Surinam – Surinam

Sranantongo, mahalliy ingliz tiliga asoslangan kreol tili, eng ko’p ishlatiladigan hisoblanadi xalq tili kundalik hayotda va biznesda. Golland tili bilan birgalikda bu surinam tilining ikkita asosiy tillaridan biri hisoblanadi diglossia. Ikkalasiga ham etnik jamoalar ichida so’zlashadigan boshqa so’zlashuvchi tillar ta’sir qiladi. Sranantongo, sozlamalarning rasmiyligiga qarab, ko’pincha Gollandiyalik bilan almashtiriladi. Gollandiyalik a obro ‘lahjasi va Sranan Tongo umumiy mahalliy. [69]

Surinam Respublikasi – Wikipedia

Surinam (nider. Suriname) və ya rəsmi adı ilə Surinam Respublikası (nider. Republiek Suriname) — Cənubi Amerikada dövlət. Surinam Cənubi Amerikanın şimal-şərqində yerləşir. Qərbdə Qayana, cənubda Braziliya, şərqdə Fransız Qvianası ilə həmsərhəddir. Şimalda isə Atlantik okeanına çıxışı vardır. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Paramaribo, ümumi sahəsi 163,821 kvadrat kilometr, əhalisinin sayı 570 min nəfərdən çoxdur. Ölkənin keçmiş adı Niderland Qvianası olmuşdur.

Surinam Respublikası
Republiek Suriname
Şüarı: Justitia – Pietas – Fides (latınca)
(Ədalət – Əmək – Sədaqət)
Himni: God zij met ons Suriname (Niderlandca)
(Tanrı bizimlədir Surinam)
• Vitse-prezident
• Niderlanddan müstəqil olub
• Hazırkı Konstitusiyanın qəbul olunması
• 2016 iyul təxmini
• 2012 siyahıya alma
• Adam başına
• Adam başına

Mündəricat

• 1 Coğrafiyası
• 2 Tarixi
• 3 Əhalisi
  • 3.1 İdman
  • 5.1 Dağ-mədən sənayesi
  • 5.2 Kənd təsərrüfatı
  • 5.3 Sənaye
  • 5.4 Nəqliyyat

  Coğrafiyası

  Cənubi Amerikanın şimal-şərqində yerləşən Surinamın ərazisi qərbdə Koranteyn çayı ilə Qayanadan, şərqdə isə Maroni çayı vasitəsilə Fransa Qvianasından ayrılır. Ölkənin cənubunda möhtəşəm Braziliya ilə sərhəd başlayır. Ölkənin şimalında Atlantik okeanı boyu təxminən 360 km məsafədə Qviana ovalığı uzanır. Çox da enli olmayan bu hissə dəniz və çay mənşəli çöküntülərdən təşkil olunmuş, dəniz tərəfdən manqr cəngəllikləri ilə örtülmüşdür. Sahilyanı düzənlik ölkənin içərilərinə doğru təpəli Qviana yaylası ilə əvəz olunur. Savanna adlanan bu təpəli hissə qumlu və gilli torpaqlardan ibarətdir, məhsuldarlığı olduqca aşağıdır və kənd təsərrüfatında əkinçiliyə az yararlıdır. Ölkənin daxili və cənubu bütövlükdə Qviana yaylasının tərkib hissəsinə daxildir. Bu ərazilər selva adlanır. Keçilməz tropik meşə demək olar ki, az mənimsənilmişdir və ölkənin iqtisadiyyatında hələlik o qədər də böyük rol oynamır.

  Olduqca əlverişli coğrafı mövqeyi olan Surinamın təbiəti də gözəldir. İqlimi subekvatorial, isti və daim rütubətlidir. Temperaturun illik amlitudu yüksək deyildir, il ərzində təxminən 2–3 °C dəyişkəndir. İlin 200 günü yağışlıdır. Bu yağışlar ən çox aprel-avqust dövründə düşür. Yağıntıların orta illik miqdarı 2000–2500 mm-dir. Ölkə ərazisində çaylar bol sulu, hidroenerji əhəmiyyətlidir. İri çayları olan Koranteyn çayı, Surinam çayı, Maroni çayıdir. Koppename çayı gəmiçilik üçün əlverişlidir, hətta çox da iri olmayan gəmilər mənsəbdən mənbəyə doğru 300 km məsafədə üzə bilirlər. Ölkədə çaylar və onlar arasında çəkilmiş kanallar nəqliyyat sistemini əmələ gətirir, çətin keçilən ərazilərin mənimsənilməsində mühüm rol oynayırlar.

  Məhsuldar qırmızı-sarı ferraiit torpaqlar, temperatur və yağıntıların bolluğu ərazidə həmişə yaşıl meşələrin inkişafı üçün olduqca əlverişli zəmin yaratmışdır. Məhz bunun nəticəsidir ki, ölkə ərazisinin təxminən 90 %-i meşə ilə örtülüdür. Bu həmişəyaşıl tropik meşələrdə qiymətli ağac növləri vardır. Çox təəssüf ki, son 25–30 ildə bu qiymətli ağaclara qarşı münasibət dəyişməmişdir və onların sürətlə qırılması davam etməkdədir.

  Hələlik ölkə ərazisində tədqiq edilmiş minerallardan ən geniş yayılmışı boksit xammalıdır. Onun geoloji ehtiyatına görə Surinam Latın Amerikası ölkələri içərisində yalnız Yamaykadan geri qalır. Onun təxmini ehtiyatı 600 mln. ton miqdarında hesablanmışdır. Bundan əlavə ölkədə dəmir filizi, manqan, platin, almaz, tantal, sahilin şelf hissəsində neft və qaz ehtiyatları da vardır. Bu təbii resursların əksəriyyəti hələlik kifayət qədər istifadə edilmir. Surinamın təsərrüfatının əsasını alüminium filizinin — boksitin hasilatı, emalı və ixracı təşkil edir. Ölkənin müasir şəraitdə iqtisadi inkişafinda boksit xammalından istifadə mühüm rol oynayır.

  Surinamın ərazisi K.Kolumbun səyahəti zamanı onun konkistadorları Alonso de Oxeda və Visente Pinson tərəfindən ilk dəfə 1499-cu ildə kəşf olunmuşdur. Ərazinin sıx, keçilməz selvadan ibarət olması ispanları o qədər də maraqlandırmadığından yalnız XVII əsrin birinci yarısından ehtibarən müstəmləkələşdirilməyə məruz qalmışdır. Ölkənin ərazisi tamamilə ingilislərin təsir dairəsinə alındı. Lakin 1667-ci ildə Böyük Britaniya Niderlanda Yeni Amsterdam (müasir Nyu-Yorkun ərazisi) ilə dəyişməyi təklif etdi. O vaxtdan etibarən Surinam üç əsr ərzində Niderlandın təsiri altında olmuşdur.

  Ərazinin əlverişli təbii şəraiti, ucuz işçi qüvvəsi qısa bir müddətdə onu Avropanın ən iri şəkər təminatçısına çevirdi. Şəkər qamışının istehsalı inkişaf edərək plantasiya təsərrüfatının yaradılmasına səbəb oldu. Plantasiyalarda işləmək üçün Afrikadan çoxlu miqdarda zənci qullar gətirilməyə başlanıldı.

  Surinamın əhalisi uzun müddət iqtisadi və siyasi müstəqillik əldə etmək üçün mübarizə aparmış, 1922-ci ildə müstəmləkə statusu ləğv olunaraq Niderland krallığının Birləşmiş hissəsi adlanmağa başlamışdır. 1954-cü ildə nisbi muxtariyyat alan Surinam nəhayət ki, 1975-ci ildə müstəqillik əldə edə bildi.

  Dezi Bauterse — 12 avqust 2010-cu ildən etibarən Surinam Respublikasının prezidentidir.

  Coğrafi mövqeyinə görə Surinam Cənubi Amerika ölkəsi olsa da etnik cəhətdən və dil tərkibcə daha çox karib hövzəsi ölkələrinə oxşayır. Əhalisi keçən əsrin 70-ci illərin ortalarında çox sürətlə artmış və 1975-ci ilin siyahıyalınmasma görə 450 min nəfərə çatmışdı. Təbii artım 60-cı illərdə 3,5% olsa da, 70-ci illərdə 2,3%-ə enmişdi. Digər Latın Amerikası ölkələri kimi burada da urbanizasiyanın səviyyəsi son illər artmağa başlamışdır. Kənd əhalisi əsasən ölkənin paytaxtı Paramariboya və onun ətraf rayonlarına köçüb gəlirlər. Bu da öz növbəsində ölkədə onsuz da çox olan işsizlik probleminin artmasına, əhalinin əmək qabiliyyətli hissəsinin emmiqrasiyasına səbəb olur. Əhalinin də əsas hissəsi Niderlanda emmiqrasiya edir. Ölkə əhalisinin yaş strukturunda uşaqlar və gənclər ümumi əhalisinin yarısını təşkil edir. Əhalisinin 90%-ə qədəri ümumi ərazinin 3–4 %-ni təşkil edən sahil zolağına toplaşmışdır. Əhalinin cüzi hissəsi isə ümumi ərazinin 80%-ni təşkil edən rütubətli tropik meşə zonasında yaşayır. Ölkə əhalisinin təxminən yarısı onun paytaxtı Paramaribo və onun 20 km-lik ətraf rayonlarında məskunlaşmışdır. Burada ölkə sənayesinin 60%-dən çoxu cəmləşmişdir, ən iri limanı, nəqliyyat, elm, mədəniyyət mərkəzidir. Paramaribo tipik müstəmləkə şəhərinə bənzərdir. Surinam çayı sahilində bir-iki mərtəbəli evlər üstünlük təşkil edir. Şəhərin mərkəzinə doğru səliqə ilə tikilmiş evlər, hamar küçələr XIX əsrin yadigarlarıdır.

  Ölkə əhalisi etnik cəhətdən olduqca müxtəlif olsa da 47% hindli, 32% kreollardan, qalanları yavalı, zənci, hindu, çinli, müəyyən qədəri də avropalılardır. Şəhərlilər içərisində kreolların və zəncilərin, kənddə isə hindli və yavalıların xüsusi çəkisi daha böyükdür. Etnik qruplardan təbii artımın yüksəkliyi ilə hindlilər fərqlənir.

  Əhalisinin təbii artımında və məskunlaşmasında müxtəlifliyin böyüklüyü həmçinin onların məşğulluğuna da təsir etmişdir. Belə ki, zəncilər və mulatlar daha çox sənayedə çalışır, onların hətta müəyyən hissəsi ölkənin ziyalılarına xas olub, dövlət qulluğunda da çalışır. Hazırda plantasiyalarda çalışan zənci ailəsinə demək olar ki, rast gəlinmir. Hindi mənşəli surinamlılar çəltik plantasiyalarının ya sahibkarı, ya da icarədarlarıdır. Onların iri südlük istiqamətli fermaları da vardır. Paramaribonun nəqliyyat sistemi və bazar ticarəti də hindlilərin əlindədir. Urbanizasiya hindlilərin də müəyyən hissəsini şəhərlərdə yaşamaga sövq etmişdir. Hindilərdən fərqli olaranq yavalılar daha az təbii artıma malikdirlər. Müəyyən ərazidə cəm halında məskunlaşmış, digər xalqlardan təcrid olunmuş və onlarla qaynayıb-qarışmamışlar. Yavalılar əsasən çəltik-sitrus bitkiləri, kakao, qəhvə, banan, şəkər qamışı, maniok və tərəvəz əkini ilə məşğuldurlar. Yerli hinduların 80 %-ni aravak və karib hinduları təşkil edir. Çinlilər əsasən ticarətdə, avropalılar isə dövlət aparatında və iqtisadiyyatın əsas sahələrində çalışır. Avropalıları əsasən hollandlar təmsil etsələr də müəyyən qədər alman, ingilis və portuqal da vardır.

  İdman

  Ölkəni təmsil edən məşhur idmançılar olmasada Surinam futbolu Hollandiya üçün kifayət qədər idmançılar yetirdirib.

  Surinam ordusu

  Surinam SQ-nin 81-mm minamyotu

  Surinamın Silahlı Qüvvələri — quru qoşunları, hərbi hava qüvvələri və hərbi dəniz qüvvələrinin birləşməsindən ibarət olub, ölkənin əhalisini, dövlət sistemi və ərazi bütövlüyünü qorumaq üçün nəzərdə tutulmuşdur.

  Surinamın quru qoşunları 33-cü piyada batalyonu, komando qrupu, hərbi polis bölüyü və 1400 hərbçidən təşkil olunmuş süvari alayının ibarətdir. Silahlanmasına 6 Braziliya istehsalı döyüş kəşfiyyat vasitələri Engesa EE-9 Cascavel, 15 Braziliya istehsalı təkərli zirehli personal daşıyıcıları Engesa EE-11 Urutu, 5 Hollandiya istehsalı zirehli personal daşıyıcıları DAF YP-408 (2009-cu il məlumatı), 6 ədəd 81 mm minaatan və 1 ədəd 106 mm artilleriya silahları daxildir.

  Hərbi hava qüvvələrinə 200 nəfərdən ibarət hərbi personalı, 3 Hindistan istehsalı çoxtəyinatlı hərbi helikopter HAL Chetack,1 ümumi təyinatlı Cessna 172 Skyhawk və 2 Britten-Norman Islander 2 (BN-2) sərnişin təyyarəsi daxildir.

  Hərbi dəniz qüvvələri 240 nəfərlik hərbi heyətdən, 3 kiçik patrul qayığı FPB98, 3 İspaniya istehsalı patriot gəmisi RODMAN-101 və 1 Hollandiya istehsalı sıradan çıxmış P-401 tipli qayıqdan təşkil olunmuşdur.

  Surinam ordusunun ən məşhur komandiri Desie Delano Bouterse, polkovnik-leytenant, Surinamın prezidenti (2010-cu ildən), 1980-ci ildə çevrilişdə və Şərqi Surinamda partizan müharibəsində (1986–1992) iştirak edib.

  İqtisadiyyat

  Dağ-mədən sənayesi

  Surinamın iqtisadiyyatının əsasını dağ-mədən sənayesi, xüsusilə də boksit hasilatı və ilkin emalı təşkil edir. Hər il orta hesabla 8–10 mln. ton boksit hasil edilir. Bu məhsulun istehsal həcminə görə o regionda yalnız Yamaykadan geri qalır. Son on ildə ölkə iqtisadiyyatını inkişaf etdirmək üçün boksitin yeni yataqlarının aşkar edilməsinə, SES-da enerji istehsalının həcminin artırılmasına ciddi fıkir verilmişdir.

  1915-ci ildə ölkənin şərq rayonlarında zəngin boksit ehtiyatlarının aşkar edilməsi dağ-mədən sənayesinin inkişafına güclü təkan verdi. ABŞ-ın “ALKOA” şirkəti 1922-ci ildə Kottika çayı hövzəsində zəngin boksit ehtiyatları aşkar edərək böyük mədən yaratmaqla istehsal olunan boksiti ölkədən çıxarıb aparmağa başladı. Artıq 30–40-cı illərdə Surinamda boksit istehsalının həcmli dağ-mədən sənayesinin yaradılmasının əsası qoyuldu. Nəticədə II Dünya müharibəsindən sonra Surinam dünya bazarına ən iri boksit çıxaran ölkəyə çevrildi.

  Ölkədə boksit hasilatı əsasən şimal-şərq rayonlarında Surinam və Maroni çaylarının arasında Munqo və Paranam şəhərləri yaxınlığında aparılır. Burada boksit ehtiyatı səthə yaxındır və hasilatı açıq üsulla həyata keçirilir. Ölkədə istehsal olunan əksər boksit ABŞ, Kanada, Yaponiy və Qərbi Avropa ölkələrinə ixrac olunur. Müəyyən qədər alüminium oksid “Suralko” və “Billiton” şirkətlərinin zavodlarına göndərilir. Son illər bir çox Latın Amerikası ölkələrində olduğu kimi Surinamda da iqtisadi inkişaf bir çox struktur dəyişikliklərinin həyata keçirilməsinə şərait yaratmışdır. İlk növbədə dağ-mədən sənayesinin yeni-yeni sahələri, o cümlədən Paramaribodan 60 km-lik məsafədə ümumi ehtiyatı 40 mln ton hesablanan neft hasilatına başlanmışdır. Dəmir fılizi, manqan, nikel, təbii qaz hasilatı sahələri yaradılmışdır.

  Kənd təsərrüfatı

  Ölkənin kənd təsərrüfatı o qədər də yaxşı inkişaf etməmiş, əhalinin ərzaq məhsullarına olan tələbatını hələ ki, ödəməmişdir. Əkinə yararlı torpaq sahələri orta və iri sahibkarlara məxsus olub, plantasiya təsərrüfatları yaradılmışdır. Belə torpaq sahələri ümumi əkin sahələrinin 70 %-ə qədərini təşkil edir. Bütövlükdə ölkənin kənd təsərrüfatı məhsuldarlığın aşağı olması, dar ixtisaslılığı ilə seçilir. Buna görə də taxıl, ət, ət məhsulları, süd, quş, meyvə və tərəvəz əsasən idxal olunur. Bütövlükdə ölkə əhalisinin istifadə etdiyi ərzaq məhsullarının orta hesabına 40 %-ni kənardan gətirir. Yavalı immiqrantların gəlişi ilə, əlaqədar ölkənin kənd təsərrüfatında çəltiyin xüsusi çəkisi artmağa başlamışdır. Bu bitkinin ölkə iqliminə ezliklə uyğunlaşması və yüksək məhsuldarlığı qurudulmuş ə mühafizə edilmiş torpaq sahələrinin üstünlüyü ilə izah edilə bilər. Çəltiyin əkin sahələri əsasən sahilyanı ovalıqdır. Keçən əsrin 70-ci illərindən başlayaraq hər ildə məhsuldarldıq 170–180 min ton olan çəltiyin adambaşına ixracına görə Surinam dünyada birinci yerə çıxmışdır. Çəltikdən sonra ölkədə ən çox istehsal olunan və əhalinin ərzaq rasionunda xüsusi yer tutanı banandır. Banan həm də ölkənin əsas ixrac məhsullarındandır. Əkinçilik məhsulları içərisində şəkər qamışı, qəhvə, kakao, sitrus bitkilərinin də mühüm əhəmiyyəti vardır.

  Ölkədə heyvandarlıq, əkinçilik qədər inkişaf etməsə də, perspektivdə daha sürətlə inkişaf edəcəkdir. Çox da iri olmayan heyvandarlıq fermaları ətlik və südlük istiqamətlidir. Son illər ölkədə sahil zolağında iri qurudulma və bərpa işləri həyata keçirilir. Bu bərpa olunmuş və qurudulmuş ərazilərdə şəkər qamışı əkinini genişləndirmək, çəltiyin məhsuldarlığını artırmaq nəzərdə tutulur. Surinam öz müstəqilliyini əldə etdikdən sonra ilk növbədə məhsuldar torpaqlardan əlavə sahil zolağının bataqlaşmış zonasında qurudulma işlərinə başlamaq, çəltiyin əkin sahəsini getdikcə artırmağı qərara almışdır. Artıq 80-ci illərin ortalarında çəltiyin əkin sahəsi 2 dəfə artmışdır. Surinam Karib hövzəsinə aid olsa da, onun iri balıqçılıq təsərrüfatı demək olar ki, yox dərəcəsindədir. Bu ilk növbədə ölkənin balıqçılıq üçün ləvazimatının olmaması ilə izah edilir. Balıq sənayesini yaratmaq, inkişaf etdirmək, onu müasir gəmi və avadanlıqlarla təmin etmək dövlət qarşısında duran əsas vəzifələrdəndir.

  Sənaye

  Ölkənin elektroenergetika təsərrüfatının əsasını SES təşkil edir. Ölkənin ən iri SES-ı Surinam çayının yuxarı axarında tikilmiş “Brokonando” SES-dir. Bu SES-in istehsal gücü 150 min kvt-dır. Stansiyada istehsal olunan elektrik enerjisinin 90 %-i ölkənin alüminium-oksid istehsal edilən müəssisələrinə verilir. Alüminium-oksid və alüminium istehsalı istisna olmaqla ölkənin emaledici sənayesi demək olar ki, hələlik zəif inkişaf etmişdir. Bu ilk növbədə kustar şəklində yerli xammalı, xüsusilə də, kənd təsərrüfatı məhsullarını emal edən xırda müəssisələrdir. Ağac emalı müəssisələri, sement, ayaqqabı, toxuculuq və tütün sənaye sahələri yaradılmışdır. Ağac emalı müəsisələri istehsal etdikləri qiymətli xammalı əsasən ixrac edir.

  Nəqliyyat

  Ölkə nəqliyyatında avtomobilin xüsusi çəkisi daha böyükdür. Avtomobil yollarının ümumi uzunluğu 3 min km-dən çox olsa da bunun yalnız 920 km-i asfaltlaşdırılmışdır. Paramaribo və Niv-Nikkeri ölkənin əsas limanlarıdır. Surinamın iqtisadi inkişafının perspektivləri olduqca çoxdur. Belə ki, ölkə ərazisi hələlik geoloji baxımdan kifayət qədər öyrənilməmiş və ya ehtiyatları müəyyənləşdirilmiş ərazilərin mənimsənilməsi müəyyən qədər çətinliklərlə bağlıdır. Belə ki, ölkədə qəbul olunmuş “kabalebo” proqramının tədricən yerinə yetirilməsinə başlanılsa da, maliyyə çətinlikləri hələ ki, mövcuddur.

  Surinam – Surinam

  Surinam, rasmiy ravishda Surinam Respublikasi (Golland tilida, Surinam Respublikasi vakili) shimolida joylashgan mamlakat Janubiy Amerika . Surinam qo’shni Atlantika okeani shimolda va chegaradosh Frantsiya Gvianasi sharqda, bilan Gayana g’arbda va bilan Braziliya janubga.

  Kirish

  Surinam, rasmiy ravishda Surinam Respublikasi (Golland tilida, Surinam Respublikasi vakili) shimolida joylashgan mamlakat Janubiy Amerika . Surinam qo’shni Atlantika okeani shimolda va chegaradosh Frantsiya Gvianasi sharqda, bilan Gayana g’arbda va bilan Braziliya janubga.

  Surinam (talaffuz qilingan ” Surinam “ ) – Janubiy Amerikaning shimoli -sharqiy sohilidagi kichik respublika. U o’zining ko’p millatli madaniyati, mahalliy hind urf-odatlari va sobiq Golland kolonizatorlari, ular bilan birga olib kelgan Afrika, Yava va Hindiston ishchilarining rang-barang aralashmasi bilan faxrlanadi. Bu ajoyib va ​​asosan buzilmagan Amazoniya ichki makoniga ega mamlakat bo’lib, u asta -sekin ekoturizm joyi sifatida o’z imkoniyatlarini ochib beradi. Xalqaro mehmonlar bu go’zal tropik mamlakatga uzoq vaqtdan buyon jalb qilingan Gollandiyalik sayohatchilarni kuzatib, uning ajoyib tabiatini o’rganishadi, madaniy merosni hayratga soladilar va uning tabassumli odamlari bilan uchrashadilar.

  Oldin chaqirilgan Gollandiya GvianasiSurinam sharqda Frantsiya Gvianasi va g’arbda Guyana (sobiq Britaniya Gviana) o’rtasida joylashgan. Janubda mamlakat Braziliya va shimolda Atlantika okeani bilan chegaradosh. Taxminan 165 ming km 2 Surinam – Janubiy Amerikadagi eng kichik suveren davlat. 2018 yilda 576 ming aholi istiqomat qilgan, ularning yarmi yam -yashil poytaxtda yashagan. Paramaribo.

  Hududlar

  Uning poytaxti – Paramaribo shahri, xuddi shu nomda, Surinam daryosi bo’yida, Atlantika okeani sohilidan taxminan 15 kilometr uzoqlikda joylashgan. Shahar aholisi 250 ming atrofida. Uning aholisi ko’pincha uni Par’bo deb atashadi. Surinam Respublikasi Prezidenti Desi Butersi milliy parlament yonidagi prezident saroyida yashaydi.

  Mamlakat aholisining qariyb yarmi istiqomat qiladigan, poytaxt Paramaribo va uning atrofi Surinamdagidek gavjum. YuNESKOning Butunjahon merosi ro’yxatiga kiritilgan, u ajoyib tarixiy markazga ega, uning ko’plab kafe va restoranlari barcha sayohatchilarning ehtiyojlarini qondiradi. Bu, shuningdek, mamlakatning istalgan burchagiga sayohatlar uchun ajoyib boshlang’ich nuqtadir.

  G’arbiy Sohil

  G’arbiy qirg’oq o’zining qushlari bilan mashhur va Bigi Pan qo’riqxonasi Surinamga har qanday sayohatda diqqatga sazovor joy bo’lishi mumkin. Turar joy haqida gap ketganda, bir nechta shaharlar va bir nechta variantlar bor, lekin bu yo’ldan adashgan va ko’pincha mehmonlar e’tiboridan chetda qolishadi.

  Sharqiy qirg’oq

  Sharqiy mintaqa sobiq mustamlaka plantatsiyalarining eng yaxshi namunalarini taqdim etadi, ba’zilari hali ham ishlatilmoqda, boshqalari tashlandiq va asosan xarobalarda. Sohil bo’yida siz Atlantika okeanining g’arbiy qismidagi eng muhim dengiz toshbaqalari yuvadigan plyajlarni topasiz.

  Surinam yomg’ir o’rmonlari

  Surinamning ichki hududlari ulkan Amazonka hududining bir qismi bo’lib, deyarli butunlay tropik yomg’ir o’rmonlari bilan qoplangan. Janubi -g’arbda Sipaliwini savanna maydoni joylashgan. Markazda va janubda tog ‘tizmalari bor, lekin eng baland cho’qqisi Julianatop balandligi atigi 1280 m. Amerikaliklar va marunlarning ko’pchiligi bu mintaqada yashaydi, ularning ko’pchiligi an’anaviy tarzda. Brokopondo suv ombori dunyodagi eng katta suv omborlaridan biridir.

  Shaharlar

  • Paramaribo – Mamlakatning poytaxti va yagona shahri
  • Albina – Frantsiya Gvianasi uyasi
  • Apoera – Surinam g’arbiy qismidagi hind qishlog’i
  • Domburg : Paramaribo aholisi uchun yakshanba uchrashuv joyi
  • Groningen : Saramakka daryosida tinch joy
  • Lelydorp : Surinamdagi ikkinchi yirik shahar
  • Moengo – eski boksit qazib olish markazi
  • Nieuw Amsterdam : kuchliligi bilan mashhur
  • Nieuw Nickerie : eng g’arbiy shahar taxtasi bilan himoyalangan
  • Santigron – Shahar qirmizi Saramakka daryosi yonida

  Boshqa yo’nalishlar

  • Bigi Pan qo’riqxonasi: ochiq suv, sho’r botqoqlar va mangrov o’rmonlarining katta maydoni
  • Brownsberg tabiat bog’i: Paramaribo yaqinidagi tabiiy park
  • Markaziy Surinam qo’riqxonasi– Er yuzidagi eng olis, qadimiy va toza cho’llardan biri
  • Colakreek: savannaning o’rtasida Cola rangida suzish uchun joy
  • Galibi qo’riqxonasi – Dengiz toshbaqalari tuxum qo’yadigan plyajlar
  • Jodensavanne – Sefardiy yahudiylarning vayron bo’lgan tarixiy qarorgohi
  • Tabiat kurorti Kabalebo – Amazonka tropik o’rmonining buzilmagan tabiatidagi o’simlik va hayvonot dunyosi
  • Commewijne shahridagi eski plantatsiyalar: oldingi kabi plantatsiyalarni ziyorat qilish uchun eng yaxshi joy
  • Raleighvallen qo’riqxonasi: Koppenam daryosining yuqori qismida tez harakatlanishning keng to’plami
  • Yuqori Surinam: Yuqori Surinam daryosi bo’yidagi haqiqiy maroon qishloqlari

  Kontekst

  Tarix

  17 -asrda Gollandiyaning Zelandiya viloyatidan kelgan Gollandiya Surinamni mustamlakaga aylantirdi, lekin 1816 yilgacha Britaniya hukumati davrlari nihoyat to’xtamadi. Koloniya asosan shakar, qahva va kakao plantatsiyalarida ishlatilgan, bu erda ko’plab afrikalik qullar ishlagan. o’lim

  1863 yilda qullik tugadi va Angliya Hindistonidan (1916 yilgacha) va Yava (1936 yilgacha) ishchilar jalb qilindi. Ko’pchilik shartnoma tugagandan keyin qolishdi.

  Gollandiyaning mustaqilligi 1975 yilda berilgan va Gollandiya fuqaroligini saqlab qolish uchun ko’p surinamliklar Niderlandiyaga ketishgan. Besh yil o’tgach, fuqarolik hukumati o’rniga harbiy rejim keldi, u tez orada sotsialistik respublika deb e’lon qilindi, u hukumat korruptsiyasining yuqori darajasi va siyosiy raqiblarini qatl qilish bilan ajralib turardi. U 1987 yilgacha xalqaro bosim natijasida demokratik saylovlar o’tkazishga majbur bo’lgunga qadar fuqarolik ma’muriyatlari ketma -ket boshqarishni davom ettirdi. 1989 yilda harbiylar yana fuqarolik hukumatini ag’darishdi, lekin demokratik yo’l bilan saylangan hukumat 1991 yilda hokimiyatga qaytdi.

  Madaniyat

  O’zining mustamlakachilik o’tmishi tufayli, mamlakatda etnik jihatdan turlicha hindular yashaydi, ularning ajdodlari 27%bilan Hindiston yarim orolidan kelgan, 18%bilan kreollar, har biri o’n besh foizli maroon va yava. Qolgan 25% ni moksi (aralash millat vakillari), xitoylar, yahudiylar, livanlar, braziliyaliklar va oq evropaliklar tashkil qiladi. Surinam turli etnik guruhlar o’rtasidagi bag’rikenglik bilan mashhur va bu rasmda ko’rsatilgan Keizerstraat Paramariboda, masjid va sinagoga yonma -yon qurilgan.

  Festivallar

  sana	Ism	paydo bo’lishi
  1 yanvar	Nieuwjaarsdag /

  2019 yil 21 -mart

  Ob -havo

  Surinam tropik yomg’irli, issiq va nam iqlimga ega. Yilda ikkita yomg’irli mavsum bor. Uzoq yomg’irli mavsum aprel oyining oxiridan avgust oyining o’rtalariga qadar davom etadi. Qisqa yomg’irli mavsum dekabr oyining o’rtalaridan fevral oyining o’rtalariga qadar davom etadi. Odatda kun bo’yi yomg’ir yog’maydi, lekin asosan tushdan keyin kuchli tropik yomg’ir yog’adi. Harorat 30 ° C atrofida, lekin quruq davrda, avgust oyining o’rtalaridan dekabr oyining o’rtalariga qadar 35-40 ° S gacha ko’tarilishi mumkin. Namlik yil davomida taxminan 80% ni tashkil qiladi va haddan tashqari haroratni kuchaytirishi mumkin. Bu nam va yopishqoq his qiladi.

  Vaqt zonasi

  UTC -3 (Yozgi vaqt yo’q)

  Zamin

  Ko’pincha tepaliklar, janubda maksimal 1000 m balandlikka ko’tariladi; mangrovli tor qirg’oq tekisligi. Flora va faunaning xilma -xilligiga ega, asosan nam tropik o’rmon, juda yaxshi holatda, lekin yangi o’zgarishlar, yog’och kesish va oltin qazib olish xavfi ortib bormoqda. Surinamni ko’plab daryolar kesib o’tadi. Asosiy daryolar – Maroni (Frantsiya Gvianasi bilan chegaradosh daryo), Surinam , Komewijne (sharqdan g’arbga yuguradi), Koppen nomi , Tapanaxony (Maroni irmog’i), Saramakka va Korentina , Gayana bilan chegarani tashkil qiladi .. Yomg’ir yog’ishi tufayli daryolar toshib ketadi, bu esa katta suv toshqiniga olib kelishi mumkin. Surinam janubida tog ‘tizmalari mavjud. Bularga kiradi Oranjegebergte, Van Ash van Wijckgebergte, Wilhelminagebergte, Eilerts de Haangebergte, Grensgebergte Y Toemoek-Hoemakgebergte . 1,280 m balandlikda, Julianatop Bu Surinamdagi eng baland joy.

  Flora va fauna

  Surinamda flora va faunaning xilma -xilligi bor. Surinamning ko’p qismi, taxminan 80%, o’rmon bilan qoplangan. Bu o’rmon dunyodagi eng katta tropik o’rmonning bir qismi bo’lib, asosan Amazoniya tropik o’rmonlarida uchraydi. Bu o’rmonlarda va qirg’oq bo’yida ko’p sonli qushlar, sudralib yuruvchilar va sutemizuvchilar yashaydi. Teri toshbaqalari Galibi sohilida tuxum qo’yadilar. Surinamdagi boshqa turlar orasida himoyalangan va yo’qolib ketish xavfi ostida turgan yaguar, yalang’och, ulkan chumolilar, alligator, sincap va qichqirgan maymunlar, tapirlar va qip -qizil ibislar bor (ayniqsa Nikeri tumanidagi Bigi Panda. 2005 yilda Surinam 25 ta yangi tur kashf etilganda dunyo yangiliklarini e’lon qildi. sharqiy Surinamda (Nassau va Layli tog’lari).

  Musiqa

  Surinam o’zining musiqasi bilan mashhur kaseko Hind-Karib dengizi an’analarida. Kaseko – bu Evropa, Afrika va Amerikadagi ritm jihatdan murakkab bo’lgan ko’plab uslublar va folklorlarning birlashmasi. Perkussiya asboblariga quyidagilar kiradi skratji (katta baraban) va tuzoqli barabanlar. Saksofonlar, karnaylar va vaqti -vaqti bilan trombonlarga yakkaxon yoki xorli ovozlar qo’shiladi, ular odatda mahalliylarga o’xshash uslubda “aytishga va javob berishga” mo’ljallangan qo’shiqlar bilan, masalan. winti Y kawina . Kaseko 1930 -yillarda katta guruhlarni, xususan, shamol asboblari guruhlarini ishlatadigan bayramlar paytida paydo bo’lgan va ular shunday nomlangan. Bigi Pokoe.(katta baraban musiqasi). Ikkinchi jahon urushidan keyin jazz, kalipso va boshqa asosiy janrlar ommalashib ketdi, amerikalik rok -musiqa tez orada elektr asboblari ko’rinishida o’z ta’sirini qoldirdi. Siz, albatta, uyushma futboli va musiqa kabi o’yin -kulgidan zavqlanasiz. Surinam qo’shiqlari Sranang Tongoda “pokoe” deb nomlanadi. Ularda turli madaniyatlar borligi uchun musiqaning xilma -xilligi bor.

  Gapirish

  Asosiy til – golland yoki golland. Biroq, ba’zi tilshunoslik doiralarida, Gollandiya Gollandiyalik lahjadir, deyiladi, garchi ispan tilida bir xil tilga murojaat qilish uchun ikkita so’zni ishlatish to’g’ri.

  Olish uchun; olmoq

  U erga samolyot bilan borishning eng oson yo’li. Paramaribo aeroporti – Zanderij, Hoambda 20 km, Wayambosteet M 5 da joylashgan. U erda ko’plab aviakompaniyalar bor va to’xtamasdan uchishadi, lekin parvozlar borligi haqida qo’shimcha ma’lumot olish uchun mahalliy agentlikka murojaat qilish kerak. Quruqlik bo’yicha, asosiy yo’l – Gayana shtatining Jorjtaun shahri va Braziliyaning Boa Vista shahridan keladigan yo’l.

  Sayohat

  Surinamga hali ko’p sayyohlar kelmagani va ichki makonga kirish oson bo’lmaganligi sababli, sayohat xarajatlari kutilganidan yuqori. Turistik joylar Evropaga yoki AQShga qaraganda qimmatroq bo’lishi mumkin. Bu yaqin kelajakda o’zgarishi kutilmoqda, chunki har yili chet ellik sayyohlarning ko’payishi kuzatiladi, bu esa yaxshiroq yo’llar va boshqa transportning arzon turlarida ishlash zaruratini tug’diradi.

  Mashinada

  Agar siz ichkariga kirishni xohlamasangiz, mashina ijaraga oling, lekin tuproqli yo’llarda har doim to’rt g’ildirakli transport vositasini ijaraga oling. Ijara kompaniyasi qaerga ketayotganingizni so’raydi. Ba’zilar yuk mashinasini ijaraga olmaguningizcha, o’z mashinalari bilan o’rmonga kirishga ruxsat bermaydilar.

  • Surinam transporti yo’lning chap tomonida harakatlanadi.
  • Drempel imzolangan ko’plab tezlik to’siqlari mavjud. Sizni nolga yaqin sekinlashtirishga majbur qilish uchun ular juda baland bo’lishi mumkin. Ko’pchilik chuqurliklar egizak bo’lib jamoalar va o’tish joylarining kirish va chiqish joylarida qurilgan.
  • Yo’llarning aksariyati yo’l harakati chiziqlari bilan belgilanmagan.
  • Ko’priklar kam, lekin siz topganlarning ahvoli yomon bo’lishi mumkin. Sekin haydang. Agar siz Jodensavannaga borishni xohlasangiz, bilingki, Karolinadagi Surinam daryosi bo’ylab ko’prik yopiq, chunki u qisman qulab tushgan. Taxminan oltita mashina uchun parom mavjud.
  • Yoqilg’i quyish shoxobchalari ko’p, lekin yo’llarni asfaltlangan holda tashlasangiz, idishingizni to’ldiring.

  Qayiq

  Har bir qirg’oqda siz qayiqlarni arzon narxlarda ijaraga olishingiz mumkin. Har doim sayohatchilar bilan sayohat qilish tavsiya etiladi.

  Samolyotda

  Ichki makon bilan xususiy aloqa o’rnatadigan ikkita mahalliy aviakompaniya mavjud. Bluewing Airlines va Gumair.

  Avtobusda

  Boshqa variant – avtobusga chiqish. Shaharda davlat avtobuslari va xususiy avtobus avtobus tashkilotlari (OLP) avtobuslari bor. Bu mikroavtobuslar markazdan shahar atrofiga borishadi, lekin siz avtobus bilan shahar tashqarisidagi shaharlarga va ichki qismning ba’zi joylariga borishingiz mumkin. Markazdagi asosiy o’tirish punktlari: markaziy bozorda, Heiligenwegda va doktor S. Redmondstraatning boshida. Avtobuslar to’la to’lguncha ketmaydi. Haydovchiga tushish yoki tushish vaqtida pul to’lanadi. Avtobus yo’nalishida, avtobusda joy bor ekan, istalgan vaqtda bortga chiqish mumkin. Siz tugmani bosish yoki baqirish orqali chiqib ketishingiz mumkin. Avtobus keyingi ko’chada to’xtaydi.

  Taksida

  Taksi – Paramariboda sayohat qilishning arzon usuli. Har bir mahallada bir nechta taksi kompaniyalari bor. Siz ularni qo’ng’iroq qilib, sizni olib ketishga taklif qilishingiz mumkin, lekin to’xtash joyida ham taksiga o’tirishingiz mumkin. Ko’ngilochar maydonda har doim bir nechta taksilar kutib turadi. Narxni oldindan kelishib olish foydali bo’ladi. Surinamdagi taksilar hisobga olinmaydi. Ular odatda ma’lum masofalar uchun belgilangan narxlardan va kunduzi / kechasi narxidan foydalanadilar. Turist sifatida siz mehmonxonangizdan, masalan, qanday narx maqbulligini so’rashingiz yaxshi bo’lardi, aks holda siz juda ko’p pul to’laysiz.

  Poyezdda

  Afsuski, Surinamda shaharlararo poezdlar yo’q; faqat ikkita ishlatilmagan marshrut, ularning ba’zilari allaqachon tabiat tomonidan qaytarilgan.

  Yemoq

  Etnik xilma -xillik tufayli turli xil ekzotik ovqatlar mavjud. Hind (ayniqsa tovuq bilan roti), xitoy, yava (indoneziya), kreol.

  Yava

  Garchi Indoneziya taomlari tegishli nomga o’xshab ko’rinishi mumkin bo’lsa -da, Surinamdagi indoneziyaliklar, asosan hammasi emas, Java orolidan. Java -ning Indoneziya taomlaridan farqli o’laroq o’ziga xos oshxonasi bor. Bundan tashqari, oziq -ovqat Surinam madaniyatiga aylandi va shuning uchun Java -dagi taomlardan juda farq qiladi. Biroq, bu ajoyib ta’mga ega va siz uni sinab ko’rishingiz kerak. Bu turdagi taomlarni topadigan eng mashhur joylar urushlar aeroportdan Paramariboga yoki Paramaribodagi Blaugrondga boradigan yo’lda Lelydorpda va Komyuijnadagi ko’prik yaqinida. Bami (noodle) va nasi(qovurilgan guruch) har biriga buyurtma berish mumkin urush. Bu achchiq tovuq yoki bilan xizmat qiladi satay yerfıstığı sousi bilan. Vegetarian taomlari – bu menga (qovurilgan banan) va petjil (yong’oq sosli sabzavotlar). Telo Bu tuzlangan baliq bilan qovurilgan yucca. Yava xalqlari orasida soato – tovuq bo’laklari, loviya novdalari, tuxum va tug’ralgan bolgar qalampiridan tayyorlangan bulon mashhur.

  Xitoy

  Xitoy taomlari Surinamda juda mazali. Paramariboda siz yaxshi restoranlarni topishingiz mumkin. Shuningdek, yakshanba kuni Xitoy bozoriga va undagi ko’plab restoranlarga tashrif buyuring dim sum.

  Sharqiy hind

  Sharqiy hind taomlari hindlarning asl taomlariga qaraganda achchiqroq, lekin baribir bu juda qadrlanadigan taom. Bu juda mashhur roti, tovuq, kartoshka va kouseband (uzun loviya) bilan to’ldirilgan pancakes masala. Bara bu qovurilgan loviya pirogi, xuddi donut kabi, yog ‘tomizadi.

  Kreol

  Bu turdagi taomlarni Surinamning hamma joylarida topish mumkin, yuca sho’rva kabi idishlar, pom (maydalangan ildiz va tuzlangan go’shtli pishiriladigan idish), pastey (puff pastry pishiriladigan idish) va loviya yoki er yong’oq sho’rva bilan tom tom (pishirilgan banan köftesi).

  Boshqa

  Xalqaro menyular Paramaribo markazidagi eng qimmat mehmonxona va restoranlarda mavjud.

  Ichish uchun

  Surinam tropik jannat bo’la olmaydi, chunki u har xil ajoyibliklarga ega emas meva sharbatlari . Hatto taniqli apelsin sharbati ham shov-shuvli ta’mga ega, lekin ishtiyoqli mevalar (lokal ravishda “markoesa” nomi bilan tanilgan) yoki guanabana (mahalliy “zuurzak” nomi bilan mashhur) tursopi kabi ajoyib tropik mevalarni tatib ko’ring. Mahalliy aholining shirinliklarga ishtahasi borligi uchun, idishlarda sotib olingan sharbatlarning ko’piga shakar qo’shiladi. Sof sharbat uchun yangi sharbat so’rash yaxshidir.

  Shaharda, shuningdek, mahalliy sotuvchilardan har xil ta’mga ega bo’lgan qirqilgan muzni olish mumkin, bu tropik iqlimda juda tetiklantiruvchi.

  Yava tilida pushti (va vaqti -vaqti bilan yashil) ichimlik bor nam, hindiston yong’og’i sutidan iborat.

  Agar sizda imkoniyat bo’lsa, Sharqiy Hindistondan kelgan odam sizga bir stakan lassi yasashga harakat qiling.

  Spirtli ichimliklar

  Pivo: sinab ko’ring Parbo-pivo Mahalliy, u litrli idishlarga kelganda, deyiladi djogo ‘ . 2008 yilda Surinam nihoyat mamlakatda katta voqea bo’lgan konservalangan Parbo pivosini oldi. Ginnes – import qilinadigan mashhur pivo, shuning uchun ham Parbo o’zining eng yaxshi variantini yaratadi: Parbo Stout va o’z romlari: Borgoe va Black Cat. Albatta, import qilingan pivo, viski va rom ham mavjud.

  Uyqu

  Paramaribo va Nikerida bir nechta yaxshi mehmon uylari mavjud. Qo’shimcha ma’lumot olish uchun tegishli sahifani ko’ring. O’rmonga kirganda, Paramariboda hamak sotib olish yaxshidir. O’rmon ichidagi ba’zi mehmon uylari hamaklarni taklif qiladi, lekin o’rmonda kir yuvish mashinalari yo’qligi sababli ular gigienik talablarga javob bermaydi. O’rmonga kirganingizda chivinlarga qarshi va quyoshdan saqlovchi krem ​​olib keling.

  Xavfsizlik

  Agar siz xavfsizlik haqida qayg’urayotgan bo’lsangiz, kechasi yolg’iz yurishdan saqlaning. Iloji bo’lsa, velosipeddan foydalanishga harakat qiling. Kechasi Paramariboda bo’lganingizda, Palm bog’idan qoching, chunki u jinoyatchilikning mashhur joyi bo’lib, u erda giyohvand moddalar savdosi ko’p sodir bo’ladi. Politsiya kuchlari juda katta va sizni faqat bir nuqtaga qadar himoya qila oladi. Shunday ekan, politsiya himoyasi taklif qilinadigan joyda qoling. Iltimos, shahar markazidan chiqib ketayotganda aql -idrokdan foydalaning, bu o’z -o’zidan muammolarga olib kelishi mumkin. Faqat buta (binnenland) ga shoshilmang.

  tashqi havolalar

  • Vikipediyada bu borada maqola bor Surinam. w: Surinam
  • Wikimedia Commons -da haqida multimediyali uylar Surinam. Umumiy

  Bu maqola hali ham kontur va sizning e’tiboringizga muhtoj. Unda aniq maqola modeli yo’q. Agar xato topsangiz, bu haqda xabar bering yoki jasur bo’ling va uni yaxshilashga yordam bering.

  Surinam – Suriname

  “Surinam” bu erga yo’naltiradi. Gollandiyaning sobiq mustamlakasi uchun qarang Surinam (Gollandiya mustamlakasi). Niderlandiya Qirolligining tashkil etuvchi davlati uchun qarang Surinam (Niderlandiya Qirolligi). Boshqa maqsadlar uchun qarang Surinam (ajralish).

  Janubiy Amerikadagi mamlakat
  Surinam Respublikasi
  Surinam respublikasi (Golland )

  Shiori: “Justitia – Pietas – Fidlar ” (Lotin )
  “Adolat – Taqvo – Ishonch”
  Gerechtigheid – Vroomheid – Vertrouen (Golland )

  Madhiya:Xudo zij Surinam bilan uchrashdi (Gollandcha)
  (Inglizcha: “Xudo bizning Surinamiz bilan bo’lsin” )

  Surinamning joylashuvi (quyuq yashil)
  va eng katta shahar
  8 ta mahalliy til

  • 27.4% Hind
  • 21.7% Maroon -Bushinengue
  • 15.7% Kreol -Mulatto[1]
  • 13.7% Yava
  • 13.4% Boshqa aralash (shu jumladan) Duglas )
  • 3.8% Mahalliy amerikalik
  • 1.5% Xitoy[2][3]
  • 1% Evropa
  • 1.8% Boshqalar[4][5][6]
  • 48.4% Nasroniy
  • 22.3% Hindu
  • 13.9% Musulmon
  • 1.8% Winti
  • 0.8% Kejaven
  • 2.1% Boshqalar
    (shu jumladan) Mahalliy amerikaliklarning e’tiqodlari, Afro-amerikalik e’tiqodlar, Yahudiy, Buddist, Baxi )
  • 7.5% Yo’q
  • 3.2% bildirilmagan [7]

  • Niderlandiya Qirolligidan
  • amaldagi konstitutsiya
  • 2018 yil iyul oyi tahminlari
  • 2012 yilgi aholini ro’yxatga olish
  • Aholi jon boshiga
  • Aholi jon boshiga

  Surinam ( / ˈ sj .er ɪ n æ m / , AQSh ham /- n ɑː m / , ba’zan yozilgan Surinam), rasmiy ravishda Surinam Respublikasi (Golland: Surinam respublikasi [reːpyˌblik syːriˈnaːma] ), shimoliy-sharqiy mamlakatdir Atlantika sohil Janubiy Amerika. U chegaradosh Atlantika okeanining shimolida, Frantsiya Gvianasi sharqda, Gayana g’arbda va Braziliya janubga 165000 kvadrat kilometrdan (64000 kvadrat milya) atigi eng kichigi suveren davlat Janubiy Amerikada. [1-eslatma] Surinam aholisi taxminan 575,990, [8] [9] ularning aksariyati mamlakatning shimoliy qirg’og’ida, poytaxt va eng yirik shahar va atrofida yashaydi, Paramaribo.

  Ning biroz shimolida joylashgan Ekvator, Surinam – a tropik mamlakat yomg’ir o’rmonlari ustunlik qiladi. Uning keng daraxt qoplami mamlakat sa’y-harakatlari uchun juda muhimdir iqlim o’zgarishini yumshatish va saqlash uglerodning salbiyligi. [13] [2-eslatma] A rivojlanayotgan mamlakat bilan insoniyat rivojlanishining yuqori darajasi, Surinam iqtisodiyoti boy tabiiy boyliklariga, ya’ni boksit, oltin, neft va qishloq xo’jaligi mahsulotlariga juda bog’liq.

  Surinamda miloddan avvalgi to’rtinchi ming yillikdayoq turli xil mahalliy aholi, jumladan, Aravaks, Karib va ​​Uayana yashagan. Evropaliklar XVI asrda, bilan Golland 17-asr oxiriga kelib mamlakatning hozirgi hududining katta qismi ustidan nazoratni o’rnatish. Davomida Golland mustamlakasi davri, Surinam daromadli manbasi bo’lgan shakar, uning plantatsiya iqtisodiyoti afrikalik qullar mehnati va 1863 yilda qullik bekor qilingandan so’ng, indentured xizmatchilar Osiyodan. 1954 yilda Surinam ulardan biriga aylandi tashkil etuvchi mamlakatlar ning Niderlandiya Qirolligi. 1975 yil 25-noyabrda, Surinam bo’lish uchun Shohlikni tark etdi mustaqil davlat, shu bilan birga o’zining sobiq mustamlakachisi bilan yaqin iqtisodiy, diplomatik va madaniy aloqalarni saqlab turadi.

  Surinam madaniy jihatdan qabul qilinadi Karib dengizi mamlakat, va a’zosi hisoblanadi Karib havzasi hamjamiyati (CARICOM). Surinam – Evropadan tashqarida bo’lgan yagona suveren davlat Golland hukumat, biznes, ommaviy axborot vositalari va ta’limning rasmiy va amaldagi tili. [14] Sranan tongo, ingliz tilida kreol tili, keng tarqalgan bo’lib ishlatiladi lingua franca. Ko’p asrlik mustamlakachilik merosi sifatida Surinam aholisi ko’plab etnik, diniy va lingvistik guruhlarni qamrab oladigan dunyodagi eng xilma-xil guruhlardan biridir.

  Mundarija

  • 1 Etimologiya
  • 2 Tarix
    • 2.1 Mustamlaka davri
    • 2.2 Qullikni bekor qilish
    • 2.3 Dekolonizatsiya
    • 2.4 Mustaqillik
    • 2.5 1980 yilgi harbiy to’ntarish
    • 2.6 Fuqarolar urushi, saylovlar va konstitutsiya
    • 2.7 21-asr
    • 3.1 Tashqi aloqalar
    • 6.1 Chegaralar
    • 6.2 Iqlim
      • 6.2.1 Iqlim o’zgarishi
      • 8.1 Emigratsiya
      • 8.2 Din
      • 8.3 Tillar
      • 8.4 Eng yirik shaharlar
      • 9.1 Milliy bayramlar
        • 9.1.1 Yangi Yil kechasi
        • 10.1 Havo
        • 13.1 Atrof muhitni muhofaza qilish
        • 15.1 Belgilangan joylar

        Etimologiya

        Ism Surinam deb nomlangan mahalliy xalqdan kelib chiqishi mumkin Surinen, Evropa bilan aloqa qilish vaqtida ushbu hududda yashaganlar. [15] Shuningdek, bu nom buzilishidan kelib chiqishi mumkin “Surxem“tomonidan Surinam daryosiga shunday nom berilgan Lord Willoughby Surrey grafining sharafiga inglizlar qachon koloniya qirolning granti asosida tashkil etilgan Charlz II. [16] [17] [18]

        Marshall’s Creek-da birinchi Evropa mustamlakasini tashkil etgan ingliz ko’chmanchilar [19] bo’ylab Surinam daryosi, ismini “Surinam” deb yozgan.

        Hudud Gollandiyaliklar tomonidan qabul qilingach, u koloniyalar guruhi tarkibiga kirdi Gollandiya Gvianasi. 1978 yil yanvar oyida mamlakatning inglizcha ismining rasmiy imlosi “Surinam” dan “Suriname” ga o’zgartirilgan, ammo “Surinam” ingliz tilida hali ham mavjud; e’tiborga loyiq misol – Surinamning milliy aviakompaniyasi, Surinam Airways. Eski inglizcha ism inglizcha talaffuzda aks etadi, / ˈ sj .er ɪ n æ m , – n ɑː m / . Yilda Golland, Surinamning rasmiy tili, talaffuzi [Syriˈnaːma] , uchinchi bo’g’inda asosiy stress bilan va a schwa terminal unli.

        Tarix

        Maroon qishlog’i, birga Surinam daryosi, 1955
        Asosiy maqola: Surinam tarixi

        Surinamning mahalliy aholi punkti miloddan avvalgi 3000 yillarga to’g’ri keladi. Eng katta qabilalar Aravak, ov va baliq ovidan yashagan ko’chmanchi qirg’oq qabilasi. Ular mintaqadagi birinchi aholi edi. The Karib shuningdek, ushbu hududga joylashdilar va o’zlarining ustun suzib yuruvchi kemalaridan foydalanib, Aravakni zabt etdilar. Ular Galibiga joylashdilar (Kupali Yumi, og’zida “ota-bobolar daraxti” ma’nosini anglatadi) Marowijne daryosi. Kattaroq Arawak va Carib qabilalari qirg’oq va savanna bo’ylab yashagan bo’lsa, mahalliy aholining kichik guruhlari, masalan, ichki tropik o’rmonda yashagan. Akurio, Trió, Warrau va Uayana.

        Mustamlaka davri

        Asosiy maqola: Surinam (Gollandiya mustamlakasi)
        Asosiy maqola: Willoughbyland

        XVI asrdan boshlab, Frantsuzcha, Ispaniya va Ingliz tili tadqiqotchilar ushbu hududga tashrif buyurishdi. Bir asr o’tgach, Golland va Ingliz tili ko’chmanchilar tashkil etildi plantatsiya serhosil Gvineya tekisliklarida ko’plab daryolar bo’yidagi koloniyalar. Dastlabki hujjatlashtirilgan koloniya Gvineya Surinam daryosi bo’yidagi Marshall’s Creek nomli ingliz aholi punkti edi. [19] Shundan keyin yana qisqa muddatli ingliz mustamlakasi deb nomlangan Willoughbyland 1650 yildan 1674 yilgacha davom etdi.

        Ushbu hududni nazorat qilish uchun gollandlar va inglizlar o’rtasida tortishuvlar yuzaga keldi. 1667 yilda muzokaralar paytida Breda shartnomasi keyin Ikkinchi Angliya-Gollandiya urushi, Gollandiyaliklar inglizlardan olgan Surinamning yangi paydo bo’lgan plantatsiya koloniyasini saqlab qolishga qaror qilishdi. Buning evaziga ingliz tili saqlanib qoldi Yangi Amsterdam, sobiq mustamlakasining asosiy shahri Yangi Gollandiya Shimoliy Amerikada Atlantika okeanining o’rtalarida. Inglizlar uni Nyu-York gersogi nomi bilan qayta nomladilar: Nyu-York shahri.

        1683 yilda Surinam jamiyati shahri tomonidan tashkil etilgan Amsterdam, Van Aerssen van Sommelsdijk oila va Gollandiyaning G’arbiy Hindiston kompaniyasi. Jamiyat mustamlakani boshqarish va himoya qilish uchun nizomga kiritilgan edi. Koloniyaning ekishchilari ko’p narsalarga ishonishdi Afrikalik qullar daryolar bo’yida kofe, kakao, shakarqamish va paxta plantatsiyalarini etishtirish, yig’ish va qayta ishlash. O’simlik ekuvchilarning qullarga bo’lgan muomalasi, hatto o’sha vaqt me’yorlariga ko’ra shafqatsiz edi [20] – tarixchi C. R. Bokschi “Surinamda odamning insonga nisbatan g’ayriinsoniyligi o’z chegaralariga yetdi” deb yozgan [21] – va ko’plab qullar plantatsiyalardan qochib qutulishdi. 1795 yil noyabrda Jamiyat Bataviya Respublikasi va shu vaqtdan boshlab Bataviya Respublikasi va uning huquqiy vorislari (Gollandiya Qirolligi va Niderlandiya Qirolligi) bu hududni milliy mustamlaka sifatida boshqarib, 1799-1802 yillarda va 1804-1816 yillarda Angliyaning bosib olish davriga chek qo’ydi.

        Yordamida mahalliy janubiy amerikaliklar qo’shni yomg’ir o’rmonlarida yashab, bu qochib ketgan qullar ichki makonda o’ziga xos ravishda juda muvaffaqiyatli bo’lgan yangi va noyob madaniyatni o’rnatdilar. Ular ingliz tilida jamoaviy ravishda tanilgan Marunlar, frantsuz tilida Nég’Marrons (so’zma-so’z “jigarrang negrlar” ma’nosini anglatadi, ya’ni “rangpar teri negrlari”) va golland tilida Marrons. Marunlar bosqichma-bosqich bir necha mustaqil qabilalarni rivojlantirdilar etnogenez, chunki ular turli afrikalik etnik guruhlarning qullaridan tashkil topgan. Bu qabilalarga Saramaka, Paramaka, Ndyuka yoki Aukan, Kvinti, Aluku yoki Boni va Matavay.

        Dengiz bo’yidagi uylar Paramaribo, 1955

        Marunlar qullardan yangi a’zolarni jalb qilish va ayollarni asirga olish, shuningdek qurol-yarog ‘, oziq-ovqat va materiallar sotib olish uchun ko’pincha plantatsiyalarda reyd o’tkazdilar. Ba’zida reydlarda ekuvchilarni va ularning oilalarini o’ldirishgan; mustamlakachilar mudofaa qurdilar, bu juda muhim edi, ular 18-asr xaritalarida ko’rsatildi. [22]

        Mustamlakachilar, shuningdek, asosan yomg’ir o’rmonidan qochib qutulgan marunlarga qarshi qurolli kampaniyalar o’tkazdilar. Harbiy harakatlarni to’xtatish uchun 18-asrda Evropaning mustamlakachilari turli qabilalar bilan bir nechta tinchlik shartnomalarini imzoladilar. Ular Maroonsga o’zlarining ichki hududlarida suveren maqomini va savdo huquqlarini berib, ularga avtonomiyalar berishdi.

        Qullikni bekor qilish

        Qo’shimcha ma’lumotlar: Surinamda inson huquqlari

        1861 yildan 1863 yilgacha Amerika fuqarolar urushi tomonidan boshqarilayotgan Shimoliy hududga qochib ketgan odamlarni qulga aylantirmoqdalar Ittifoq, Amerika Qo’shma Shtatlari Prezidenti Avraam Linkoln va uning ma’muriyati qullikdan xalos bo’lgan va Qo’shma Shtatlarni tark etishni istagan odamlarni ko’chirish uchun chet ellarga qidirdi. Gollandiya hukumati bilan afroamerikaliklarning ko’chib o’tishi va mustamlakasi to’g’risida muzokaralarni boshladi Gollandiyaning Surinam mustamlakasi. Bu g’oyadan hech narsa chiqmadi va g’oya 1864 yildan keyin bekor qilindi. [23]

        Niderlandiya 1863 yilda Surinamda qullikni bekor qildi, bu asta-sekinlik bilan, qullarga aylangan odamlarga 10 o’tish yilida eng kam ish haqi uchun plantatsiyalarda ishlashni talab qildi, bu ularning xo’jayinlari uchun qisman tovon sifatida qabul qilindi. Ushbu o’tish davri 1873 yilda tugadi ozodlar bir necha avlodlar davomida ishlagan plantatsiyalarini asosan poytaxt foydasiga tark etishdi, Paramaribo. Ulardan ba’zilari ishlagan plantatsiyani, ayniqsa Para va Koroni tumanlarida sotib olishdi. Ularning avlodlari bugungi kunda ham shu asosda yashaydilar. Bir necha plantatsiyalar egalari o’zlarining sobiq qullari bo’lgan ishchilarga 1863 yildan keyingi o’n yil davomida ular uchun qarzlarini to’lamadilar. Ular ishchilarga qarzdorlikdan qutulish uchun plantatsiya zaminidagi mulk huquqlarini to’lashdi. [24]

        Yava dan mehnat shartnomasi asosida olib kelingan muhojirlar Gollandiyalik Sharqiy Hindiston. Rasm 1880-1900 yillarda olingan.

        Planinatsiya koloniyasi sifatida Surinam ko’p mehnat talab qiladigan tovar ekinlariga bog’liq bo’lgan iqtisodiyotga ega edi. Ishchi kuchi etishmasligini qoplash uchun gollandiyaliklar yollanib, ko’chirildi yoki ishdan bo’shatilgan mardikorlar dan Gollandiyalik Sharqiy Hindiston (zamonaviy Indoneziya ) va Hindiston (ikkinchisi bu hududni boshqargan inglizlar bilan kelishuv orqali). Bundan tashqari, 19-asr oxiri va 20-asr boshlarida Xitoy va Yaqin Sharqdan oz sonli ishchilar, asosan erkaklar yollangan.

        Surinam aholisi nisbatan oz bo’lib qolgan bo’lsa-da, ushbu murakkab mustamlaka va ekspluatatsiya tufayli, u dunyodagi etnik va madaniy jihatdan eng xilma-xil mamlakatlardan biridir. [25] [26]

        Dekolonizatsiya

        Shuningdek qarang: Amerika qit’asining dekolonizatsiyasi

        Davomida Ikkinchi jahon urushi bilan shartnoma asosida 1941 yil 23 noyabrda Niderlandiya surgun hukumati, Qo’shma Shtatlar Surinamni himoya qilish uchun bosib oldi boksit ittifoqchilarning urush harakatlarini qo’llab-quvvatlash uchun minalar. [27] 1942 yilda surgun qilingan Gollandiya hukumati Gollandiya va uning mustamlakalari o’rtasidagi munosabatlarni urushdan keyingi davr nuqtai nazaridan ko’rib chiqishni boshladi.

        1954 yilda Surinam ushbu mamlakatning tarkibiy qismlaridan biriga aylandi Niderlandiya Qirolligi bilan birga Niderlandiya Antil orollari va Gollandiya. Ushbu qurilishda Niderlandiya mudofaa va tashqi ishlar ustidan nazoratni saqlab qoldi. 1974 yilda boshchiligidagi mahalliy hukumat Surinam milliy partiyasi (NPS) (a’zoligi asosan bo’lgan) Kreol (etnik kelib chiqishi afrikalik yoki afro-evropalik degan ma’noni anglatadi) 1975 yil 25-noyabrda berilgan to’liq mustaqillikka erishish uchun Gollandiya hukumati bilan muzokaralarni boshladi. Mustaqillikdan keyingi birinchi o’n yillikda Surinam iqtisodiyotining katta qismi gollandlar tomonidan berilgan tashqi yordam hisobiga ta’minlandi. hukumat.

        Mustaqillik

        Xenk Arron, Beatrix va Yoxan Ferrier 1975 yil 25-noyabrda

        Mamlakatning birinchi Prezidenti edi Yoxan Ferrier, sobiq gubernator, bilan Xenk Arron (NPSning o’sha paytdagi rahbari) Bosh vazir sifatida. Istiqloldan oldingi yillarda Surinam aholisining qariyb uchdan bir qismi Gollandiyaga hijrat qildilar, chunki yangi mamlakat mustaqillik davrida Niderlandiya Qirolligining tarkibiy davlati bo’lganidan ham yomonroq bo’ladi. Surinam siyosati mustaqillikdan keyin tez orada etnik qutblanish va korrupsiyaga aylanib ketdi, NPS Gollandiya yordam pullarini partiyaviy maqsadlarda ishlatdi. Uning rahbarlari firibgarlikda ayblangan 1977 yilgi saylovlar, unda Arron yana bir muddatda g’olib chiqdi va norozilik shunchalik katta bo’ldiki [ tushuntirish kerak ] aholisi Gollandiyaga qochib, u erda allaqachon mavjud bo’lgan Surinam jamoasiga qo’shilishdi. [28]

        1980 yilgi harbiy to’ntarish

        Asosiy maqola: 1980 yil Surinam davlat to’ntarishi

        1980 yil 25 fevralda a harbiy to’ntarish Arron hukumatini ag’darib tashladi. Uning boshchiligida 16 kishilik serjantlar guruhi bo’lgan Dési Buterse. [14] Harbiy rejimning muxoliflari 1980 yil aprelda, 1980 yil avgustda, 1981 yil 15 martda va yana 1982 yil 12 martda qarshi davlat to’ntarishiga urinishgan. Birinchi qarshi urinish Fred Ormskerk, [29] ikkinchisi tomonidan Marksist-leninchilar, [30] uchinchi tomonidan Uilfred Xoker va to’rtinchisi Surendre Rambokus.

        To’rtinchi qarshi to’ntarishga qarshi urinish paytida Hawker qamoqdan qochib qutulgan, ammo u qo’lga olingan va qisqacha qatl etilgan. 1982 yil 7-dekabr soat 2 dan 5 gacha bo’lgan vaqt ichida harbiylar Desi Bouterse boshchiligida harbiy diktaturani tanqid qilgan va ularni ushlab turgan 13 taniqli fuqaroni to’plashdi. Zelandiya Fort Paramariboda. [31] Diktatura bu odamlarning hammasiga ega edi keyingi uch kun ichida ijro etildi, Rambocus va bilan birga Jivansingx Sheombar (u to’rtinchi qarshi to’ntarishga urinishda ham ishtirok etgan).

        Fuqarolar urushi, saylovlar va konstitutsiya

        Shafqatsiz Surinam armiyasi va Marunlar o’rtasidagi fuqarolar urushi isyonchilar rahbariga sodiq Ronni Brunsvayk 1986 yilda boshlangan, davom etdi va uning ta’siri 1990 yillar davomida Butersening mavqeini yanada susaytirdi. Fuqarolar urushi tufayli 10 mingdan ortiq surinamliklar, asosan marunlar qochib ketishdi Frantsiya Gvianasi 1980-yillarning oxirida. [32]

        Milliy saylovlar 1987 yilda bo’lib o’tdi. Milliy assambleya Butersega armiyani boshqarish huquqini berishga imkon beradigan yangi konstitutsiya qabul qildi. Hukumatdan norozi Buterse 1990 yilda telefon orqali vazirlarni qisqartirdi. Ushbu voqea xalq orasida “Telefon to’ntarishi” nomi bilan mashhur bo’ldi. Uning kuchi 1991 yilgi saylovlardan so’ng susay boshladi.

        1999 yilda Gollandiya Buterseni sinab ko’rdi sirtdan giyohvand moddalar kontrabandasi ayblovlari bilan. U edi sudlangan va qamoqqa hukm qilindi, ammo Surinamda qoldi. [33]

        21-asr

        2010 yil 19 iyulda sobiq diktator Dési Buterse u Surinam prezidenti etib saylanganida hokimiyatga qaytdi. [34] 2010 yilda saylanishidan oldin u va yana 24 kishi dekabr oyidagi qotilliklarda 15 taniqli dissidentning qotilligida ayblangan edi. Biroq, 2012 yilda, sud hukmidan ikki oy oldin, Milliy Majlis o’zining qarorini uzaytirdi amnistiya Buterse va boshqalarga ushbu ayblovlar bo’yicha amnistiya berish huquqini taqdim etdi. U 2015 yil 14-iyulda qayta saylangan. [35] Biroq, Buterse Surinam sudi tomonidan 2019 yil 29 noyabrda sudlangan va 1982 yilgi qotilliklardagi ishtiroki uchun 20 yillik qamoq jazosiga hukm qilingan. [36]

        G’olib chiqqanidan keyin 2020 yilgi saylovlar, [37] Chan Santoxi uchun yagona nominatsiya edi Surinam prezidenti. [38] 13 iyulda Santoxi prezident tomonidan tanlandi raqobatsiz saylov. [39] U 16 iyul kuni tantanali marosim tufayli jamoatchiliksiz ochildi Covid-19 pandemiyasi. [40]

        Siyosat

        Milliy assambleya
        Adliya sudi
        Asosiy maqola: Surinam siyosati

        Surinam Respublikasi a vakili demokratik asosida, respublika 1987 yil Konstitutsiyasi. Hukumatning qonun chiqaruvchi tarmog’i 51 kishidan iborat bir palatali Milliy assambleya, bir vaqtning o’zida va xalq tomonidan besh yillik muddatga saylanadi.

        2010 yil 25-may, seshanba kuni bo’lib o’tgan saylovlarda Megakombinatlar Milliy assambleyadagi 23 o’rindan g’olib chiqdi, keyin esa Milliy front 20 o’rindiqli. Koalitsiya qurish uchun muhim bo’lgan juda oz sonli raqam “A ‑ kombinati” ga va Volksalliantie. Tomonlar koalitsiya tuzish bo’yicha muzokaralar olib borishdi. Saylovlar 2015 yil 25 mayda bo’lib o’tdi va Milliy Majlis yana Desire Buterseni prezident etib sayladi. [41]

        The Surinam prezidenti Milliy Assambleyaning uchdan ikki qismining ko’pchilik ovozi bilan besh yillik muddatga saylanadi. Agar Milliy Majlisning kamida uchdan ikki qismi bitta prezidentlikka nomzodga ovoz berishga rozi bo’la olmasa, Xalq assambleyasi barcha milliy assambleya delegatlari va eng so’nggi milliy saylovda xalq ovozi bilan saylangan viloyat va shahar vakillaridan tuziladi. Prezident maxsus saylovga chaqirilgan Xalq yig’ilishining ko’pchilik ovozi bilan saylanishi mumkin.

        Hukumat rahbari sifatida prezident o’n olti vazirlar mahkamasini tayinlaydi. Vitse-prezident odatda prezident bilan bir vaqtda, besh yillik muddatga Milliy Assambleya yoki Xalq Assambleyasining oddiy ko’pchilik ovozi bilan saylanadi. Prezidentni iste’foga chiqarish hollaridan tashqari, lavozimidan chetlatish yoki almashtirish to’g’risida konstitutsiyaviy qoidalar mavjud emas.

        Sud tizimiga rahbarlik qiladi Surinam Oliy adliya sudi (Oliy sud). Ushbu sud magistratura sudlarini nazorat qiladi. A’zolar prezident tomonidan Milliy Majlis, Davlat maslahat kengashi va xususiy advokatlarning milliy ordeni bilan kelishilgan holda umrbod tayinlanadi.

        Tashqi aloqalar

        Asosiy maqola: Surinamning tashqi aloqalari

        Prezident Desi Bouterse sudda ayblanib, Gollandiyada giyohvand moddalar savdosi uchun 11 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. U dekabrdagi qotillik, 1982 yildagi harbiy hukmronlik muxoliflarining o’ldirilishi bo’yicha sud ishida asosiy gumondor Zelandiya Fort, Paramaribo. Ushbu ikki holat hali ham Niderlandiya va Surinam o’rtasidagi munosabatlarni keskinlashtirmoqda. [42]

        Surinamning Gollandiyalik mustamlakachilik tarixi tufayli Surinam Niderlandiya bilan azaldan alohida munosabatda bo’lgan. Gollandiya hukumati prezident bilan cheklangan aloqani davom ettirishini bildirdi. [42]

        Buterse 2010 yilda Surinam prezidenti etib saylandi. Niderlandiya 2014 yil iyul oyida Surinamni rivojlanish dasturining a’zosi sifatida tark etdi. [43]

        1991 yildan beri Qo’shma Shtatlar Surinam bilan ijobiy munosabatlarni davom ettirmoqda. Ikki mamlakat Karib havzasi havfsizligi tashabbusi (CBSI) va AQSh Prezidentining OITSni oldini olish bo’yicha favqulodda rejasi (PEPFAR). Surinam, shuningdek, AQSh Mudofaa vazirligidan harbiy mablag ‘oladi. [44]

        Yevropa Ittifoqi Surinam bilan aloqalar va hamkorlik ikki tomonlama va mintaqaviy asosda amalga oshiriladi. Doimiy Evropa Ittifoqi mavjud -Lotin Amerikasi va Karib havzasi davlatlari hamjamiyati (CELAC) va Evropa Ittifoqi-KARIFORUM dialoglar. Surinam tomoni Cotonou shartnomasi, Afrika, Karib dengizi va Tinch okeani davlatlari guruhi va Evropa Ittifoqi o’rtasida sheriklik to’g’risidagi bitim. [45]

        2005 yil 17 fevralda Barbados va Surinam “Barbados hukumati va Surinam Respublikasi hukumati o’rtasida ikki tomonlama hamkorlikni chuqurlashtirish bo’yicha kelishuv” ni imzoladilar. [46] 2009 yil 23-24 aprel kunlari ikkala davlat ham Qo’shma komissiya tuzdilar Paramaribo, Surinam, munosabatlarni yaxshilash va hamkorlikning turli yo’nalishlarini kengaytirish. [47] Ular ushbu maqsad sari ikkinchi uchrashuvni 2011 yil 3-4 mart kunlari Barbadosning Dover shahrida o’tkazdilar. Ularning vakillari qishloq xo’jaligi, savdo, investitsiya, shuningdek xalqaro transport masalalarini ko’rib chiqdilar. [48]

        2000-yillarning oxirida Surinam boshqa rivojlanayotgan mamlakatlar bilan rivojlanish bo’yicha hamkorlikni kuchaytirdi. Xitoyning Surinam bilan Janubi-Janubi hamkorligi qator yirik infratuzilma loyihalarini, jumladan portlarni tiklash va yo’llarni qurishni o’z ichiga olgan. Braziliya Surinam bilan ta’lim, sog’liqni saqlash, qishloq xo’jaligi va energiya ishlab chiqarishda hamkorlik qilish to’g’risida shartnomalar imzoladi. [49]

        Harbiy

        Asosiy maqola: Surinam harbiy

        Surinam qurolli kuchlari uchta filialga ega: armiya, havo kuchlari va dengiz floti. Respublika Prezidenti, Chan Santoxi, Qurolli Kuchlarning Oliy Bosh qo’mondoni (Opperbevelhebber van de Strijdkrachten). Prezidentga mudofaa vaziri yordam beradi. Prezident va mudofaa vaziri ostida qurolli kuchlar qo’mondoni (Bevelhebber van de Strijdkrachten). Harbiy filiallar va mintaqaviy harbiy qo’mondonliklar qo’mondonga hisobot berishadi.

        Yaratilgandan so’ng Niderlandiya Qirolligining nizomi, Niderlandiya Qirollik armiyasi Surinamni himoya qilish, esa Niderlandiya Antil orollari ning javobgarligi edi Niderlandiya qirollik floti. Armiya alohida tashkil qildi Surinamdagi Troepenmaxt (Surinamdagi kuchlar, TRIS). 1975 yilda mustaqillikka erishgandan so’ng, ushbu kuch Surinaamse Krijgsmacht (SKM) :, Surinam qurolli kuchlari. 1980 yil 25-fevralda Dezi Buterse boshchiligida 15 nafar ofitserlar va bitta kichik SKM ofitserlari guruhi hukumatni ag’dardi. Keyinchalik, SKM rebrendlangan Nationaal Leger (NL), Milliy armiya.

        1965 yilda gollandlar va amerikaliklar Surinamning Coronie saytidan bir nechta Nike Apache ovozli raketa uchirilishida foydalanganlar. [50]

        Ma’muriy bo’linmalar

        Surinam xaritasi
        Asosiy maqolalar: Surinamning tumanlari va Surinam kurortlari

        Mamlakat o’nta ma’muriy okrugga bo’lingan, ularning har birini prezident tayinlagan okrug komissari boshqaradi, u ham ishdan bo’shatish huquqiga ega. Surinam yana 62 ta kurortga (ressorten) bo’linadi.

        Tuman	Poytaxt	Maydon (km.) 2 )	Maydon (%)	Aholisi (2012 yilgi aholini ro’yxatga olish) [51]	Aholisi (%)	Pop. uyalar. (aholi / km 2 )
        1	Brokopondo	Brokopondo	7,364	4.5	15,909	2.9	2.2
        2	Komewijne	Nyu-Amsterdam	2,353	1.4	31,420	5.8	13.4
        3	Koroni	To’liqlik	3,902	2.4	3,391	0.6	0.9
        4	Marowijne	Albina	4,627	2.8	18,294	3.4	4.0
        5	Nikoh	Nieuw-Nickerie	5,353	3.3	34,233	6.3	6.4
        6	Para	Onvervaxt	5,393	3.3	24,700	4.6	4.6
        7	Paramaribo	Paramaribo	182	0.1	240,924	44.5	1323.8
        8	Saramaka	Groningen	3,636	2.2	17,480	3.2	4.8
        9	Sipaliwini	yo’q	130,567	79.7	37,065	6.8	0.3
        10	Wanica	Lelydorp	443	0.3	118,222	21.8	266.9
        SURINAME	Paramaribo	163,820	100.0	541,638	100.0	3.3

        Geografiya

        Asosiy maqola: Surinam geografiyasi
        Brokopondo suv ombori tropik tropik o’rmonlar bilan o’ralgan
        The Coppename daryosi, ichki qismidagi ko’plab daryolardan biri
        Deri toshbaqa Galibi qishlog’i yaqinidagi plyajda

        Surinam – Janubiy Amerikadagi eng kichik mustaqil mamlakat. Joylashgan Gviana qalqoni, asosan kengliklar orasida yotadi 1° va 6 ° sh va uzunliklar 54° va 58 ° V. Mamlakatni ikkita asosiy geografik mintaqaga bo’lish mumkin. Shimoliy, pasttekislik sohil bo’yi (Albina-Paranam-Vageningen chizig’idan taxminan yuqoriroq) ishlov berilgan va aholining aksariyati shu erda yashaydi. Janubiy qismi tropikdan iborat yomg’ir o’rmoni va kam yashaydi savanna bilan chegara bo’ylab Braziliya, Surinam quruqligining 80% ga yaqin qismini egallaydi.

        Ikkita asosiy tog ‘tizmalari Baxuys tog’lari va Van Asch Van Vayk tog’lari. Julianatop dengiz sathidan 1286 metr balandlikda joylashgan mamlakatdagi eng baland tog’dir. Boshqa tog’larga kiradi Tafelberg 1,026 metr (3,366 fut) da, Tog’ Kasikasima 718 metrda (2,356 fut), Goliathberg 358 metrda (1,175 fut) va Voltsberg 240 metrga (790 fut).

        Surinamning o’rmon qoplami 90,2% ni tashkil etadi, bu dunyodagi barcha xalqlar orasida eng yuqori ko’rsatkichdir.

        Chegaralar

        Asosiy maqola: Surinam chegaralari
        Surinam xaritasida ko’rsatilgan bahsli joylar (chap va o’ng, kulrang joylar)

        Surinam o’rtasida joylashgan Frantsiya Gvianasi sharqda va Gayana g’arbda. Janubiy chegara bilan bo’lishiladi Braziliya va shimoliy chegara Atlantika qirg’oq. Frantsuz Gvianasi va Gayana bilan eng janubiy chegaralari ushbu mamlakatlar tomonidan bahsli Marowijne va Korantijn daryolarning navbati bilan, bahsli bir qismi esa dengiz chegarasi bilan Gayana tomonidan hakamlik qilingan Doimiy Arbitraj sudi belgilangan qoidalarga muvofiq yig’ilgan VII ilova ning Birlashgan Millatlar Tashkilotining Dengiz huquqi to’g’risidagi konvensiyasi 2007 yil 20 sentyabrda. [52] [53]

        Iqlim

        Köppen iqlim tasnifining Surinam xaritasi

        Yolg’on 2 ga 5 daraja shimol ning ekvator, Surinam juda issiq va namga ega tropik iqlim, va harorat yil davomida unchalik katta farq qilmaydi. O’rtacha nisbiy namlik 80% dan 90% gacha. Uning o’rtacha harorati Selsiy bo’yicha 29 dan 34 darajagacha (Farengeytning 84 dan 93 darajagacha). Yuqori namlik tufayli haqiqiy harorat buziladi va shuning uchun yozilgan haroratdan 6 daraja Selsiy (11 daraja Farangeyt) gacha issiqroq bo’lishi mumkin. Yil ikkitadir nam fasllar, apreldan avgustgacha va noyabrdan fevralgacha. Bundan tashqari, ikkitasi bor quruq fasllar, avgustdan noyabrgacha va fevraldan aprelgacha.

        Iqlim o’zgarishi

        Ushbu bo’lim ko’chirma Surinamda iqlim o’zgarishi [ tahrirlash ]

        Surinam allaqachon ta’sirini ko’rmoqda Iqlim o’zgarishi shu jumladan, haroratning isishi va ekstremal ob-havo hodisalari. Nisbatan qashshoq mamlakat sifatida uning iqlim o’zgarishiga qo’shgan hissasi cheklangan; katta o’rmon qoplami tufayli mamlakat a uglerod manfiy 2014 yildan beri iqtisodiyot. [54]

        Surinam yangilangan ikkinchi mamlakat bo’ldi Milliy belgilangan hissalar 2020 yilda. [55]

        Qo’riqxonalar

        Yuqori qismida joylashgan Coppename daryosi suv havzasi, Markaziy Surinam qo’riqxonasi YuNESKO deb belgilangan Butunjahon merosi ro’yxati buzilmagan o’rmonlari uchun va biologik xilma-xillik. Mamlakatda ko’plab milliy bog’lar, shu jumladan qirg’oq bo’ylab Galibi milliy qo’riqxonasi mavjud; Brownsberg tabiat bog’i va Eilerts de Haan tabiat bog’i markaziy Surinamda; va Sipaliwani qo’riqxonasi Braziliya chegarasida. YuNEPning Butunjahon tabiatni muhofaza qilish markazining ma’lumotlariga ko’ra, mamlakatning 16 foiz maydonini milliy bog’lar va ko’llar tashkil etadi. [56]

        Iqtisodiyot

        Asosiy maqola: Surinam iqtisodiyoti
        Surinam eksporti, 2012 yil, shu jumladan sun’iy korund

        Surinam demokratiyasi 1990 yilgi notinch davrdan keyin biroz kuchga kirdi va uning iqtisodiyoti diversifikatsiya qilindi va Gollandiyaning moliyaviy yordamiga unchalik qaram bo’lmadi. Boksit (alyuminiy rudasi) qazib olish ilgari kuchli daromad manbai bo’lgan. Neft va oltinni kashf qilish va ekspluatatsiya qilish Surinamning iqtisodiy mustaqilligini sezilarli darajada qo’shdi. Qishloq xo’jaligi, ayniqsa guruch va banan, iqtisodiyotning kuchli tarkibiy qismi bo’lib qolmoqda va ekoturizm yangi iqtisodiy imkoniyatlarni taqdim etmoqda. Surinam quruqligining 93% dan ko’prog’ini buzilmagan yomg’ir o’rmonlari tashkil etadi; ning tashkil etilishi bilan Markaziy Surinam qo’riqxonasi 1998 yilda Surinam ushbu qimmatbaho manbani asrab-avaylash majburiyatini bildirgan. Markaziy Surinam qo’riqxonasi a ga aylandi Butunjahon merosi ro’yxati 2000 yilda.

        Moliya vazirligi

        Surinam iqtisodiyotida boksit sanoati ustunlik qildi, bu esa YaIMning 15% dan ortig’ini va 2016 yilgacha eksport tushumining 70% ni tashkil etdi. Boshqa asosiy eksport mahsulotlariga guruch, banan va mayda qisqichbaqa. Yaqinda Surinam o’zining kattagina qismidan foydalanishni boshladi moy [57] va oltin [58] zaxiralar. Odamlarning qariyb chorak qismi qishloq xo’jaligi sohasida ishlaydi. Surinam iqtisodiyoti tijoratga juda bog’liq bo’lib, uning asosiy savdo sheriklari Niderlandiya, AQSh, Kanada va Karib dengizi mamlakatlar, asosan Trinidad va Tobago va avvalgi orollar Niderlandiya Antil orollari. [59]

        1996 yil kuzida hokimiyatni o’z zimmasiga olganidan so’ng Vijdenbosch hukumat tugadi tizimli sozlash oldingi hukumatning dasturi, bu jamiyatning kambag’al unsurlari uchun adolatsiz deb da’vo qilgan. Soliq tushumlari eski soliqlar bekor qilinganligi va hukumat yangi soliq alternativalarini amalga oshira olmaganligi sababli kamaydi. 1997 yil oxiriga kelib Surinam hukumatining Gollandiya bilan munosabatlari yomonlashgani sababli Gollandiyaning yangi rivojlanish fondlarini taqsimlash to’xtatildi. Iqtisodiy o’sish 1998 yilda sekinlashdi, tog’-kon sanoati, qurilish va qulaylik sektorlar. 1999 yilda hukumatning katta xarajatlari, soliqlarning yomon yig’ilishi, davlat xizmatining shishishi va tashqi yordamning kamayishi moliyaviy kamomadga hissa qo’shdi, bu YaIMning 11 foizini tashkil etdi. Hukumat bu defitsitni inflyatsiyaning keskin o’sishiga olib kelgan pul kengayishi orqali qoplashga intildi. Surinamda yangi biznesni ro’yxatdan o’tkazish dunyoning deyarli barcha mamlakatlariga qaraganda o’rtacha (694 kun yoki taxminan 99 hafta) ko’proq vaqt talab etadi. [60]

        • YaIM (2010 y.): AQSh $ 4.794 mlrd.
        • Yalpi ichki mahsulotning yillik o’sish sur’ati (2010 y.): 3,5%.
        • Aholi jon boshiga YaIM (2010 y.): AQSh $ 9,900.
        • Inflyatsiya (2007 yil): 6,4%.
        • Tabiiy boyliklar: boksit, oltin, neft, temir rudasi va boshqa foydali qazilmalar; o’rmonlar; gidroelektr potentsiali; baliq va qisqichbaqalar.
        • Qishloq xo’jaligi: mahsulotlar – guruch, banan, yog’och, palma yadrolari, kokos yong’og’i, yerfıstığı, tsitrus mevalari va o’rmon mahsulotlari.
        • Sanoat: turlari – alumina, neft, oltin, baliq, qisqichbaqalar, yog’och.
        • Savdo:
          • Eksport (2012 yil): 2,563 milliard dollar: alyuminiy oksidi, oltin, xom neft, yog’och, qisqichbaqalar va baliqlar, guruch, banan. Asosiy iste’molchilar: AQSh 26,1%, Belgiya 17,6%, BAA 12,1%, Kanada 10,4%, Gayana 6,5%, Frantsiya 5,6%, Barbados 4,7%. [14]
          • Import (2012 y.): 1,782 mlrd dollar: kapital uskunalar, neft, oziq-ovqat mahsulotlari, paxta, iste’mol tovarlari. Asosiy etkazib beruvchilar: AQSh 25,8%, Niderlandiya 15,8%, Xitoy 9,8%, BAA 7,9%, Antigua va Barbuda 7,3%, Niderlandiya Antil orollari 5,4%, Yaponiya 4,2%. [14]

          Demografiya

          Asosiy maqolalar: Surinam demografiyasi va Surinam xalqi

          Bu maqola uchun qo’shimcha iqtiboslar kerak tekshirish. Iltimos yordam bering ushbu maqolani yaxshilang tomonidan ishonchli manbalarga iqtiboslarni qo’shish. Ma’lumot manbasi bo’lmagan materialga qarshi chiqish va olib tashlash mumkin.
          Manbalarni toping: “Surinam” – Yangiliklar · gazetalar · kitoblar · olim · JSTOR ( 2011 yil may ) (Ushbu shablon xabarini qanday va qachon olib tashlashni bilib oling)

          1961 yildan 2003 yilgacha Surinam aholisi 1000 birlikda. Aholining o’sishining pasayishi va pasayishi ~ 1969–1985 yillar Gollandiya va Frantsiya Gvianasiga ommaviy ko’chishni aks ettiradi.

          2012 yilgi aholini ro’yxatga olish ma’lumotlariga ko’ra, Surinamda 541 638 nafar aholi istiqomat qilgan. [5] Surinam aholisi yuqori darajadagi xilma-xilligi bilan ajralib turadi, bunda biron bir demografik guruh ko’pchilikni tashkil etmaydi. Bu dunyodagi turli millatlar va elatlar tomonidan ketma-ket majburiy, shartnoma yoki ixtiyoriy migratsiya davrlarini o’z ichiga olgan Gollandiyalik hukmronlikning asrlar davomida qolgan merosi.

          Eng katta etnik guruh bu Sharqiy hindular bu aholining taxminan 27,4 foizini tashkil qiladi. Ular 19-asrdagi ish beruvchilarning avlodlari Hindiston, asosan zamonaviy Hindiston shtatlaridan Bihar, Jarxand va Sharqiy Uttar-Pradesh Nepal chegarasi bo’ylab. Ammo odamlarning eng katta guruhi Afro-surinam; atrofida 37,4%. Ular odatda ikkita madaniy / etnik guruhga bo’linadi: Kreollar va Marunlar. Surinam Marunlar, ularning ajdodlari asosan qochib ketgan qullar bo’lib, ichki makonga qochganlar, aholining 21,7% ni tashkil qiladi; ular oltita qabilaga bo’lingan: Ndyuka (Aukanlar), Saramakkanlar, Paramakkanlar, Kvinti, Aluku (Boni) va Matavay. Surinam Kreollar, Afrikalik qullardan va asosan Gollandiyalik evropaliklardan kelib chiqqan aralash odamlar, aholining 15,7 foizini tashkil qiladi. Yava aholining 14 foizini tashkil qiladi va Sharqiy hindular singari asosan oroldan kontraktatsiya qilingan ishchilardan kelib chiqadi Java birinchisida Gollandiyalik Sharqiy Hindiston (zamonaviy Indoneziya ). [62] Aholining 13,4% o’zlarini aralash etnik meros deb bilishadi. Xitoy 19-asrning ishsiz ishchilaridan va yaqinda ko’chib kelganlardan kelib chiqqan holda, aholining 7,3% tashkil etadi. Boshqa guruhlarga quyidagilar kiradi Livan, birinchi navbatda Maronitlar; Yahudiylar ning Sefardik va Ashkenazi kelib chiqishi, uning aholisi markazi jamiyat bo’lgan Jodensavanne. Turli xil mahalliy xalqlar aholining 3,7 foizini tashkil etadi, ularning asosiy guruhlari esa Akurio, Aravak, Kalina (Kariblar), Tiriyo va Uayana. Ular asosan tumanlarida yashaydilar Paramaribo, Wanica, Para, Marowijne va Sipaliwini. [ iqtibos kerak ] Kichkina, ammo ta’sirchan soni Evropaliklar mamlakatda qoladi, aholining taxminan 1% ni tashkil qiladi. Ular asosan kelib chiqishi Golland 19-asr immigrant dehqonlar “nomi bilan tanilganBoeroes “(olingan bur, Golland so’zi “dehqon”) va ozroq darajada boshqa Evropa guruhlari, masalan Portugal. Ko’p Boeroes 1975 yilda mustaqillikdan keyin qoldirilgan.

          Yaqinda Surinamda muhojirlarning yangi to’lqini paydo bo’ldi; ularning aksariyati huquqiy maqomga ega emas. Bular aynan Braziliyaliklar (ularning aksariyati oltin qazib oladigan mardikorlar), Kubaliklar, Dominikaliklar va Gaitiyaliklar. [63]

          Surinam aholisining katta qismi (taxminan 90%) yashaydi Paramaribo yoki qirg’oqda.

          Emigratsiya

          Dan kelgan muhojirlar Hindiston

          1975 yilda Surinam mustaqillikka erishguniga qadar Surinam yoki Gollandiya fuqarolari bo’lish tanlovi Gollandiyaga ommaviy ko’chishga olib keldi. Ushbu ko’chish mustaqillikdan so’ng va 1980-yillarda harbiy hukmronlik davrida va asosan iqtisodiy sabablarga ko’ra 1990-yillarda davom etdi. The Surinam jamoasi ichida Gollandiya 2013 yilga kelib 350,300 ga teng [yangilash] (shu jumladan Gollandiyada tug’ilgan Surinam migrantlarining farzandlari va nabiralari); bu taxminan 566000 bilan taqqoslanadi [14] Surinamning o’zida Surinam.

          Ga ko’ra Xalqaro migratsiya tashkiloti, Surinamdan taxminan 272,600 kishi 2010 yil oxirida boshqa mamlakatlarda yashagan, xususan Niderlandiyada (taxminan 192,000), Frantsiya Respublikasi (taxminan 25000 kishi, ularning aksariyati Frantsiya Gvianasi ), [3-eslatma] The Qo’shma Shtatlar (taxminan 15000), Gayana (taxminan 5000), Aruba (taxminan 1500) va Kanada (taxminan 1000). [64]

          Din

          Asosiy maqola: Surinamdagi din
          Paramariboda bir-biriga ulashgan ibodatxona va masjid

          Surinamning diniy tarkibi heterojen bo’lib, mamlakatning madaniy xususiyatini aks ettiradi. 2016 yildagi PEW tadqiqotlariga ko’ra, mamlakatda nasroniylar (51,6), buddistlar ( [65] 2012 yilgi aholini ro’yxatga olish ma’lumotlariga ko’ra 48,4% nasroniylar; [7] 26,7% surinamliklar edi Protestantlar (11.18% Elliginchi kun, 11.16% Moraviya va boshqa turli xil protestant mazhablarining 4,4%) va 21,6% tashkil etdi Katoliklar. Hindular aholining 22,3 foizini o’z ichiga olgan Surinamdagi ikkinchi yirik diniy guruhni tashkil etdi, [7] G’arbiy yarim sharda har qanday mamlakatning uchinchi eng katta ulushi Gayana va Trinidad va Tobago, ikkalasi ham katta nisbatlarga ega Hindular. Deyarli barcha amaliyotchilar Hinduizm hind-surinam aholisi orasida uchraydi. Musulmonlar aholining 13,9 foizini tashkil etadi, bu Amerikadagi musulmonlarning eng yuqori ulushi; ular asosan yava yoki hind millatidan. [7] Boshqa diniy guruhlarga kiradi Winti (1.8%), [7] an Afro-Amerika dini asosan Maroon ajdodlari tomonidan qo’llanilgan; Yavaizm (0.8%), [7] ba’zi yava surinamlari orasida topilgan sinkretik e’tiqod; va ko’pincha yirik dinlardan biriga (odatda nasroniylik) kiritilgan turli xil mahalliy xalq an’analari. 2012 yilgi aholini ro’yxatga olishda aholining 7,5% “dinsiz” deb e’lon qildi, yana 3,2% esa savolni javobsiz qoldirdi. [7]

          Tillar

          Paramariboda qassoblar bozori yozilgan Golland

          Surinamda jami 14 (mahalliy) tillar mavjud, ammo Golland yagona rasmiy tildir va ta’lim, hukumat, biznes va ommaviy axborot vositalarining tili. [14] Aholining 60% dan ortig’i ona tilida so’zlashuvchilar gollandiyalik [66] va taxminan 20% -30% ikkinchi til sifatida gapirishadi. 2004 yilda Surinam assotsiatsiyalangan a’zosi bo’ldi Golland tili ittifoqi. [67] Bu Janubiy Amerikadagi yagona golland tilida so’zlashadigan mamlakat va Amerikadagi yagona mustaqil davlat bo’lib, u erda Gollandiyada aholining aksariyati va boshqa ikki fuqarolardan biri gaplashadi.Romantik – Janubiy Amerikadagi so’zlashuvchi mamlakatlar, boshqalari ingliz tilida so’zlashadiganlar Gayana.

          Paramaribo tilida Holland tili uy xo’jaliklarining uchdan ikki qismida asosiy uy tili hisoblanadi. [4] Tan olinishi “Surinaams-Nederlands” (“Surinam gollandlari “) ga teng bo’lgan milliy lahja sifatida “Nederlands-Nederlands” (“Gollandiyalik golland”) va “Vlaams-Nederlands” (“Flandiyalik golland”) 2009 yilda nashr etilgan Woordenboek Surinaams Nederlands (Surinam-golland lug’ati). [68] Bu shahar joylarda eng ko’p tarqalgan til; faqat Surinamning ichki qismida (ya’ni qismlari Sipaliwini va Brokopondo ) Gollandiyaliklar kamdan-kam gapiriladi.

          Sranantongo, mahalliy ingliz tiliga asoslangan kreol tili, eng ko’p ishlatiladigan hisoblanadi xalq tili kundalik hayotda va biznesda. Golland tili bilan birgalikda bu surinam tilining ikkita asosiy tillaridan biri hisoblanadi diglossia. Ikkalasiga ham etnik jamoalar ichida so’zlashadigan boshqa so’zlashuvchi tillar ta’sir qiladi. Sranantongo, sozlamalarning rasmiyligiga qarab, ko’pincha Gollandiyalik bilan almashtiriladi. Gollandiyalik a obro ‘lahjasi va Sranan Tongo umumiy mahalliy. [69]

          Karib dengizi Hindustani yoki Sarnami, shevasi Bxojpuri, eng ko’p ishlatiladigan tillar orasida uchinchi o’rinni egallaydi. Bu, birinchi navbatda, Sharqiy Hindistonning ishsiz ishchilarining avlodlari tomonidan (ilgari tanilgan) Britaniya Hindistoni.

          The Maroon tillar, shuningdek, ingliz tiliga asoslangan kreol tillari bo’lib, ularga kiradi Saramaka, Okanisi, Aluku, Pamaka, Kvinti va Matavay. Aluku, Paramakan va Kvinti bilan o’zaro tushunarli Okanisi ularning shevalari kelishilgan bo’lishi mumkin Okanisi til. Xuddi shu narsa haqida ham aytish mumkin Matavay bilan o’zaro tushunarli bo’lgan Saramaka.

          The Yava tili Yava mardikor ishchilarining avlodlari tomonidan ma’lum darajada foydalaniladi.

          Xakka va Kanton xitoylik ishsiz mardikorlarning avlodlari tomonidan gapiriladi. mandarin yaqinda Xitoy muhojirlari to’lqini tomonidan gapiriladi.

          Surinam uchun haqiqatan ham mahalliy bo’lmagan, shuningdek ishlatiladigan boshqa tillarga quyidagilar kiradi:Ingliz tili, Ispaniya, Portugal va Frantsuzcha.

          Eng yirik shaharlar

          Milliy poytaxt Paramaribo uzoq vaqtdan beri Surinam aholisining qariyb yarmini va shahar aholisining aksariyatini tashkil etuvchi shahar hududidir. Darhaqiqat, uning aholisi keyingi to’qqizta eng yirik shaharlarni birlashtirganidan kattaroqdir. Aksariyat munitsipalitetlar poytaxt metropoliteni hududida yoki aholi zich joylashgan qirg’oq bo’yida joylashgan.

          Surinamdagi eng yirik shaharlar yoki shaharchalar

          Madaniyat

          Asosiy maqola: Surinam madaniyati
          Shuningdek qarang: Surinamda Rim katolikligi, Surinam musiqasi va Janubiy Amerikadagi hinduizm

          Mamlakatning ko’p madaniy merosi tufayli Surinam turli xil etnik va diniy festivallarni nishonlaydi.

          Milliy bayramlar

          • 1 yanvar – Yangi yil kuni
          • 6 yanvar – Uch qirollar kuni
          • Yanvar – Butunjahon din kuni
          • Yanvar / fevral – Xitoy Yangi Yili
          • 25 fevral – Inqilob kuni
          • Mart (turlicha) – Holi
          • Mart / aprel – Xayrli juma
          • Mart / aprel – Pasxa
          • 1 may – Mehnat kuni
          • May / iyun – Osmonga ko’tarilish kuni
          • 5 iyun – Hindistonga kelish kuni
          • 1 iyul – Keti Koti (Ozodlik kuni – qullikning tugashi)
          • 8 avgust – Yava shahrining kelish kuni
          • 9 avgust – Mahalliy xalq kuni
          • 10 oktyabr – Marunlar kuni
          • 20 oktyabr – Xitoyga kelish kuni
          • Oktyabr / noyabr – Diwali
          • 25 noyabr – Mustaqillik kuni
          • 25 dekabr – Rojdestvo
          • 26 dekabr – Boks kuni
          • farq qiladi – Qurbon hayiti

          Diwali (kabi hindu va islom milliy bayramlari mavjud (deepavali ), Fagva va Ramazon hayiti va Qurbon hayiti. Ushbu bayramlarda aniq sanalar yo’q Gregorian taqvimi, ular asosidagi kabi Hindu va Islom taqvimlari navbati bilan. 2020 yildan boshlab Qurbon hayiti yakshanba kuniga teng bo’lgan milliy bayram hisoblanadi. [71]

          Surinamga xos bo’lgan bir nechta bayramlar mavjud. Bularga hind, yava va xitoylarning kelish kunlari kiradi. Ular birinchi kemalarning kelishini o’zlarining muhojirlari bilan nishonlaydilar.

          Yangi Yil kechasi

          Pagara (qizil gulxan lentalari)

          Surinamda Yangi yil bayrami deb nomlandi Oud jaar, Owru Yariyoki “eski yil”. Aynan shu davrda Surinam aholisi shaharning savdo tumaniga “namoyishlarni tomosha qilish uchun boradi fişek “. Kattaroq do’konlar bunga sarmoya kiritadi fişekler va ularni ko’chalarda namoyish eting. Har yili ularning uzunligi taqqoslanadi va eng katta lentani import qilgan kompaniyaga yuqori baho beriladi.

          Ushbu bayramlar ertalab soat 10 da boshlanadi va ertasi kuni tugaydi. Kun odatda kulgi, raqs, musiqa va ichkilikka to’la. Kecha boshlanganda, katta ko’cha partiyalari allaqachon to’liq quvvatga ega. Eng mashhur fiesta – bu o’tkaziladigan kafe ‘t QQS asosiy sayyohlik tumanida. U erda kechalar tungi soat 10 dan 11 gacha to’xtashadi, shundan so’ng odamlar yarim tunda uylariga (qizil fişek-lentalar) yoqish uchun uylariga borishadi, 12dan keyin esa kechalar davom etadi va ko’chalar tong otguncha yana to’ldiriladi. [72]

          Sport

          Surinamning asosiy sport turlari futbol, basketbol va voleybol. The Surinam Olimpiya qo’mitasi Surinamda sportni boshqarish bo’yicha milliy organdir. Asosiy aqliy sport bor shaxmat, qoralamalar, ko’prik va troefcall.

          Surinamda tug’ilgan ko’plab gollandiyaliklar va Gollandiyada tug’ilgan surinamlik futbolchilar Jerald Vanenburg, Rud Gullit, Frank Raykard, Edgar Devids, Klarens Zeedorf, Patrik Klyuyvert, Aron qish, Jorjinyo Vijnaldum, Virjil van Deyk va Jimmi Floyd Xasselbaynk uchun o’ynash uchun chiqdi Gollandiya terma jamoasi. 1999 yilda, Xemfri Mijnal, ikkalasi uchun ham o’ynagan Surinam va Gollandiya, asrning surinamiyalik futbolchisi etib saylandi. [73] Yana bir mashhur o’yinchi André Kamperveen, 1940-yillarda Surinamda kapitan bo’lgan va Gollandiyada professional o’ynagan birinchi surinamlik bo’lgan.

          Surinamdan eng mashhur xalqaro yengil atletikachi Letitia Vriesde, kim kumush medalni qo’lga kiritdi 1995 yilgi jahon chempionati 800 metrga yugurishda Ana Kvirot orqasida, Janubiy Amerikalik ayol sportchi Jahon chempionati musobaqasida birinchi medalni qo’lga kiritdi. Bundan tashqari, u bronza medalini ham qo’lga kiritdi 2001 yilgi jahon chempionati va 800 va 1500 metrga yugurishda bir nechta medallarni qo’lga kiritdi Panamerika o’yinlari va Markaziy Amerika va Karib dengizi o’yinlari. Tommi Asinga 800 metrga yugurishda bronza medalini qo’lga kiritgani uchun ham olqishlarga sazovor bo’ldi 1991 yil Panamerika o’yinlari.

          Suzuvchi Entoni Nesti Surinam uchun yagona Olimpiada sovrindori. U 100 metrga batterflyay usulida suzishda oltin medalni qo’lga kiritdi 1988 yil yozgi Olimpiya o’yinlari yilda Seul va 1992 yilda yozgi Olimpiya o’yinlarida xuddi shu yo’nalishda bronza qo’lga kiritdi “Barselona”. Dastlab Trinidad va Tobago, u hozir yashaydi Geynesvill, Florida, va Florida universiteti murabbiyi, asosan masofaviy suzuvchilarni boshqaradi.

          Kriket Surinamda ma’lum darajada mashhur bo’lib, uning mashhurligi ta’sirida Gollandiyada va qo’shni Gayanada. The Surinaamse kriket obligatsiyasi bu assotsiatsiya a’zosi ning Xalqaro kriket kengashi (ICC). Surinam va Argentina – Janubiy Amerikadagi yagona ICC sheriklari, garchi Gayanada vakili bo’lsa G’arbiy Hindiston kriket kengashi, to’liq a’zosi. Kriket bo’yicha terma jamoa dunyoda 47-o’rinda va oltinchi o’rinda edi ICC Americas 2014 yil iyun holatiga ko’ra mintaqa va Jahon kriket ligasi (WCL) va ICC Amerika chempionati. Iris Jarap, Paramariboda tug’ilgan, o’ynagan ayollar bir kuni xalqaro uchun o’yinlar Gollandiya milliy tomoni, buni amalga oshirgan yagona surinamlik. [74]

          Badminton sportida mahalliy qahramonlar bor Virgil Soeroredjo & Mitchel Vongsodikromo va shuningdek Kristal Leefmans. Surinam uchun barcha g’olib medallar Carebaco Karib dengizi chempionati, Markaziy Amerika va Karib dengizi o’yinlari (CACSO o’yinlari) [75] va shuningdek Janubiy Amerika o’yinlari, sifatida tanilgan ODESUR O’yinlar. Virjil Soeroredjo ham Surinamda qatnashgan 2012 yil London Yozgi Olimpiya o’yinlari, faqat ikkinchi badmintonchi Oskar Brendon, Surinam bunga erishish uchun. [76] Joriy Milliy chempion Sören Opti da ishtirok etgan uchinchi surinamiyalik badmintonchi edi Yozgi Olimpiada 2016 yilda.

          Ko’p vaqt K-1 kikboksing jahon chempionlari Ernesto Xost va Remi Bonjaski Surinamda tug’ilgan yoki nasli Surinam bo’lgan. Kikboksing bo’yicha boshqa jahon chempionlari ham o’z ichiga oladi Rayen Simson, Melvin Manhoef, Tyrone Spong, Jairzinho Rozenstruik va Regian Eersel.

          Shuningdek, Surinamda a korfbol milliy jamoasi, bilan korfbol Gollandiya sporti bo’lish. Vinkensport ham qo’llaniladi.

          Transport

          Surinam, qo’shni bilan birga Gayana, Janubiy Amerika materikidagi chap tomonda harakatlanadigan ikkita mamlakatdan biri, garchi ko’plab transport vositalari chap qo’lda va o’ng qo’lda harakatlansa ham. [77] Ushbu amaliyotni tushuntirishlaridan biri shundan iboratki, Surinamni mustamlaka qilish davrida Gollandiyaning o’zi chap trafikdan foydalangan va shu amaliyotni Gollandiyalik Sharqiy Hindiston, hozir Indoneziya. [78] Yana bir narsa, Surinam birinchi marta inglizlar tomonidan mustamlakaga aylantirildi va amaliy sabablarga ko’ra bu Gollandiya ma’muriyati ostida bo’lganida o’zgartirilmadi. [79] Garchi Niderlandiya XVIII asr oxirida o’ng tomonga haydashga o’tgan bo’lsa ham, [78] Surinam bunday qilmadi.

          Havo

          Surinamdan jo’nab ketgan aviakompaniyalar:

          • Moviy qanot aviakompaniyasi
          • Gum Air
          • Barcha yo’llarni uchib o’tish
          • Surinam Airways(SLM)

          Surinamga etib kelgan aviakompaniyalar:

          • Caribbean Airlines (Trinidad va Tobago)
          • Insel Air (Kyurasao)
          • KLM (Gollandiya)
          • Gol Aereosni tashiydi (Braziliya)
          • Copa Airlines (Panama)
          • Tui (Gollandiya)
          • Barcha yo’llarni uchib o’tish (Kyurasao), Kuba (Gavana ), (Santyago-de-Kuba )
          • Surinam Airways(SLM) (Aruba ), Braziliya (Belem ), (Kyurasao ), Gayana (Jorjtaun ), Niderlandiya (Amsterdam ), Trinidad va Tobago (Ispaniya porti ), & AQSH (Mayami ).

          Havo operatori sertifikatiga ega bo’lgan boshqa milliy kompaniyalar:

          • Aero Club Suriname(ACS) – Umumiy aviatsiya aeroklubi
          • Coronie Aero fermerlari(CAF) – qishloq xo’jaligi mahsulotlarini tozalash
          • Eagle Air Services(EAS) – qishloq xo’jaligi mahsulotlarini tozalash
          • ERK fermer xo’jaliklari(ERK) – qishloq xo’jaligi mahsulotlarini tozalash
          • Overeem Air Service(OAS) – Umumiy aviatsiya ustavlari
          • Pegasus Air Service(PAS) – vertolyot ustavlari
          • Surinam havo kuchlari / Surinaamse Luchtmacht(SAF / LUMA) – Harbiy aviatsiya Surinam havo kuchlari
          • Surinam Sky fermerlari(SSF) – qishloq xo’jaligi mahsulotlarini tozalash
          • Surinaamse Medische Zendings Vliegdienst(MAF – Mission Aviation Fellowship) – Bosh aviatsiya missioneri
          • Vortex Aviation Surinam(VAS) – Umumiy aviatsiyaga texnik xizmat ko’rsatish va parvoz maktabi

          Sog’liqni saqlash

          Asosiy maqola: Surinamda sog’liq

          The Kasallikning global yuki Study dunyoning aksariyat mamlakatlarida 1990 yildan 2017 yilgacha 359 kasallik va jarohatlar va 84 xavf omillari bo’yicha sog’lig’ining yangilangan baholarini tahlil qilish uchun on-layn ma’lumot manbasini taqdim etadi. [80] Surinamni boshqa Karib dengizi davlatlari bilan taqqoslash shuni ko’rsatadiki, 2017 yilda yoshi standartlashtirilgan o’lim darajasi barcha sabablarga ko’ra 100000 ga 793 (erkaklar 969, ayollar 641) to’g’ri keldi, bu 1219 yilga nisbatan ancha past Gaiti, 944 ning ostidadir Gayana ammo 424 dan ancha yuqori Bermud. 1990 yilda o’lim darajasi 100000 kishiga 960 tani tashkil etdi. O’rtacha umr ko’rish 2017 yilda 72 yosh edi (erkaklar 69, urg’ochilar 75). Ta’lim

          Asosiy maqola: Surinamda ta’lim

          12 yoshga qadar Surinamda ta’lim majburiydir, [81] va 2004 yilda mamlakatning asosiy ro’yxatga olish darajasi 94% ni tashkil etdi. [82] Savodxonlik juda keng tarqalgan, ayniqsa erkaklar orasida. [82] Mamlakatdagi asosiy universitet Surinam shahridagi Anton de Kom universiteti.

          Boshlang’ich maktabdan o’rta maktabgacha 13 sinf mavjud. Boshlang’ich maktabda olti, o’rta maktabda to’rt va o’rta maktabda uch sinf bor. O’quvchilar boshlang’ich maktab oxirida MULO (o’rta zamonaviy maktab) yoki LBO kabi past darajadagi o’rta maktabga borishini aniqlash uchun test topshiradilar. Boshlang’ich maktab o’quvchilari jinsi kiygan yashil ko’ylak kiysalar, o’rta sinf o’quvchilari jinsi bilan ko’k ko’ylak kiyadilar.

          O’rta maktabning ikkinchi sinfidan uchinchi sinfiga boradigan talabalar biznes yoki fan kurslarini tanlashlari kerak. Bu ularning asosiy fanlari qanday bo’lishini aniqlaydi. Matematika va fizika fanlarini o’qishga kirish uchun talabada jami 12 ball bo’lishi kerak. Agar talabaning ochkolari kamroq bo’lsa, u biznes kurslariga boradi yoki bahodan xalos bo’ladi. [ iqtibos kerak ]

          Biologik xilma-xillik

          The ko’k zahar dart qurbaqa Surinam uchun endemik hisoblanadi.
          Asosiy maqola: Surinamdagi bioxilma-xillik

          Turli xil yashash joylari va harorat tufayli Surinamda biologik xilma-xillik yuqori deb hisoblanadi. [83] 2013 yil oktyabr oyida Surinamning Yuqori Palumeu daryosi suv havzasida uch haftalik ekspeditsiya davomida ekotizimlarni tadqiq qilgan 16 xalqaro olimlar 1378 turni kataloglashtirdilar va 60 ta, jumladan oltita qurbaqa, bitta ilon va 11 ta baliqni topdilar, ular ilgari noma’lum turlar bo’lishi mumkin edi. [84] [85] [86] [87] Ekologik notijorat bo’yicha Xalqaro tabiatni muhofaza qilish Ekspeditsiyani moliyalashtirgan Surinamning toza suv bilan ta’minlanishi mintaqaning biologik xilma-xilligi va sog’lom ekotizimlari uchun juda muhimdir. [88]

          Snackewood (Brosimum guianense), butaga o’xshash daraxt, Amerikaning ushbu tropik mintaqasida joylashgan. Surinamdagi bojxonalar, ilonli daraxtlar ko’pincha hunarmandchilik sanoati deb o’ylagan holda Frantsiya Gvianasiga noqonuniy ravishda eksport qilinishini xabar qilmoqda. [89]

          Atrof muhitni muhofaza qilish

          2013 yil 21 martda Surinamning REDD + tayyorgarlikka tayyorgarlik taklifi (R-PP 2013), Ishtirokchilar qo’mitasi a’zo davlatlari tomonidan ma’qullandi. O’rmon karbonli sheriklik dasturi (FCPF). [90]

          Markaziy va Janubiy Amerikaning boshqa qismlarida bo’lgani kabi, mahalliy aholi o’z erlarini himoya qilish va yashash muhitini saqlab qolish uchun faolligini oshirdi. 2015 yil mart oyida “Trio va Uayana jamoalar hamkorlik deklaratsiyasini taqdim etishdi Surinam milliy assambleyasi Surinamning janubiy janubidan 72000 kvadrat kilometr (27799 kvadrat milya) ga teng bo’lgan mahalliy tabiatni muhofaza qilish koridorini e’lon qiladi. Ushbu mahalliy jamoalar boshchiligidagi va qo’llab-quvvatlagan deklaratsiya Xalqaro tabiatni muhofaza qilish (CI) va Butunjahon yovvoyi tabiat fondi (WWF) Gianalar, Surinamning umumiy maydonining deyarli yarmini o’z ichiga oladi. ” [91] Ushbu hudud katta o’rmonlarni o’z ichiga oladi va “mamlakat uchun zarur deb hisoblanadi iqlimga chidamlilik, chuchuk suv havfsizligi va yashil rivojlanish strategiyasi. ” [91]

          OAV

          An’anaga ko’ra, De Ware Tijd mamlakatning yirik gazetasi edi, ammo 90-yillardan boshlab Surinam vaqti, De G’arb va Dagblad Surinam shuningdek, yaxshi o’qilgan gazetalar bo’lgan; barchasi asosan golland tilida nashr etiladi. [92]

          Surinamda yigirma to’rtta radiostansiya mavjud bo’lib, ularning aksariyati Internet orqali ham tarqatiladi. O’n ikkita televizion manbalar mavjud:ABC (Ch. 4-1, 2), RBN (Ch. 5-1, 2), Rasonic TV (Ch. 7), STVS (Ch. 8-1, 2, 3, 4, 5, 6), Apintie ( Ch. 10-1), ATV (Ch. 12-1, 2, 3, 4), Radika (Ch. 14), SCCN (Ch. 17-1, 2, 3), Pipel TV (Ch. 18-1.) , 2), Trishul (Ch. 20-1, 2, 3, 4), Garuda (Ch. 23-1, 2, 3), Sangeetmala (Ch. 26), Ch. 30, Ch. 31, Ch.32, Ch.38, SCTV (Ch. 45). Shuningdek, tinglangan mArt, Surinam aholisi tomonidan asos solingan Amsterdam telekanali. Kondreman Surinamda mashhur multfilmlardan biridir.

          Shuningdek, uchta yirik yangiliklar saytlari mavjud: Starnieuws, Suriname Herald va GFC Nieuws.

          2012 yilda Surinam tashkilot tomonidan dunyo bo’ylab matbuot erkinligi indeksida Yaponiya bilan qo’shma 22-o’rinni egalladi Chegara bilmas muxbirlar. [93] Bu AQSh (47-chi), Buyuk Britaniya (28-chi) va Frantsiyadan (38-chi) oldinda edi.

          Turizm

          Markaziy Surinam qo’riqxonasi Voltsbergda ko’rilgan

          Ko’pgina sayyohlar Surinamga tashrif buyurishadi biologik xilma-xillik ning Amazon o’simlik va hayvonot dunyosi bilan ajralib turadigan mamlakat janubidagi yomg’ir o’rmonlari. The Markaziy Surinam qo’riqxonasi bilan birga eng katta va eng mashhur zaxiralardan biri Brownsberg tabiat bog’i bu Brokopondo suv ombori, dunyodagi eng katta texnogen ko’llardan biri. 2008 yilda, Berg en Dal Eco & Cultural Resort Brokopondoda ochilgan. [94] Suv omboridagi Tonka oroli rustikning uyi ekoturizm Saramaccaner Maroons tomonidan boshqariladigan loyiha. [95] Pangi qalampirdan tayyorlangan o’ram va piyolalar sayyohlar uchun ishlab chiqarilgan ikkita asosiy mahsulotdir. Marunlar rang-barang va bezakli panjalar sayyohlar orasida mashhurligini bilib olishdi. [96] Boshqa mashhur dekorativ esdalik sovg’alar – piyola, plastinka, qamish, yog’och qutilar va devor dekorlaridan yasalgan qo’lda o’yilgan binafsha-qattiq yog’och.

          Shuningdek, butun mamlakat bo’ylab ko’plab sharsharalar mavjud. Raleighvallen, yoki Raleigh Falls, bu 56000 gektar (140000 gektar) qo’riqxonadir. Coppename daryosi, qushlar hayotiga boy. Blanche Mari sharsharasi ham mavjud Nikeri daryosi va Vonotobo sharsharasi. Mamlakat markazidagi Tafelberg tog’ini o’z qo’riqxonasi – Tafelberg qo’riqxonasi o’rab oladi. Saramakka daryosi Voltezberg qo’riqxonasi shimoldan Raleighvallen dagi Coppename daryosida. Ichki makonda juda ko’p Maroon va Amerikalik qishloqlar, ularning ko’pchiligida odatda mehmonlar uchun ochiq bo’lgan o’zlarining zaxiralari mavjud.

          Surinam – bu dunyoda kamida bittadan bittadan davlatlardan biri biom davlat egalik qiladigan yovvoyi tabiat qo’riqxonasi deb e’lon qilingan. Surinamning umumiy er maydonining 30% atrofida zaxira sifatida qonun bilan muhofaza qilinadi.

          Boshqa diqqatga sazovor joylarga kabi plantatsiyalar kiradi Laarvayk, Surinam daryosi bo’yida joylashgan. Ushbu plantatsiyaga faqat shimoliy markazda, Domburg orqali qayiqda etib borish mumkin Vanika tumani Surinam.

          Paramariboda jinoyatchilik darajasi o’sishda davom etmoqda va qurolli talon-taroj qilish odatiy hol emas. AQSh Davlat departamentining 2018 yilgi hisoboti e’lon qilingan kungi sayohat bo’yicha maslahatiga ko’ra, Surinam 1-daraja sifatida baholandi: odatdagi ehtiyot choralarini ko’rish. [97]

          Belgilangan joylar

          The Aziz Pyotr va Pol sobori Paramariboda

          The Jyul Vaydenbosk ko’prigi Paramaribo va Komewijne tumanidagi Meerzorg o’rtasidagi Surinam daryosi bo’ylab ko’prik. Ko’prik Prezident davrida qurilgan Jyul Albert Vaydenbosch (1996-2000) va 2000 yilda qurib bitkazilgan. Ko’prik balandligi 52 metr (171 fut), uzunligi esa 504 metr (4.934 fut). U Paramariboni Commewijne bilan bog’laydi, bu aloqani ilgari faqat parom orqali amalga oshirish mumkin edi. Ko’prikning maqsadi Surinamning sharqiy qismini rivojlantirishga ko’maklashish va targ’ib qilish edi. Ko’prik ikki qatordan iborat (har bir tomonga bitta yo’l) va piyodalar o’tishi mumkin emas.

          Ning qurilishi Sts. Butrus va Pol sobori 1883 yil 13-yanvarda boshlangan. U sobori bo’lguncha teatr edi. Teatr 1809 yilda qurilgan va 1820 yilda yonib ketgan.

          Surinam – dunyodagi kam sonli mamlakatlardan biri ibodatxona yonida joylashgan masjid. [98] Ikkala bino Paramariboning markazida bir-birining yonida joylashgan bo’lib, ularning diniy marosimlari paytida, agar ular bir-biriga to’g’ri keladigan bo’lsa, to’xtash joyidan foydalanishi ma’lum bo’lgan.

          Nisbatan yangi belgi – hindu Arya Dewaker Yoxan Adolf Pengelstraatdagi ma’bad Wanica, Paramaribo, 2001 yilda tantanali ravishda ochilgan. Ma’badning o’ziga xos xususiyati shundaki, u hind xudolarining tasvirlariga ega emas, chunki ular taqiqlangan Arya Samaj, ma’badni qurgan odamlar tegishli bo’lgan hindu harakati. Buning o’rniga, bino Vedalar va boshqa hind yozuvlaridan olingan ko’plab matnlar bilan qoplangan. Chiroyli arxitektura ma’badni sayyohlik markaziga aylantiradi.

          Shuningdek qarang

          • Surinam portali
          • Karib portali
          • Surinam bilan bog’liq maqolalar indeksi
          • Surinamning tashqi ko’rinishi

          Related posts:

          Otabek Madrahimov haqida, oilasi, instagram, rasmlari Flutineks foydalanish bo’yicha ko’rsatmalar, narxlar Krab qalamchalari va pomidorli salat Munojot Yo’lchieva – Kim desun