–250 г ёки 1 фоизли Бордо суюқлигининг 60–70 литр сувда тайёрланган аралашмасини пуркаш яхши самара беради. Бу кимёвий препаратларни мутахассислар назоратида қўллаш тавсия этилади.

Ҳосилни йиғиштириш. Экин совуққа чидамли бўлсада, илдизмеваси тупроқ музлаб қолмасдан олдин йиғиб олиниши керак. Ўртача 10–15 см катталикдаги турп мевасининг сифати юқори бўлади. Бироқ, ҳосил илдизмевалар диаметри 5–10 см бўлганда ҳам йиғиб олиниши мумкин.

TURP yetishtirish.

Ekish uchun tavsiya etiladigan navlar. Turpni Andijon–9, Marg‘ilon mahalliysi, daykon yoki yapon turpining Sodiq va Kuz hadyasi navlari ekiladi.

Urug‘ tanlash. Ekiladigan turp urug‘i unuvchanligi yuqori, kasallik yuqmagan, o‘rtacha kattalikda, butun (sinmagan), zarar-lanmagan bo‘lishi zarur. Urug‘lar boshqa o‘simliklar urug‘lari va aralashmalaridan tozalanadi.

Yer tayyorlash. Dala o‘tmishdosh ekin qoldiqlari va begona o‘tlardan tozalanadi. 1 sotixga 200 kg (10 sotixga 2 tonna) chiri­gan go‘ng solinadi. Tuproq 20–25 sm chuqurlikda chirigan go‘ng va mineral o‘g‘itlar bilan aralashtirilib yumshatiladi. Yirik kesaklar maydalanib, yaxshilab tekislanadi va sug‘orish egatlari olinadi.

Ekish muddati va sxemasi. Turp asosan yozda ekiladi. Turp urug‘ini markaziy mintaqada joylashgan va vodiy viloyatlarida 1–15-avgustda, shimoliy hududlarda 25-iyul – 10-avgust, janubiy mintaqalarda 20-avgust – 20-sentabrda sochma hamda qatorlab (lentasimon) usulda ekish mumkin. Har ikki usulda ham egat orasi 70 sm olinadi. Urug‘ qo‘lda sepiladi. Har 1 sotixga 50–60 gr. turp urug‘i sarflanib 1,5 sm chuqurlikka ekiladi. Tuproq xaskash bilan tirmalanib aralashtiriladi.

Parvarishlash. Nihollar unib chiqqandan so‘ng tezda o‘toq va yagana qilinadi. Birinchi yagana urug‘ yerdan unib chiqishi bilan, ikkinchisi 2–3 barg chiqarganda o‘tkaziladi. Bunda tup orasi 10–12 sm kenglikda qoldiriladi. Qator oralarini va o‘simlik atrofini qo‘lda yoki kichik ketmon bilan 15–16 sm chuqurlikda yumshatib turish lozim. O‘suv davri mobaynida 10-12 marta sug‘oriladi. Har ikki-uch sug‘orishdan so‘ng qator oralari yumshatilib begona o‘tdan tozalanadi.

O‘g‘itlash. Turp ekilgan maydon begona o‘tlardan tozalanib, yagana qilingandan so‘ng o‘g‘itlanadi. Bunda 1 sotix yerga sof holda sulfat ammoniy – 2 kg, ammofos – 1,5 kg, kaliy xlor – 0,5 kg me’yorda solinadi.

Kasallik va zararkunandalarga qarshi kurashish. Turp zarar­ kunandalardan:­ uzunburun, shira, barg burgalari; kasalliklardan: unshudring va oq chirish katta zarar yetkazadi.

Zararkunandalariga qarshi 10 sotix yerga Mospilan 20% n.kuk. 25–30 g me’yorda qo‘llaniladi.

Kasalliklarga qarshi – 72,2% s.e.k. Penko 10% k.e. (100 g/l), Kur-zat R n.kuk. 200–250 g yoki 1 foizli Bordo suyuqligining 60–70 litr suvda tayyorlangan aralashmasini purkash yaxshi samara beradi.

Bu kimyoviy preparatlarni­ mutaxassislar nazoratida qo‘llash tavsiya etiladi.

Hosilni yig‘ishtirish. Hosil oktabr-noyabr oylarida qattiq sovuqlar boshlanguncha yig‘ib olinadi, saralanadi, saqlashga yoki sotishga tayyorlanadi. Hosilni yig‘ish, saralash va tashish vaqtida ildizmevalarini urintirmaslikka, shikastlamaslikka harakat qi­lish kerak, chunki zararlangan ildizmevalar yaxshi saqlanmaydi.

Iqtisodiy samarasi. 10 sotix maydonga 500 gr turp urug‘iga 120 ming so‘m sarflanadi. Umumiy xarajatlar 938 100 so‘mni tashkil etadi. Hosilning bir kilogrammi eng past narxda 800 so‘mdan sotilganda 2 mln. 400 ming so‘m bo‘ladi. Shunda 10 sotix maydondan 1 mln. 461 ming so‘m sof foyda olish mumkin.

27 ta eng mashhur turp navlari

Turp – bugungi kunda ko’pchilik qadrlaydigan mazali va foydali sabzavot. O’z bog’ida turpni ekish va o’stirishga qaror qilganlar uning ko’p navlari borligini bilishlari kerak. Qaysi birini saytga ekish yaxshiroq ekanligini tushunish uchun ularning har birini o’rganish kerak. Maqolada turpning eng yaxshi navlari muhokama qilinadi.

Turlar

Turp

Turp – turp ekish turlaridan biri. Madaniy turpning birinchi navlari Osiyoda olingan, ammo bugungi kunda yovvoyi o’simliklarni topish imkoni bo’lmagan.

Tavsif. Sabzavotning ildizi 2,5 dan 7-10 sm gacha diametrga ega, u achchiq ta’mga ega, chunki u xantal yog’ini o’z ichiga oladi yoki suvli va deyarli achchiqlanmaydi. Ildiz hosilasi yumaloq, tasvirlar silindrsimon yoki cho’zilgan konus shaklida bo’ladi. Qobiqning rangi qizil, pushti, yashil, oq, sariq, binafsha rang. Pulpa oq pushti, pushti yoki qor-oq-oq rangga ega.

Uchish kunlari. Turp ildiz o’simliklari orasida erta etuklik chempioni hisoblanadi: ba’zi navlar urug’larni ekish paytidan boshlab 2-3 hafta ichida to’liq pishib etiladi. Bu sizga turp ekish va mavsumda 3-4 marta hosil olish imkonini beradi.

Kultivatsiya xususiyatlari. Turp sovuqqa chidamli, nursevar va namlikni yaxshi ko’radigan o’simlik. Ko’chatlar qisqa muddatli sovuqqa -3-4 darajagacha bardosh bera oladi. Sovuq havoda ko’chatlar asta-sekin o’sib, 15-20 kundan keyin mevalarni hosil qiladi. Turp o’sishi yanada qulay, o’rtacha iliq ob-havoni talab qiladi – 15-18 daraja Selsiy.

O’rim-yig’im. Sabzavot turli vaqtlarda pishadi, shuning uchun ildizlar pishib bo’lgach yig’ib olinadi. Buni ertalab qilish tavsiya etiladi, lekin kechqurun butalarni mo’l-ko’l sug’orib oling. Yer usti qismi kesilib, ildiz hosilidan 20-30 mm orqaga chekinadi.

Daikon (yapon turp)

O’simlik atrof-muhitdan zararli moddalarni o’zlashtirmaydi, shuning uchun uni gavjum shosse yoqasida yoki zararli ishlab chiqaradigan o’simlik hududida o’stirishga ruxsat beriladi.

Tavsif. Daikon xochga mixlangan oilaga tegishli. Bu yillik o’simlik. Sabzavot shakli turpga o’xshaydi – u konusdan serpantingacha farq qiladi. Ildizning vazni 500 g dan 3 kg gacha. Sabzavotning uzunligi 10-60 sm, diametri 4-8 sm.

Uchish kunlari. O’simliklar davri 80-85 kun bo’lgan o’rta mavsum navi. Daikon ham urug’lar, ham ko’chatlar bilan ekilgan. 20 apreldan 10 maygacha ochiq erga urug’larni ekish joizdir. Ko’chatlarni etishtirishda ekish 15 martdan 10 aprelgacha amalga oshiriladi.

Kultivatsiya xususiyatlari. Daikon – bu etishtirish uchun qulay bo’lgan sabzavot, chunki u har qanday tuproq turiga moslasha oladi. Ammo unumdor, bo’shashgan tuproqlarga ekish tavsiya etiladi.

O’rim-yig’im. O’rim-yig’im vaqti navlarga, shu jumladan vegetatsiya davriga bog’liq. O’rta mavsum navlari ekishdan 1,5-2 oy o’tgach pishadi. Ildiz hosilini tepaliklar tuproqdan olib tashlaydi.

Qora turp

Qora turp tarkibida fermentlar, karotin, S vitamini, magniy, xolin, efir moylari, oqsillar, yog’lar mavjud. Buning uchun u ayniqsa qadrlanadi.

Tavsif. Sabzavotlarning ildizi ko’plab navlar kabi yaxshi ta’mga ega emas, ammo u shifobaxsh xususiyatlarga ham ega. Qora turpning navlari yumaloq, cho’zinchoq yoki konusning mahsulotlarini ishlab chiqaradi. Odatda ildiz ekinlarining massasi 2-3 kg ni tashkil qiladi. Taste achchiq va achchiqdir.

Uchish kunlari. Qora turpning erta, erta pishadigan va kech navlari bo’lgani uchun, ekish sanalari har xil bo’lishi mumkin. Shunday qilib, erta navlar 40-50 kundan, erta pishganlar – 50-65 kundan so’ng, kech navlar – 90-110 kundan keyin yig’ib olinadi.

Kultivatsiya xususiyatlari. Qora turp o’sishi uchun maxsus sharoit va talablarni talab qilmaydi. Ammo ekish uchun neytral, unumdor yoki ozgina kislotali tuproqni tanlash muhimdir. Bahor va yozda ular gumus qatlamiga qadar qazishadi, urug’lantiradilar, urug’larni ekishadi.

O’rim-yig’im. Yozgi turpni yig’ish iyun oyining o’rtalaridan iyul oyining boshigacha, ildiz ekinlarining diametri 3-4 sm ga yetganda boshlanadi.Kech turp bog’da iloji boricha uzoqroq saqlanadi, ammo ular boshlanishidan oldin qazib olinishi kerak. sovuq havo. Ildiz ekinlari ho’l qum bilan yog’och qutilarda saqlanadi, podvalga yoki qabrlarga tushiriladi.

Xitoy (yashil) turp

Shuningdek, turp “Loba” deb nomlanadi. Rossiyada juda ko’p bo’lmagan, namlik va organik o’g’itlarni afzal ko’rgan nav.

Tavsif. Xitoy turlari yumaloq yoki uzun shaklga ega bo’lgan katta ildizlarga ega. Bitta mevaning vazni 500 g gacha yetishi mumkin.Yashil turpning terisi va tepasi bir xil soyada. Pulpa zaif o’tkir, yumshoq, suvli. Uning ta’mi turpga o’xshaydi. O’sish davri 70 dan 120 kungacha.

Uchish kunlari. Turp urug’ini ekish may oyi oxiri va iyun boshlarida boshlanadi.

Kultivatsiya xususiyatlari. Xitoy yashil turpi har qanday tuproqda o’sishi mumkin, ammo ozuqaviy moddalarga boy, neytral kislotali tuproqlarda yaxshi rivojlanadi.

O’rim-yig’im. Ildizli ekinlarni birinchi sovuqdan oldin olib tashlash kerak. O’rim-yig’im oktyabr oyining o’rtalaridan oxirigacha bo’lib o’tadi.

Pod (serpantin) turp

Rossiyalik bog’bonlar uchun haqiqiy ekzotik. Turp o’z nomini oziq-ovqat uchun ishlatiladigan uzun, ko’pincha qiziqarli egri po’stlog’idan oldi.

Tavsif. Balandligi yarim metrdan oshmaydigan yillik o’simlik. U ildiz hosilini hosil qilmaydi, ammo lilac gullari tushganidan keyin go’shtli bitta kamerali mevali dukkaklilar o’sishni boshlaydi. Bizning sharoitimizda ularning uzunligi 10 dan 15 sm gacha, ular o’rtacha baharatlı ta’mi bilan ajralib turadi.

Uchish kunlari. Urug’larni ekishdan 20 kun o’tgach, buta shaklini olgan o’simliklar o’sib chiqa boshlaydi. Bu navni ko’chat sifatida etishtirish mumkin, chunki u uzoq vegetatsiya davriga ega. Ekishdan to birinchi hosilni yig’ib olishga qadar, taxminan 1,5-2 oy davom etadi.

Kultivatsiya xususiyatlari. Serpantin turpini etishtirish uchun engil, yaxshi qurigan tuproqli maydonlarni ajratish kerak. Turli xil soyalar yaxshi toqat qilmaydi, shuning uchun quyosh yaxshi yoritadigan joylarni tanlash kerak.

O’rim-yig’im. Iyul oyining o’rtalariga kelib, butalar novdalarida birinchi mevalar ingichka qalampirga o’xshab ko’rinadi. Eng yosh mevalar neytral ta’mga ega.

Daikon navlari

Bog’bonlar tomonidan mashhur va talab qilinadigan daikon navlari quyida keltirilgan.

Daikon “Ajdahoning tishi”

Yaqinda paydo bo’lgan xilma-xillik, lekin deyarli darhol bog’bonlarning mehrini qozondi. Ejderning tishi turp, g’amxo’rlik qilish uchun oddiy va g’amxo’rlikka minimal e’tibor talab qiladi.

Tavsif. Yuqori mahsuldor, mavsum o’rtalarida nav. Birinchi kurtaklar paydo bo’lgandan so’ng, 60-70 kun ichida ildiz ekinlari paydo bo’ladi. Turpning uzunligi 40-60 sm, silindrsimon shaklga ega. Bitta sabzavotning massasi 1,1-1,5 kg ni tashkil qiladi. Pulpa oq, zich, suvli, tiniq. Taste yoqimli, yonish effekti yo’q.

Uchish kunlari. Urug’lar aprel oyining oxiridan may oyining boshigacha ekilgan.

Kultivatsiya xususiyatlari. O’simliklar o’z vaqtida sug’orish, oziqlantirish, begona o’tlardan tozalash va yumshatish kerak. Ular serhosil tuproqlarda o’sishni afzal ko’rishadi. Ekish uchun yaxshi yoritilgan joylar tanlangan.

O’rim-yig’im. Ildiz ekinlari sovuq boshlanishidan bir qadam oldin yig’ib olinadi. Qumda saqlanadi. 1 kvadrat metrdan m taxminan 11-13 kg to’playdi.

Daikon “Vakula”

Ushbu nav yangi iste’mol qilish va qishda saqlash uchun tavsiya etiladi. Ayniqsa, parhez va bolalar ovqatlari uchun juda mos keladi, chunki u achchiqlanishsiz yumshoq pulpa bilan ustun turadi.

Tavsif. O’sish jarayonida 800 g dan 1,5 kg gacha bo’lgan ildiz ekinlari hosil bo’lgan bir yillik yoki ikki yillik o’simlik. Ular nozik, suvli ta’mga ega, o’tkirliksiz.

Uchish kunlari.Ekish iyul oyining birinchi yarmida amalga oshiriladi.

Kultivatsiya xususiyatlari. Qulay sharoitlarda ko’chatlar 5 kun ichida paydo bo’lishi mumkin. Ko’chat davrida turpga g’amxo’rlik tuproqni namlash va kerak bo’lganda yumshatishni ta’minlaydi. Birinchi barglar ko’chatlardan o’sib chiqqanda, ular yupqalashadi.

O’rim-yig’im. Turli xilligi 50-60 kundan keyin oq suvli mevalarni xush ko’radi. Bahorda ekish paytida hosil barqaror sovuq havo boshlanishidan oldin oktyabr oyida yig’ib olinadi. Olingan ildizlarni quritish uchun yotoqlar bo’ylab yotqizishadi, so’ngra tepalari kesilib, qabrlarga yuboriladi.

Daikon “Rhino”

Shoxga o’xshash ildiz ekinlarining qiziqarli shakli tufayli nav o’z nomini oldi. Erta pishgan nav.

Tavsif. U uzun, konusning shakliga ega. Sirt tekis. Bitta ildiz sabzavotining massasi 300-350 g gacha etadi, pulpa oq, suvli, yumshoq, achchiq ta’mga ega emas, shirin ta’mga ega.

Uchish kunlari. Urug’lar iyul oyining ikkinchi yarmida erga ekilgan.

Kultivatsiya xususiyatlari. O’simliklar o’z vaqtida sug’orish, begona o’tlardan tozalash, yumshatish va oziqlantirishga muhtoj.

O’rim-yig’im. Birinchi kurtaklar 53-57 kun ichida paydo bo’ladi. Hosil sovuq boshlanishidan oldin yig’ib olinadi. Ildizli sabzavotlarni qumda saqlash talab qilinadi.

Daikon “Yapon Long”

Shunoslar bu sabzavotni oddiy g’amxo’rligi uchun qadrlashadi. Yapon turpi yuqori hosildorligi va yorqin ta’mi bilan ajralib turadi.

Tavsif. Yapon turpining ildizi katta, ko’pincha og’irligi 4 kg dan oshadi. Ildiz sabzavotining rangi oq yoki qaymoqdir. Mevalar suvli va yumshoq, keraksiz o’tkirliksiz aniq ta’mga ega, yoqimsiz hid yo’q.

Uchish kunlari. Yapon turpini ekish uchun eng maqbul davr mart oyining ikkinchi yarmi yoki aprel oyining boshidir.

Kultivatsiya xususiyatlari. Turp alohida parvarish qilishni talab qilmaydi. O’simliklarni o’z vaqtida sug’orish, tuproqni yumshatish, begona o’tlardan xalos bo’lish va yuqori kiyimni qo’llash kifoya. Yapon turpining hilligi ham bir xil ahamiyatga ega, chunki ildizlar tuproqdan kuchli ko’rinadi.

O’rim-yig’im. O’rim-yig’im unib chiqqanidan 80-85 kun o’tgach boshlanadi. Bahorda ekilgan turp ekishdan keyingi ikkinchi yoki uchinchi oyda yig’ib olinadi.

Daikon “Kalancha”

Daikon Kalancha tashqi tomondan Rhino naviga o’xshaydi. Xuddi shu shakli va terining rangi. O’simlik oddiy bo’lib, minimal ta’mirlashni talab qiladi.

Tavsif. O’rta mavsumning xilma-xilligi. Ildiz ekinlari oq, silindr shaklida bo’ladi. Bir mevaning uzunligi 45-60 sm gacha, vazni – 2-3 kg. Pulpa oq, suvli, yumshoq, zich. Ta’mi shakarli shirin, deyarli keskinlik yo’q.

Uchish kunlari. Ekish uchun eng yaxshi vaqt yozning o’rtasidir. Shootlar 3-5 kun ichida paydo bo’ladi.

Kultivatsiya xususiyatlari. O’simlik har qanday tuproqda o’sishi mumkin, ammo engil, unumdor tuproqlarda ko’proq meva beradi. Muntazam sug’orish, yumshatish va begona o’tlarni tozalashni talab qiladi.

O’rim-yig’im. Ildiz ekinlari ekishdan 70 kun o’tgach yig’ib olinadi. Buni quruq ob-havo sharoitida, sovuq boshlanishidan oldin qilish kerak. Daikon qumda saqlanishi kerak.

Daikon “Sasha”

Bu yumaloq daikon navi. Bu juda erta pishadigan navlarga tegishli, bu uning afzalligi. Pishgan paytda nav tuproq sathidan yarimga ko’tariladi, bu esa hosilni yig’ib olishni osonlashtiradi.

Tavsif. Turpning ildizi unchalik katta emas – diametri taxminan 10-12 sm, vazni 200-400 g.Puloza zich, bo’shliqlari yo’q, tiniq, uchi qor-oq va barglari biroz yashil rangga ega. Ta’mi shirin, ozgina o’tkirligi bor.

Uchish kunlari. Birinchi mahsulot ekishdan 35-45 kun o’tgach olinadi.

Kultivatsiya xususiyatlari. Xilma-xillik mahalliy iqlimga juda mos keladi. Turp ochiq maydonda ham, qish-bahor davrida ham issiqxonalarda o’sishga mo’ljallangan. U har qanday tuproqda o’sishi mumkin, ammo engil tuproqlarda eng yaxshi mahsuldorlikni ko’rsatadi.

O’rim-yig’im. Turp pishib yetganda yig’ib olinadi, boqqa haddan tashqari ta’sir qilmasdan, chunki ildiz hosili yoqimsiz ko’rinadi. Ushbu navning o’ziga xos xususiyati shundaki, u uzoq vaqt davomida o’z ko’kalamzorlari bilan yoqadi.

Oq turp “Odessa 5”

Yozda iste’mol qilish uchun tavsiya etilgan mazali oq turp. Xizmatda g’ayrioddiylik, o’ziga xos ta’m xususiyatlari bilan ajralib turadi.

Tavsif. Erta pishgan nav. Ildiz ekinlari birinchi kurtaklar paydo bo’lishidan 35-45 kun o’tgach paydo bo’ladi. Turp yumaloq shaklga ega, diametri 9-11 sm, vazni – 40-70 g, mazasi yaxshi. Pulpa oq, suvli, tiniq. Zo’ravonlik minimal.

Uchish kunlari. Urug’larni ekish aprel oyining oxiri va may oyining boshlarida tavsiya etiladi.

Kultivatsiya xususiyatlari. Turli yaxshi nam, bo’shashgan tuproqni afzal ko’radi. Doimiy sug’orishga muhtoj.

O’rim-yig’im. O’rim-yig’im iyul oyining boshida-oxirida sodir bo’ladi.

Oq turp “Qish yumaloq oq”

Qishki oq turpni Butunrossiya o’simlik ekinlari selektsiyasi va urug’chilik ilmiy-tadqiqot instituti iste’mol qildi. 1950 yildan boshlab Rossiyada navlarni etishtirishga ruxsat berildi.

Tavsif. Dumaloq ildizlarning uzunligi 7-8 sm, diametri 7-8 sm ga etadi.Qobig’i oq, ingichka, qalinligi taxminan 0,6 sm.Bir ildiz o’simlikning vazni 200-450 g.sirt tekis. Oq tanasi ozgina kraxmalli, zich, suvli. Meva o’rtacha shirin ta’mga ega.

Uchish kunlari. Qishki turp 25 iyundan 10 iyulgacha ekilgan.

Kultivatsiya xususiyatlari. Bu o’rtacha sug’orishni va tuproqni yumshatishni afzal ko’radigan o’rta mavsumning xilma-xilligi. Hosildor tuproqda meva beradi.

O’rim-yig’im. Birinchi mevalar birinchi kurtaklaridan 70-93 kun o’tgach paydo bo’ladi. Kuzda yig’ib olingan. 1 kvadrat metrdan 2-6 kg meva olish mumkin bo’ladi.

Turp “Gaivoronskaya”

Turp ekishdan 110-120 kun o’tgach pishadi. Oq ildizlar cho’zilib, uzunligi 50 sm gacha o’sadi. Bir mevaning o’rtacha vazni 2 kg ni tashkil qiladi. Zich, suvli, o’tkir oq pulpada farq qiladi.

Uchish kunlari. Turp urug’lari sentyabr-oktyabr oylarida hosil olish uchun iyun oyining boshlarida ekilgan.

Kultivatsiya xususiyatlari. Bunday madaniyat gumus bilan to’yingan nam oziqlantiruvchi qumloqlarda yaxshi o’sadi. Yaxshi yoritilgan joylarni tanlang.

O’rim-yig’im. Ildizli ekinlarni kuzda yig’ish boshlanadi, sentyabrning o’rtalaridan boshlab birinchi sovuq boshlangunga qadar. 1 kvadrat metrdan m dan taxminan 4-8 kg ildiz ekinlari olinadi. Turpni podvalga yuborishdan oldin, tuproq qoldiqlari undan tozalanadi.

Turp “Qizil uzun yoz”

Qizil turpning ildiz ekinlari tuproq yuzasidan to’rtdan bir qismida joylashganki, shu sababli ular davriy hillga muhtoj. Bu yozgi iste’mol uchun tavsiya etilgan erta muddatli gibrid.

Tavsif. Erta pishadigan nav, ekishdan 40-45 kun o’tgach pishadi. Ildiz hosilasi cho’zilgan shaklga ega, vazni 120 dan 150 g gacha o’zgarib turadi, qizil, ba’zan pushti. Pulpa oq. Turp yumshoq, achchiq-shirin ta’mga ega.

Uchish kunlari. Ekish erta bahorda yoki yozning ikkinchi yarmida amalga oshiriladi, chunki sabzavot meva etishtirish uchun taxminan 10-12 soat kunduzi kerak.

Kultivatsiya xususiyatlari. Madaniyat tuproqqa unchalik talabchan emas, lekin u bo’sh, unumdor tuproqda neytral kislota bilan yaxshi o’sadi. Ekinlarning hosildorligi to’g’ri sug’orish, muntazam ravishda begona o’tlardan tozalash va tuproqning yumshatilishiga bog’liq.

O’rim-yig’im. Turp yozda pishishi bilan bosqichma-bosqich yig’ib olinadi. Yozgi turp sentyabrda qazib olinadi, qishda saqlash uchun uni keyinroq qazib olish maqsadga muvofiqdir.

Qora turp navlari

Qora turp uzoq vaqtdan beri ma’lum bo’lgan, shuning uchun u hamma joyda etishtiriladi.

Turp “Chernomor amaki”

Ushbu xilma-xillikda o’rtacha uzunlikdagi, tuxumsimon shakldagi kulrang-yashil barglarning yarim tik turgan rozeti ustun bo’lib, chetida o’rtacha kesiklar mavjud.

Tavsif. Ildiz ekinlari tekis, yumaloq, qisqa va keng. Meva qora tanli va boshi tekis. Pulpa suvli, oq. Turpning ta’mi achchiq va shirin. Bitta ildiz hosilining massasi 200-220 g ga etadi.

Uchish kunlari. Ekish 20 iyundan keyin amalga oshiriladi.

Kultivatsiya xususiyatlari. Yaxshi hosil olish uchun to’shaklarni nam saqlash kerak. Turp, albatta, sug’orishga muhtoj.

O’rim-yig’im. Ildiz ekinlari ekishdan 73-90 kun o’tgach, tepada tortib olinadi. Qattiq sovuq boshlanishidan oldin hosilni yig’ib olish maqsadga muvofiqdir.

Turp “Ajoyib”

O’rtacha mavsumda Belorussiya tanlovi. Ekishdan 80-90 kun o’tgach, pishib etiladi. Ildiz ekinlarida yumaloq shakl ustunlik qiladi, terisi qora.

Tavsif. Pulpa oq, zich, bo’shliqsiz. Bitta ildiz hosilining vazni 300-350 g ga etadi.

Uchish kunlari. Sovuq boshlanishidan oldin hosilni yig’ib olish uchun ekish iyun oyida amalga oshiriladi. 15-20 iyunda tushish maqbuldir.

Kultivatsiya xususiyatlari. Ildiz hosiliga tegishli parvarish kerak. Turli xillik tuproq uchun talabga javob bermaydi, lekin quyosh nuri ko’p tushadigan joylarni afzal ko’radi.

O’rim-yig’im. Uzoq saqlash muddati farq qiladi, qish saqlashdan keyin ta’mi bir xil bo’ladi.

Turp “Qishki yumaloq qora”

Qora dumaloq turp ayniqsa qishda va bahorda foydalanish uchun tavsiya etiladi. Bu dietani vitaminlar va minerallar bilan boyitadi. Sabzavotni xom ashyoni iste’mol qilish yoki uni isitish uchun joizdir.

Tavsif. Ildiz hosilasi yumaloq shaklga ega, diametri 8-12 sm ga etadi. Teri ingichka, qora. Pulpa suvli, yumshoq va yumshoq, oq rangga ega. Bitta ildiz hosilining vazni 250 dan 500 g gacha, navi ajoyib ta’mga ega.

Uchish kunlari. Turp iyun-iyul oylarida ekilgan. Ilgari ekish mantiqqa to’g’ri kelmaydi, chunki ildizlar qo’pol bo’lib o’sadi yoki umuman hosil bo’lmaydi.

Kultivatsiya xususiyatlari. Turp soyani yoqtirmaydi. Ekish uchun yaxshi yoritilgan maydon mos keladi. Uni ilgari bodring, kartoshka, sabzi va pomidor o’sgan joyda ekish joizdir.

O’rim-yig’im. Hosil ekishdan 70-90 kun o’tgach pishadi. Bir kvadrat metrdan 6-7 kg gacha hosil yig’ish mumkin bo’ladi. U sentyabrning ikkinchi yarmida, qattiq sovuqdan oldin yig’ib olinadi.

Turp “Doktor”

Mashhur nav, ayniqsa sharqiy mamlakatlarda. Ammo bu xilma ko’pincha rus bog’bonlarining yotoqlarida uchraydi. Xarakterli achchiq ta’mi tufayli ko’plab iste’molchilar uni sevib qolishdi.

Tavsif. Bu birinchi kurtaklar paydo bo’lgandan 65 kun o’tgach pishadigan erta pishadigan nav. Ildiz hosilasi elliptik shaklga ega. Uning diametri taxminan 10 sm.O’simlikning vazni 200-400 g ga etadi, pulpa yumshoq, suvli, xiralashgan.

Uchish kunlari. Ekish erta bahorda amalga oshiriladi. Urug’lar bir-biridan 35-40 sm masofada joylashgan oluklarga sepiladi.

Kultivatsiya xususiyatlari. Turp davolovchi organik moddalarga boy tuproqli nurni afzal ko’radi. Ular kompost yoki gumus, mineral o’g’itlar qo’shib, kuzda tuproqni tayyorlashni boshlaydilar.

O’rim-yig’im. Hosil ildizlarning pishishi bilan yig’ib olinadi.

Turp “Tun”

O’simlik barglarining yarim ko’tarilgan rozetiga ega. Barglari obovate shakli, o’rtacha kattaligi, ingichka tishli qirrasi, kulrang-yashil ranglari bilan ajralib turadi.

Tavsif. Yoz-kuz aylanmasi uchun ajoyib nav. Birinchi kurtaklar paydo bo’lgandan keyin hosilni 70-80 kun ichida yig’ish mumkin. Ildiz ekinlari qora po’stlog’iga, dumaloq shakliga, uzunligi 8-12 sm ga, diametri 9-13 sm ga teng, yuzasi biroz burishgan. Meva, achchiq-shirin ta’mga ega oq, zich, suvli pulpaga ega. Bitta turpning vazni 230-350 g.

Uchish kunlari. Turpni ekish iyul oyining boshidan o’rtalariga qadar boshlanadi.

Kultivatsiya xususiyatlari. Madaniyat gumus yoki kompost bilan yaxshi o’g’itlangan, yaxshi namlangan, yoritilgan joylarni afzal ko’radi.

O’rim-yig’im. Barglari quruq ob-havoda sarg’ayguncha turpni yig’ib olish talab qilinadi. Turli podvalda yoki podvalda juda yaxshi saqlanadi.

Turp “Chernomorochka”

Kuz va qishda yangi iste’mol qilish uchun tavsiya etilgan yuqori mahsuldor mavsumiy nav. Ildizli sabzavot sovuqni davolash uchun vosita sifatida foydalanish uchun mashhurdir.

Tavsif. Ildiz ekinlari tekis yoki yumaloq shaklga ega. Turpning xamiri oq, zich, suvli. Achchiq shirin ta’mga ega.

Uchish kunlari. Ekish uchun eng qulay davr iyun-iyul oylarining o’rtalariga qadar urug’larni ekish hisoblanadi.

Kultivatsiya xususiyatlari. O’simliklar ochiq erga 1-2 sm chuqurlikdagi oluklarga sepiladi, 1-2 haqiqiy barg paydo bo’lganda ko’chatlarni yupqalash kerak. O’simliklar o’z vaqtida sug’orish, o’tlarni tozalash, oziqlantirishga muhtoj.

O’rim-yig’im. Hosil birinchi kurtaklar paydo bo’lgandan 70-110 kun o’tgach yig’ib olinadi. Barcha ildiz ekinlari sovuq boshlanishidan bir vaqtning o’zida yig’ib olinadi. 1 kvadrat metrdan m 6-8 kg hosilni yig’adi.

Turp “Chernavka”

Yangi foydalanish va saqlash uchun tavsiya etilgan noyob nav. Mevalari silliq, mazali va foydali.

Tavsif. Ildiz hosilasi yumaloq shaklga ega, diametri 10 sm, po’sti qora. Oq pulpa suvli va yumshoq bo’ladi. Bitta mevaning vazni 240-260 g ni tashkil etadi, kech pishadigan nav, ekishdan 72-80 kun o’tgach pishadi.

Uchish kunlari. Iyun oxiri va iyul oyining boshlarida ekilgan.

Kultivatsiya xususiyatlari. Xilma-xilligi yaxshi yoritilgan maydonlarga ega serhosil tuproqlarni afzal ko’radi.

O’rim-yig’im. Hosil sentyabrning oxiri va oktyabrning boshlarida pishib yetilgandan keyin yig’ib olinadi. Xilma-xillik yaxshi saqlanish sifati bilan baholanadi. Bir kvadrat metrdan m siz 4-7 kg turpni olishingiz mumkin.

Turp “Murzilka”

Murzilka turpi qishda saqlash uchun eng yaxshi navlardan biri hisoblanadi. Ildiz ekinlari ajoyib ta’m va turp hidining etishmasligi bilan o’ziga jalb qiladi.

Tavsif. Kech pishgan nav. Ildiz ekinlari yumaloq shakli bilan ajralib turadi, diametri 8-10 sm.Oq tanasi mayin, suvli. O’rtacha achchiq ta’m. Bitta ildiz hosilining vazni 300 g atrofida, po’stlog’i qora.

Uchish kunlari. Yozgi iste’mol uchun ochiq erga ekish aprel oyining oxirida, kuz-qish uchun – iyun o’rtalarida amalga oshiriladi.

Kultivatsiya xususiyatlari. Murzilka turpini muntazam ravishda sug’orish, yumshatish va begona o’tlardan tozalash kerak. Uzoq muddatli va mo’l-ko’l o’simlik o’sishi mineral o’g’itlar bilan o’z vaqtida o’g’itlash orqali osonlashadi.

O’rim-yig’im. Ildiz ekinlari birinchi kurtaklar paydo bo’lishidan 90-100 kun o’tgach paydo bo’ladi. O’rim-yig’im turp pishishi bilan amalga oshiriladi.

Turp “Qora dorivor”

Dorivor turp beqiyos noyob tarkibi va sovuqni oldini olish qobiliyati bilan qadrlanmaydi. Tarkibi organizmga foydali ta’sir ko’rsatadigan vitaminlar, fermentlar va efir moylarini o’z ichiga oladi.

Tavsif. Qora dorivor turp yumaloq shaklga ega, terisi qora va go’shti oq rangga ega. Taste achchiq, achchiq, achchiqdir. O’tkir hid yo’q. Odatda ildiz ekinlarining massasi 300-500 g.

Uchish kunlari. Bu 90-110 kun ichida pishadigan kech nav, shuning uchun u may oyi oxirida, iyun boshida ekilgan.

Kultivatsiya xususiyatlari. Qora turp o’sishi uchun maxsus sharoit va talablarni talab qilmaydi. Hosildor tuproqni afzal ko’radi. Yuqori kiyinish, tuproqni yumshatish, o’simliklarni sug’orish kerak.

O’rim-yig’im. Ildiz ekinlari bog’da iloji boricha uzoqroq saqlanadi, ammo ular sovuq ob-havoning boshlanishidan oldin qazib olinishi kerak. Uni qabrlarga tashlab, qumda saqlaganingizga ishonch hosil qiling.

Turp “Silindr”

Bu qishda iste’mol qilish uchun ayniqsa foydali bo’lgan ajoyib sabzavot. Turp ko’plab vitaminlarni o’z ichiga oladi va shifobaxsh xususiyatlarga ega.

Tavsif. Bu nav 10 yil oldin ishlab chiqarilgan. Ildiz hosilasi cho’zilgan shaklga ega. Tashqi tomondan u sabzi kabi ko’rinadi. O’rtacha mavsumning bu navi turpga o’xshaydi, u deyarli hech qanday keskinlikka ega emas.Bitta ildiz sabzavotining massasi 200 dan 300 g gacha o’zgarib turadi.

Uchish kunlari. Niholdan hosilgacha 65-75 kun.

Kultivatsiya xususiyatlari. Turli organik va mineral o’g’itlarni kiritishga yaxshi javob beradi. Turpni muntazam ravishda sug’orishga ishonch hosil qiling. Urug’larni unib chiqishi uchun optimal harorat 10-15 daraja Selsiy deb hisoblanadi.

O’rim-yig’im. Hosil sentyabr-oktyabr oylarining boshlarida ildiz ekinlari hosil bo’lganligi sababli yig’ib olinadi. O’rim-yig’im uchun ular quyoshli iliq kunni tanlaydilar, shunda siz ildizlarni quritib, ularni erdan tozalaysiz.

Turp “Qish qora uzun”

Ushbu turdagi vitaminlar, organik kislotalar, oqsillar, aminokislotalar, efir moylari mavjud. Fitontsidlarning mavjudligi zararli mikroorganizmlarning bostirilishi va o’limiga yordam beradi.

Tavsif. Qishki qora turp cho’zilgan shaklga ega, o’tkir pulpa ta’miga ega. Teri qora, ingichka.

Uchish kunlari. Iyul oyining boshlarida turpni ekish maqbuldir. Ildiz hosil yaxshi sharoitda tez o’sadi va sentyabr oyida pishadi.

Kultivatsiya xususiyatlari. Yoritilgan joylarda ekish tavsiya etiladi. Hosildorlikni oshirish uchun ekishdan ikki hafta oldin saytni qazib olish va gumus, shuningdek mineral kompleks o’g’itlarni qo’llash maqsadga muvofiqdir.

O’rim-yig’im. Ildizli ekinlar avgust oyidan boshlab pishib bo’lgach yig’ib olinadi. Sovuq boshlanishidan oldin sentyabr-oktyabr oylarida hosilning qolgan qismi. Mevalarni qabrlarga yoki podvalda saqlang.

Xitoyning turp navlari (peshonasi)

Qizil turp “Xonim”

Turp xonim sovuqni davolash va oldini olish uchun ajoyib xalq vositasi hisoblanadi. Uni qishda va kuzda iste’mol qilish tavsiya etiladi.

Tavsif. Bu ekishdan 63-68 kun o’tgach pishadigan o’rta mavsum navidir. Ildiz ekinlari yumaloq, qizil rangga ega. Massasi 80-120 g ga etadi.Oq pulpa yumshoq, suvli, ta’mi achchiq-shirin.

Uchish kunlari. Urug’lar iyun o’rtalaridan iyul oyining o’rtalariga qadar ekilgan.

Kultivatsiya xususiyatlari. Turli engil, unumdor tuproqlarni afzal ko’radi. Urug’lar bir-biridan 35-40 sm masofada joylashgan oluklarga sepiladi.

Qizil qish turp

Bu o’tkir turp va oddiy turpni tanlab kesib o’tishi natijasida paydo bo’lgan yorqin gibrid.

Tavsif. O’rta erta sinf. Mevalari yirik, yumaloq shaklga ega, massasi 500 g ga etadi, terisida qizil rang ustun turadi. Pulpa zaif o’tkir, ta’mi turpga o’xshaydi.

Uchish kunlari. Ular aprel oyi oxirida va may oyining boshlarida turp urug’ini ekishni boshlaydilar.

Kultivatsiya xususiyatlari. Madaniyat tuproq unumdorligi, namlik va yorug’likni talab qiladi. Bo’shashgan tuproqli joylarni tanlang.

O’rim-yig’im. Hosil birinchi kurtaklar paydo bo’lgandan 60-80 kun o’tgach yig’ib olinadi. Ildiz ekinlari juda yaxshi saqlanadi.

Turp “Troyandova”

Dumaloq shaklga ega. Oq rangga asosga yaqinroq bo’lgan pushti soyaning ildiz hosili. Pulpa nozik pushti rangga ega.

Tavsif. Bu mavsumning o’rtasidir, pishib yetish uchun 75-85 kun kerak bo’ladi. Ta’mi shirin-achchiqdir. Uzoq muddatli saqlash uchun juda yaxshi.

Uchish kunlari. Turp aprel oyining oxiri yoki may oyining boshlarida ekilgan.

Kultivatsiya xususiyatlari. Turli xil g’amxo’rlik qilish kerak emas. Uni muntazam ravishda sug’orish talab qilinadi, mevalar quyosh ostida uzoq vaqt namliksiz bo’lishiga yo’l qo’ymang. Yovvoyi o’tlarni o’z vaqtida yo’q qilish ham bir xil ahamiyatga ega.

O’rim-yig’im. O’rim-yig’im yozning o’rtalarida amalga oshiriladi.

Turp “Mantang-Xong”

Ushbu xilma-xillik jahon selektsiyasi asaridir. U aksincha, turpga o’xshashligi bilan o’ziga jalb qiladi. Ichki qismi qizil, tashqi qismi oq rangda.

Tavsif. Ildiz ekinlari teng, novdalar hosil qilmaydi, yorilmaydi. Dumaloq shakl. Diametri 8 sm gacha.Qobig’i oq-yashil, ba’zan oq rangga ega. Pulpa malinadan qizil ranggacha. Pulpa zich, suvli, qarsillab turadi.

Uchish kunlari. Ekish erta bahorda amalga oshiriladi – urug’lar oluklarga sepiladi. To’liq pishib etish uchun ildiz ekinlari birinchi kurtaklar paydo bo’lishidan 70 kun o’tgach etarli.

Kultivatsiya xususiyatlari. Turp engil, organik moddalarga boy tuproqni afzal ko’radi. Kelajakda tuproqni yumshatish va o’simliklarni muntazam ravishda sug’orish kerak. Turpni boqish kerak – mavsumda kamida uch marta.

O’rim-yig’im. Pishguncha turpni olib tashlang.

Turp “Yashil ma’buda”

O’zining fazilatlari, ajoyib ko’rinishi tufayli mashhurlikka erishgan yosh nav. Mahsulot tarkibida mikroelementlar, aminokislotalar, mineral tuzlar mavjud.

Tavsif. Erta pishgan nav – unib chiqqanidan 60 kun o’tgach pishadi. Ildiz ekinlari yumaloq shaklga, terining yashil rangiga, och yashil rangga ega go’shtga ega – u suvli, yumshoq, qarsillab turadi. Bu yumshoq ta’mga ega. Bitta turpning vazni 350-400 g.

Uchish kunlari. Ildiz ekinlari iyun oyining boshidan iyul oyining o’rtalariga qadar ekilgan.

Kultivatsiya xususiyatlari. Sabzavot ochiq erga urug’larni ekish orqali etishtiriladi. Madaniyat muntazam sug’orishni talab qiladi.

O’rim-yig’im. Saqlash uchun ildiz ekinlari sovuq boshlanishidan oldin yig’ib olinadi. 1 kvadrat metrdan m taxminan 5-6 kg hosil olish.

Turp “Margelanskaya yozi”

Ildiz ekinlari o’z nomini O’zbekistonda joylashgan Marg’ilon shahri tufayli oldi. U erga Xitoydan etib borgan.

Tavsif. Ildiz sabzavotlari yumaloq, tasvirlar yoki cho’zilgan bo’lishi mumkin. Turpning uzunligi 16-20 sm gacha, vazni – 500 g gacha.Qobig’i yashil rangga ega. Oq shaffof go’shti yashil rangga ega. Ildizli sabzavot suvli va unchalik achchiq emas.

Uchish kunlari. Yozgi hosil uchun may oyining boshida turp ekish tavsiya etiladi.

Kultivatsiya xususiyatlari. Hosildorlikni oshirish uchun siz doimiy va mo’l-ko’l turpni sug’orishingiz, ko’chatlarni yupqalashingiz, o’g’itlar bilan boqishingiz va begona o’tlardan xalos bo’lishingiz kerak.

O’rim-yig’im. Turp niholdan 60-90 kun o’tgach yig’ib olinadi. 1 kvadrat metrdan m 3-3,5 kg hosilni yig’ish mumkin bo’ladi.

Bu qiziq: yog’li turp umuman turp emas!

Yog’li turp – “yashil” o’g’it (yashil go’ng). O’roqdan keyin o’simlik tuproqqa haydaladi, bu esa tuproq sifatini yaxshilaydi. U azot bilan boyitilgan, bo’shashgan va unumdorroq bo’ladi. Bundan tashqari, yashil go’ng begona o’tlarning tez o’sishiga yo’l qo’ymaydi.

Tavsif. Yog ‘turpi bir yillik o’simlik. Bu mavsumda bir necha marta ekilgan tez o’sadigan hosil. Sovuqqa chidamli xususiyatlar bilan ajralib turadi.

Uchish kunlari. O’sish davri bahorgi ekish bilan taxminan 60 kun davom etadi, yozgi ekish bilan esa 15-20 kunga qisqaradi.

Kultivatsiya xususiyatlari. O’simlik g’amxo’rlikda oddiy, namlikka chidamli va sovuqqa chidamli. U iqlim jihatidan eng qiyin mintaqalarda to’liq urug’larni ishlab chiqarishi mumkin.

O’rim-yig’im. Ushbu turp ildiz ekinlarini hosil qilmaydi. Siderat urug’ni shakllantirish boshlanishidan kechiktirmasdan kesiladi. Qishki ekinlar uchun bu ekishdan 20 kun oldin, sog’liq bilan ishlov berish bilan – tuproq muzlashidan 14 kun oldin amalga oshiriladi. Madaniyat qattiq sovuqqa dosh berolmaydi, shuning uchun o’lish xavfi mavjud.

Jadvaldagi navlarning erta pishishi tasnifi

Pishib etish davri (kunlar)