Press "Enter" to skip to content

Сабит ибн Кайс ибн Шаммас

Sobit ibn Qays (roziyallohu anh) Rasululloh (sallallohu alayhi va sallam) bilan xar bir g‘azot va jangda ishtirok etdi, Badirdan boshqa hamma jangda qatnashib eng og‘ir joyda turib kurashdi. Shahidlikni izlab jang maydonida o‘zini ayamadi, Rasululloh (sallallohu alayhi va sallam) bergan xabarlari xech nasib bo‘lmasdi, xatto jangdan o‘lar xolda chiksayam, bu voqea Abu Bakr (roziyallohu anh)ning xalifalik yillarida bo‘lib o‘tdi. U kishining buyruqlari bilan musulmonlar Musaylama kazzobga qarshi kurashga otlanishganida ro‘y berdi. Bu vaqtda Sobit ibn Qays (roziyallohu anh) ansorlar jamoasiga qo‘mondollik qildilar, Solim Mavlo (roziyallohu anh), Abu Xuzayfa (roziyallohu anh) esa muxojirlar uchun Xolid ibn Valid (roziyallohu anh) esa hamma jangchilarga qo‘mondon bo‘ldilar.
Ansorlar va Muxojirlar va boshqa badaviy jangchilar hammalari Musaylama kazzob bilan shavqatsiz kurashdilar. Bir vaqt g‘alaba Musaylama tarafiga og‘a boshladi. Murtadlar xatto Xolid ibn Validni chodiriga ham kelib qoldi va u kishining xotinlari Ummu Tamimni o‘ldirmoqchi bo‘ldilar. Chodirni arqonlarini kesib chodirni mayda-mayda qilib tashladilar.

Sobit ibn Qays

عَنْ ثَابِتِ بْنِ قَيْسِ بْنِ شَمَّاسٍ، عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، أَنَّهُ دَخَلَ عَلَى ثَابِتِ بْنِ قَيْسٍ، قَالَ أَحْمَدُ: وَهُوَ مَرِيضٌ، فَقَالَ: اكْشِفِ الْبَاسَ، رَبَّ النَّاسِ، عَنْ ثَابِتِ بْنِ قَيْسٍ. ثُمَّ أَخَذَ تُرَاباً مِنْ بَطْحَانَ فَجَعَلَهُ فِي قَدَحٍ، ثُمَّ نَفَثَ عَلَيْهِ بِمَاءٍ، وَصَبَّهُ عَلَيْهِ.

Сабит ибн Кайс ибн Шаммас, да будет доволен им Аллах, передаёт, что Посланник Аллаха, мир ему и благословение Аллаха, зашёл к нему, чтобы навестить его, когда он болел, и сказал: «Удали болезнь, Господь людей, от Сабита ибн Кайса». Затем он взял немного земли из Батхана [долина в Медине], положил её в кувшин, побрызгал на неё водой, затем вылил на него.

عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: خَرَجْنَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ حَتَّى جِئْنَا امْرَأَةً مِنَ الأَنْصَارِ فِي الأَسْوَاقِ، فَجَاءَتِ الْمَرْأَةُ بِابْنَتَيْنِ لَهَا فَقَالَتْ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، هَاتَانِ بِنْتَا ثَابِتِ بْنِ قَيْسٍ قُتِلَ مَعَكَ يَوْمَ أُحُدٍ، وَقَدِ اسْتَفَاءَ عَمُّهُمَا مَالَهُمَا وَمِيرَاثَهُمَا كُلَّهُ، فَلَمْ يَدَعْ لَهُمَا مَالاً إِلاَّ أَخَذَهُ، فَمَا تَرَى يَا رَسُولَ اللَّهِ؟ فَوَاللَّهِ لاَ تُنْكَحَانِ أَبَداً إِلاَّ وَلَهُمَا مَالٌ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: يَقْضِي اللَّهُ فِي ذَلِكَ. قَالَ: وَنَزَلَتْ سُورَةُ النِّسَاءِ ( يُوصِيكُمُ اللَّهُ فِي أَوْلاَدِكُمْ ) الآيَةَ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: ادْعُوا لِيَ الْمَرْأَةَ وَصَاحِبَهَا. فَقَالَ لِعَمِّهِمَا: أَعْطِهِمَا الثُّلُثَيْنِ، وَأَعْطِ أُمَّهُمَا الثُّمُنَ، وَمَا بَقِيَ فَلَكَ. قَالَ أَبُو دَاوُدَ: أَخْطَأَ بِشْرٌ فِيهِ، إِنَّمَا هُمَا ابْنَتَا سَعْدِ بْنِ الرَّبِيعِ، وَثَابِتُ بْنُ قَيْسٍ قُتِلَ يَوْمَ الْيَمَامَةِ. عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ، أَنَّ امْرَأَةَ سَعْدِ بْنِ الرَّبِيعِ قَالَتْ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، إِنَّ سَعْداً هَلَكَ وَتَرَكَ ابْنَتَيْنِ، وَسَاقَ نَحْوَهُ. قَالَ أَبُو دَاوُدَ: وَهَذَا هُوَ الصَّوَابُ.

Джабир ибн ‘Абдуллах, да будет доволен Аллах им и его отцом, передаёт: «Мы отправились вместе с Посланником Аллаха, мир ему и благословение Аллаха, к одной женщине из числа ансаров на рынок, и туда пришла женщина с двумя дочерями и сказала: “О Посланник Аллаха, это дочери Сабита ибн Кайса, который погиб в битве при Ухуде [участвуя в ней] вместе с тобой, и их дядя со стороны отца забрал себе всё их наследство, ничего не оставив им *. Что ты об этом скажешь, о Посланник Аллаха? Ведь, клянусь Аллахом, им не выйти замуж, не имея имущества”. Посланник Аллаха, мир ему и благословение Аллаха, сказал: “Аллах вынесет решение по этому делу”. И тогда был ниспослан аят из суры “Женщины”: “Аллах завещает вам относительно ваших детей…” ** (сура 4 «Женщины», аят 11). Посланник Аллаха, мир ему и благословение Аллаха, сказал: “Позовите ко мне женщину и того человека”. И он сказал мужчине: “Отдай им две трети, а их матери — одну восьмую, а остальное оставь себе”». Абу Дауд утверждает, что передатчик Бишр ошибся и речь идёт о дочерях Са‘да ибн ар-Раби‘, поскольку Сабит ибн Кайс погиб в битве при Ямаме *** [в эпоху Абу Бакра ас-Сыддика, мир ему и благословение Аллаха]. Джабир ибн ‘Абдуллах, да будет доволен Аллах им и его отцом, передаёт, что жена Са‘да ибн ар-Раби‘ сказала: «О Посланник Аллаха, поистине, Са‘д погиб и оставил двух дочерей…» Далее приводится хадис, подобный предыдущему. Абу Дауд считал эту версию правильной.

عَنْ حَبِيبَةَ بِنْتِ سَهْلٍ الأَنْصَارِيَّةِ، أَنَّهَا كَانَتْ تَحْتَ ثَابِتِ بْنِ قَيْسِ بْنِ شَمَّاسٍ، وَأَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ خَرَجَ إِلَى الصُّبْحِ فَوَجَدَ حَبِيبَةَ بِنْتَ سَهْلٍ عِنْدَ بَابِهِ فِي الْغَلَسِ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: مَنْ هَذِهِ؟ فَقَالَتْ: أَنَا حَبِيبَةُ بِنْتُ سَهْلٍ، قَالَ: مَا شَأْنُكِ؟ قَالَتْ: لاَ أَنَا وَلاَ ثَابِتُ بْنُ قَيْسٍ، لِزَوْجِهَا. فَلَمَّا جَاءَ ثَابِتُ بْنُ قَيْسٍ قَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: هَذِهِ حَبِيبَةُ بِنْتُ سَهْلٍ. وَذَكَرَتْ مَا شَاءَ اللَّهُ أَنْ تَذْكُرَ، وَقَالَتْ حَبِيبَةُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، كُلُّ مَا أَعْطَانِي عِنْدِي، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لِثَابِتِ بْنِ قَيْسٍ: خُذْ مِنْهَا، فَأَخَذَ مِنْهَا، وَجَلَسَتْ هِيَ فِي أَهْلِهَا.

Хабиба бинт Сахль аль-Ансарийя, да будет доволен ею Аллах, передаёт, что она была женой Сабита ибн Кайса ибн Шаммаса, и однажды Посланник Аллаха, мир ему и благословение Аллаха, выйдя из дома для совершения утренней молитвы в утренних сумерках, обнаружил её у дверей. Посланник Аллаха, мир ему и благословение Аллаха, спросил: «Кто это?» Она ответила: «Я Хабиба бинт Сахль». Он спросил: «Что случилось?» Она ответила: «Я не могу больше жить с Сабитом ибн Кайсом». Когда подошёл Сабит ибн Кайс, Посланник Аллаха, мир ему и благословение Аллаха, сказал: «Это Хабиба бинт Сахль, и она сказала мне то, что пожелал Аллах». Хабиба сказала: «О Посланник Аллаха! Всё, что он дал мне, у меня». Посланник Аллаха, мир ему и благословение Аллаха, сказал: «Забери это у неё». И он забрал у неё это, и она пошла к своей семье и стала жить там.

عَنْ عَائِشَةَ، أَنَّ حَبِيبَةَ بِنْتَ سَهْلٍ كَانَتْ عِنْدَ ثَابِتِ بْنِ قَيْسِ بْنِ شَمَّاسٍ فَضَرَبَهَا فَكَسَرَ بَعْضَهَا، فَأَتَتْ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بَعْدَ الصُّبْحِ، فَاشْتَكَتْهُ إِلَيْهِ فَدَعَا النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ثَابِتاً فَقَالَ: خُذْ بَعْضَ مَالِهَا وَفَارِقْهَا. فَقَالَ: وَيَصْلُحُ ذَلِكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ؟ قَالَ: نَعَمْ. قَالَ: فَإِنِّي أَصْدَقْتُهَا حَدِيقَتَيْنِ وَهُمَا بِيَدِهَا، فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: خُذْهُمَا فَفَارِقْهَا. فَفَعَلَ. عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّ امْرَأَةَ ثَابِتِ بْنِ قَيْسٍ اخْتَلَعَتْ مِنْهُ، فَجَعَلَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عِدَّتَهَا حَيْضَةً. عَنِ ابْنِ عُمَرَ قَالَ: عِدَّةُ الْمُخْتَلِعَةِ حَيْضَةٌ

‘Аиша, да будет доволен ею Аллах, передаёт, что Хабиба бинт Сахль была женой Сабита ибн Кайса ибн Шаммаса и он ударил её и что-то сломал ей*. После утренней молитвы она пришла к Посланнику Аллаха, мир ему и благословение Аллаха, и пожаловалась на мужа**. Пророк, мир ему и благословение Аллаха, позвал Сабита и сказал ему: «Возьми что-нибудь из её имущества и расстанься с ней». Сабит спросил: «Это дозволено, о Посланник Аллаха?» Он сказал: «Да». Сабит сказал: «Поистине, я дал ей два сада в качестве брачного дара, и сейчас она владеет ими». Пророк, мир ему и благословение Аллаха, сказал: «Забери их и расстанься с ней». И он так и сделал. [‘Абдуллах] ибн ‘Аббас, да будет доволен Аллах им и его отцом, передаёт, что жена Сабита ибн Кайса расторгла свой брак с ним посредством хуль‘ и Пророк, мир ему и благословение Аллаха, сказал ей, что её ‘идда — одна менструация.*** [‘Абдуллах] ибн ‘Умар, да будет доволен Аллах им и его отцом, сказал: «‘Идда женщины после хуль‘ — одна менструация».

Сабит ибн Кайс ибн Шаммас

Сабит ибн Кейс ибн Шаммас — сподвижник Пророка Мухаммада ﷺ, поэт и оратор, погиб в битве при Ямаме (в эпоху Абу Бакра ас-Сыддика).

Сабит ибн Кайс аль-Ансари был одним из главных вождей племени аль-Хазрадж (арабское племя йеменского происхождения, которое, переселившись в Медину, обосновалось там. Вместе с племенем аль-Аус оно составило основную группировку ансаров.), а также знатным человеком во всем Ясрибе.

Наряду с этим он был проницательным, умным, находчивым и очень красноречивым человеком. Сабит мог одержать победу в любом споре, а когда обращался к людям с речью, то полностью овладевал вниманием слушателей.

Одним из первых в Йасрибе он принял Ислам, услышав аяты Священного Корана, которые декламировал своим мелодичным и проникновенным голосом мекканский проповедник-юноша по имени Мусаб ибн Умайр, Сабит был пленён их сладкозвучием. Его сердце было покорено сияющей истиной Книги Аллаха, которая очаровала Сабита своими праведными наставлениями и законоположениями.

Аллах раскрыл его сердце для принятия истинной веры, уготовил для него высокое предназначение и прославил его, поставив под знамя Пророка Ислама ﷺ.

Когда Посланник Аллаха ﷺ прибыл в Медину, переселившись из Мекки, Сабит ибн Кайс устроил ему горячий приём, встретив его во главе целой кавалькады лучших и знатнейших рыцарей своего народа. Как дорогих гостей Сабит поприветствовал Пророка ﷺ и сопровождавшего его Абу Бакра. Он обратился к Посланнику Аллаха ﷺ с проникновенной речью, в начале которой восславил Аллаха, горячо возблагодарил Его, благословил и поприветствовал Его Пророка.

Свою речь Сабит закончил следующими словами:

– Мы даём тебе, о Посланник Аллаха, торжественное обещание защищать тебя от всего того, от чего мы защищаем самих себя, своих детей и женщин. Что нам будет за всё это?

– Рай, – ответил Пророк ﷺ.

Едва слово “Рай” достигло ушей присутствующих, как их лица осветились радостью, и они в восторге воскликнули:

– Мы довольны, о Посланник Аллаха… Мы довольны, о Посланник Аллаха…

С того самого дня Посланник Аллаха ﷺ сделал Сабита ибн Кайса своим оратором подобно тому, как Хассан ибн Сабит стал его поэтом.

Когда к Пророку ﷺ в Медину прибывали делегации различных арабских племён, в которые входили лучшие ораторы и поэты для проведения состязаний в красноречии и поэтическом даре, то на соревнование ораторов Посланник Аллаха ﷺ всегда посылал Сабита ибн Кайса, а на соревнования поэтов – Хассана ибн Сабита.

Вера Сабита и предсказание о смерти шахидом

Сабит ибн Кайс был глубоко верующим человеком, богобоязненным и истинным праведником, трепещущим пред своим Владыкой и всячески остерегающимся всего того, что могло бы вызвать гнев Всевышнего и Всемогущего Аллаха.

Как-то раз Посланник Аллаха ﷺ увидел Сабита в состоянии глубокой печали и отчаяния, трепещущим от страха и ужаса. Он спросил его:

– Что с тобой, о Абу Мухаммад?

– Боюсь, что пропала моя душа, о Посланник Аллаха, – ответил Сабит.

– Это почему же? – задал вопрос Пророк ﷺ.

– Всевышний и Всемогущий Аллах запретил нам обольщаться восхвалениями за то, чего мы не сделали, а я нахожу, что мне нравятся восхваления… Он запретил нам высокомерие и кичливость, а я нахожу, что мне любезно тщеславие.

Всячески успокаивая его, Посланник Аллаха ﷺ сказал:

– О Сабит! Разве тебе не нравится вести жизнь, достойную восхваления, или пасть геройской смертью на поле боя и стать обитателем Рая?

Лицо Сабита засияло, когда он услышал эту радостную весть, и он воскликнул:

– Да, конечно, о Посланник Аллаха! Разумеется, я хочу этого, о Посланник Аллаха!

Пророк ﷺ сказал:

– Тогда это суждено тебе!

Рукъя Пророка ﷺ

Сабит ибн Кайс ибн Шаммас, да будет доволен им Аллах, передаёт, что Посланник Аллаха ﷺ, зашёл к нему, чтобы навестить его, когда он был болел, и сказал: «Удали болезнь, Господь людей, от Сабита ибн Кайса». Затем он взял немного земли из Батхана [долина в Медине], положил её в кувшин, побрызгал на неё водой, затем вылил на него. 1 Сунан Абу Давуд Книга врачевания 18. Глава о том, что было сказано о лечебных заклинаниях (рукъя) Хадис 3885

Хукм о дозволенности развода по инициативе жены

Хабиба бинт Сахль аль-Ансарийя, да будет доволен ею Аллах, передаёт, что она была женой Сабита ибн Кайса ибн Шаммаса, и однажды Посланник Аллаха ﷺ, выйдя из дома для совершения утренней молитвы в утренних сумерках, обнаружил её у дверей. Посланник Аллаха ﷺ спросил: «Кто это?» Она ответила: «Я Хабиба бинт Сахль». Он спросил: «Что случилось?» Она ответила: «Я не могу больше жить с Сабитом ибн Кайсом». Когда подошёл Сабит ибн Кайс, Посланник Аллаха ﷺ, сказал: «Это Хабиба бинт Сахль, и она сказала мне то, что пожелал Аллах». Хабиба сказала: «О Посланник Аллаха! Всё, что он дал мне, у меня». Посланник Аллаха ﷺ, сказал: «Забери это у неё». И он забрал у неё это, и она пошла к своей семье и стала жить там. 2 Сунан Абу Давуд 18. Глава о расторжении брака по инициативе женщины (хуль‘) Книга развода. Хадис 2227

‘Аиша, да будет доволен ею Аллах, передаёт, что Хабиба бинт Сахль была женой Сабита ибн Кайса ибн Шаммаса и он ударил её и что-то сломал ей 3 * Из другой версии следует, что у неё была сломана рука [‘Аун аль-ма‘буд]. . После утренней молитвы она пришла к Посланнику Аллаха ﷺ, и пожаловалась на мужа 4 ** Из других версий следует, что она жаловалась на него вовсе не из-за этого случая, а из-за того, что он был уродлив и она питала к нему отвращение [‘Аун аль-ма‘буд]. . Пророк ﷺ, позвал Сабита и сказал ему: «Возьми что-нибудь из её имущества и расстанься с ней».

Сабит спросил: «Это дозволено, о Посланник Аллаха?» Он сказал: «Да». Сабит сказал: «Поистине, я дал ей два сада в качестве брачного дара, и сейчас она владеет ими». Пророк ﷺ, сказал: «Забери их и расстанься с ней». И он так и сделал. [‘Абдуллах] ибн ‘Аббас, да будет доволен Аллах им и его отцом, передаёт, что жена Сабита ибн Кайса расторгла свой брак с ним посредством хуль‘ 5 расторжение брака по инициативе жены и Пророк ﷺ, сказал ей, что её ‘идда — одна менструация. 6 *** Тирмизи, № 1185. Это лучшее доказательство того, что хуль‘ — расторжение брака, а не развод, потому что Всевышний Аллах сказал: «Разведённые женщины должны выжидать в течение трёх менструаций» (2:228). Если бы она была разведённой, её ‘идда была бы больше, чем одна менструация [‘Аун аль-ма‘буд; Тухфат аль-ахвази] [‘Абдуллах] ибн ‘Умар, да будет доволен Аллах им и его отцом, сказал: «‘Идда женщины после хуль‘ — одна менструация». 7 Сунан Абу Давуд18. Глава о расторжении брака по инициативе женщины (хуль‘)Книга развода Хадисы 2228-2230, http://sunna.e-minbar.com/sunan-abu-davud/kniga-06/hadis-2228-2230/

История печали

Когда Всевышний Аллах ниспослал следующее высказывание:

“О вы, верующие, не поднимайте голоса вашего выше голоса Пророка, и не обращайтесь к нему громко с речью, как вы обращайтесь друг с другом, дабы не сделались дела ваши тщетны а вы и не знаете”.(Комнаты, 2)

Сабит решил, что этот аят ниспослан о нём. Он отстранился от людей, сидел в своём доме, никуда не выходя, и плакал. Заметив его отсутствие, Посланник Аллаха ﷺ спросил о нём людей:

– Кто проведает Сабита и расскажет мне, что с ним?

Один из ансаров сказал:

– Я сделаю это, о Посланник Аллаха.

Отправившись к Сабиту, гонец Пророка ﷺ обнаружил его дома в состоянии глубокой печали с низко опущенной головой. Он спросил его:

– Что с тобой, о Абу Мухаммад?

– Беда, – ответил Сабит.

– А в чём дело? – спросил гонец.

– Ты же знаешь, что у меня очень громкий голос, который часто звучит сильнее, чем голос Посланника Аллаха. И вот, был ниспослан аят Корана, о котором ты знаешь. Это означает, что все мои дела тщетны, и я буду обитателем Ада…”

Вернувшись к Посланнику Аллаха ﷺ, гонец рассказал ему всё, что увидел и услышал. Посланник Аллаха ﷺ сказал: «Нет! Он — из обитателей Рая!» Пророк ﷺ повелел:

– Иди к Сабиту и скажи ему: “Ты не будешь обитателем Ада, так как тебе суждено пребывать в Раю”.

Это явилось прекраснейшей новостью для Сабита, который всю свою жизнь пребывал в надежде обрести возвещенное ему благо. Так угроза вдруг превратилась в радостную весть. Так радость стёрла собой печаль, И опечаленный улыбнулся.

Смерть на пути Аллаха. Предсказание Пророка ﷺ

Сабит ибн Кайс участвовал во всех боевых походах Посланника Аллаха ﷺ за исключением битвы при Бадре. Во всех боях он всегда находился в самой гуще схватки, ища геройской смерти на поле боя, о которой возвестил ему Пророк ﷺ. Однако это ему никак не удавалось, хотя он и бывал не раз на волосок от гибели…

Это продолжалось вплоть до начала войн с вероотступниками в эпоху правления правдивейшего Абу Бакра, когда мусульмане поднялись на борьбу с лжепророком Мусайлимой.

В то время Сабит ибн Кайс командовал войсками ансаров, а Салим Маулая Абу Хузайфа – войсками мухаджиров. Халид ибн аль-Валид был главнокомандующим всех вооружённых сил, включавших в свой состав ансаров, мухаджиров, а также бедуинские части…

В ходе ожесточённых боёв с Мусайлимой и его приспешниками победа начала склоняться к лжепророку. Вероотступникам удалось даже прорваться к шатру главнокомандующего Халида ибн аль-Валида, где они собирались убить его жену Умм Тамиму. Обрезав все верёвки, которые крепили шатёр, вероотступники в клочья разорвали всё полотнище.

Когда Сабит ибн Кайс увидел слабость и потрясение, постигшие в этот день мусульман, его сердце преисполнилось скорбью и печалью. В его душу проникли тревога и беспокойство, когда он услышал пререкания мусульман между собой и их взаимные упрёки…

Городские арабы обвиняли бедуинов в трусости, а бедуины, в свою очередь, утверждали, что городские арабы не умеют сражаться и не знают, что такое война.

Натёршись бальзамом для покойников и завернувшись в саван, Сабит провозгласил перед всеми:

“О мусульмане! Не так мы сражались во времена Посланника Аллаха! Прискорбно видеть мне, как вы приучили ваших врагов бесстрашно нападать на вас… Прискорбно также видеть мне, как вы привыкли терпеть поражение от них…”

Возведя свой взор к небу, Сабит воззвал:

О Аллах, поистине, непричастен я к тому, с чем пришли эти язычники! [Мусайлима и его приспешники – Ред.]. Поистине, непричастен я и к тому, что творят эти [пререкающиеся мусульмане – Ред.]”.

Затем, подобно разъярённому льву, он бросился на врага плечом к плечу со своими лучшими соратниками: аль-Бара ибн Маликом аль-Ансари, братом вождя правоверных Умара ибн аль-Хаттаба Зайдом ибн аль-Хаттабом, Салимом Мауляей Абу Хузайфой и многими другими из первых мусульман.

Сабит проявлял в бою чудеса героизма, вселив боевой дух и решимость в сердца мусульман, а в души язычников ужас и смятение.

Он появлялся то на одном, то на другом краю поля боя, то с одним, то с другим оружием в руках, и продолжал ожесточённо сражаться, пока израненный, но счастливый не рухнул бездыханным на поле боя. Исполнилось предначертанное Аллахом предсказание его любимца Посланника Аллаха ﷺ, и Сабит обрел желанную мученическую смерть воина в битве за истинную веру. Через его Джихад, в частности Аллах даровал блестящую победу мусульманам…

Вещий сон и исполненное завещание

В бою Сабит носил на себе очень ценную кольчугу. Проходивший мимо мусульманский воин снял её с тела Сабита и взял себе.

На следующую ночь после своей гибели Сабит явился во сне одному из мусульман и сказал ему:

“Я Сабит ибн Кайс. Узнал ли ты меня?”

“Да”, – ответил человек.

Сабит сказал: “Я хочу сделать тебе распоряжение. Берегись же упустить из него что-нибудь, когда будешь его рассказывать… После того, как меня вчера убили, мимо моего тела проходил один мусульманский солдат, который выглядит так-то и так-то… Он снял с меня кольчугу и унёс в свою палатку, которая находится на окраине лагеря в таком-то месте. Там он положил её под свой котёл, а сверху водрузил верблюжье седло. Отправляйся к Халиду ибн аль-Валиду и скажи ему: “Пошли своих людей к человеку, который взял кольчугу Сабита, пока она лежит в указанном месте…”

А теперь другое моё распоряжение, из которого ты также не должен ничего упустить…

Скажи Халиду: “Когда ты придёшь к халифу Посланника Аллаха в Медину, то скажи ему, что у Сабита ибн Кайса остался такой-то долг, а двое таких-то из его рабов свободны. Пусть он заплатит мой долг и освободит указанных двоих слуг из рабства”.

Когда человек проснулся, то пришёл к Халиду ибн аль-Валиду и сообщил ему всё, что видел во сне.

Когда Халид послал за кольчугой Сабита, то её обнаружили именно в указанном месте и вернули в целости и сохранности.

Вернувшись в Медину, Халид рассказал Абу Бакру об этой истории с Сабитом ибн Кайсом и передал его завещание, которое правдивейший исполнил.

Таким образом, Сабит стал единственным человеком, чьё завещание, оставленное им после своей смерти, было исполнено.

Да будет Аллах доволен Сабитом ибн Кайсом и ублаготворил его, поместив в высочайшую степень Рая.

ИСТОРИИ О СПОДВИЖНИКАХ ПРОРОКА, Абдуррахман Рафат Аль-Баша

Sobit ibn Qays

“O’limidan keyin biron kishining vasiyati Sobit ibn Qays (roziyallohu anh) ning vasiyatichalik bajarilgani kabi bo‘lmadi”.
Sobit ibn Qays al Ansori (roziyallohu anh) «Xazraj» qabilasi sayidlaridan edilar. (Xazraj Madinaga Yamandan kelgan qavmning birining nomi.) Yasribda nomlari chiqqan dono inson edilar, buni ustiga u kishi aqilli, ko‘ngli ochiq va juda chiroyli kishi edilar. Qays (roziyallohu anh) so‘z baxsida xar bir insonni albatta mag‘lub qilar va xar bir eshituvchi kishini lol qoldirar edilar. Yasribda birinchilardan bo‘lib islomni qabul qildilar. Qur’on oyatlarini eshitib undan ta’sirlanib, o‘zlari ham juda chiroyli, ta’sirchan tilovat qiladigan ikki kishining birlari bo‘ldilar. Mus’ab ibn Umayr (roziyallohu anh) va Sobit ibn Qays (roziyallohu anh). Yuraklari Allohning kitobiga qattiq oshno bo‘lib qoldi. Alloh u kishini islomni qabul qilganlaridan islom bayrog‘i ostida oliy martabada qilib qo‘ydi.

Vaqtiki Allohni elchisi sallollohu alayhi va sallam muxojir bo‘lib, Makkadan Madiniga ko‘chib kelganlarida, Sobit ibn Qays (roziyallohu anh) u kishi kelishlari uchun xar bir qavmdan yaxshi jangchilarni tayorlab o‘zi bosh bo‘lib iliq kutib oldilar. Sobit Payg‘anbarimiz (sallallohu alayhi va sallam) va Abu Bakr (roziyallohu anh)ni yo‘lariga peshvoz chiqib hamd sano va u kishiga salavotlar aytib so‘zini shunday tugatdi.
“Ey Allohni Rasuli! Biz Sizni o‘z xotin va bolalarimizni ximoya qilganimiz kabi ximoya qilamiz, nima bo‘lishidan qat’iy nazar.
“Sizlarga jannat bo‘lsin” dedilar Rasululloh (sallallohu alayhi va sallam).
“Jannat so‘zini eshitishlik bilanoq hammalari baravariga:
Ey Rasululloh! Biz rozimiz, rozimiz – dedilar. Shu kundan boshlab Rasululloh (sallallohu alayhi va sallam) Sobit ibn Qays (roziyallohu anh)ni o‘zlariga xitobchi qilib oldilar, Xasan ibn Sobit (roziyallohu anh)ni esa o‘zlarining shoirlari deb atadilar.

Sobit ibn Qays (roziyallohu anh) chuqur iymonlik va toqvodor, sodiq Robbisidan qattiq qo‘rqadigan, xar bir xolatda ham Allohning g‘azabidan xovotirda turadigan inson edilar. Bir kun Allohning Rasuli (sallallohu alayhi va sallam) Sobit (roziyallohu anh)ni g‘amgin va xavotirda ko‘rdilar, undan so‘radilar:
“Ey Abu Muhammad! Senga nima bo‘ldi?”
“Qo‘rqaman-ki, men endi xalok bo‘ldim, Ey Rasululloh!” dedilar Sobit (roziyallohu anh).
“Nima uchun”.
“Alloh azza vajalla qilmagan ishimiz uchun maqtanmaslikni man qildi. Men esa o‘zimda shu narsani ko‘ryabman va katta ketishni ham yoqayotganini..
Uni xotirjam qilib Rasululloh (sallallohu alayhi va sallam) dedilar:
“Ey Sobit! Senga jang maydonida mardonavorlarcha kurashib shahid bo‘lib jannatni qo‘lga kiritishing yoqmaydimi?”
Sobit (roziyallohu anh)ning yuzlari charaqlab ketdilar, bu xabardan va dedilar:
“Xa, ey Allohni Rasuli! Albatta men shuni xoxlayman.”
“Unday bo‘lsa, tayorlangin shunga” – dedilar Rasululloh (sallallohu alayhi va sallam).

Alloh ta’alo «Xujrot surasida» oyat nozil qilganida. (“Ey iymon keltirganlar! Amallaringiz o‘zlaringiz sezmasdan bexuda bo‘lib qolmasligi uchun sizlar ovozlaringizni Payg‘anmbarning oldida yuqori ko‘tarmangizlar va unga bir-birlaringizga ochik(dag‘al) so‘z qilganingizdek qo‘pol so‘z qilmanglar!») (Xujrot-2)
Sobit ibn Qays muhabbatlari bo‘lishiga qaramasdan, Rasululloh (sallallohu alayhi va sallam)ning majlislaridan qochadigan bo‘lib qoldilar. Ko‘b vaqt o‘zlari yolg‘iz uyda qoldilar faqat uydan jamoat namozi uchun chiqdilar. Rasululloh (sallallohu alayhi va sallam) Sobit ibn Qays (roziyallohu anh)ni majlisdan qochayotganini bilgach:
“Kim menga Sobit to‘g‘risida xabar bera oladi, unga nima bo‘ldi?”
Ansorlardan bir kishi dedi:
“Men bilib kelaman, ey Rasululloh (sallallohu alayhi va sallam)!”
Ansoriy u kishini uyiga borib, g‘amgin, boshi yerga qaragan xolda tobdi. Undan so‘radi:
“Nima bo‘ldi, ey Abu Muhammad!”

“Xolim yomon” – dedi Sobit (roziyallohu anh).
“O’zi nima bo‘ldi? – co‘radi Ansor.
“¡zing bilasan, mening ovozim juda baland va xar doyim ovozim Rasululloh (sallallohu alayhi va sallam)nikidan ham yuqori chiqadi. Mana qur’on oyatlari nozil bo‘ldi bilganingdek, ko‘rinib turibdiki hamma amallarim bekor bo‘lgani va men ahli jaxannamdan ekanligim”
Alloh Rasulining oldiga borib ansori nima ko‘rgani va eshitganini so‘zlab berdi. Payg‘anbar (sallallohu alayhi va sallam) dedilar:
“Borgin Sobitni oldiga va aytginki unga u ahli jaxannam emas balki u ahli jannatdir.” Bu chiroyli xabar Sobit (roziyallohu anh) uchun xayotini davomida yaxshiliklardan umidvor bo‘lgan xolda yashashga sabab bo‘ldi.

Sobit ibn Qays (roziyallohu anh) Rasululloh (sallallohu alayhi va sallam) bilan xar bir g‘azot va jangda ishtirok etdi, Badirdan boshqa hamma jangda qatnashib eng og‘ir joyda turib kurashdi. Shahidlikni izlab jang maydonida o‘zini ayamadi, Rasululloh (sallallohu alayhi va sallam) bergan xabarlari xech nasib bo‘lmasdi, xatto jangdan o‘lar xolda chiksayam, bu voqea Abu Bakr (roziyallohu anh)ning xalifalik yillarida bo‘lib o‘tdi. U kishining buyruqlari bilan musulmonlar Musaylama kazzobga qarshi kurashga otlanishganida ro‘y berdi. Bu vaqtda Sobit ibn Qays (roziyallohu anh) ansorlar jamoasiga qo‘mondollik qildilar, Solim Mavlo (roziyallohu anh), Abu Xuzayfa (roziyallohu anh) esa muxojirlar uchun Xolid ibn Valid (roziyallohu anh) esa hamma jangchilarga qo‘mondon bo‘ldilar.
Ansorlar va Muxojirlar va boshqa badaviy jangchilar hammalari Musaylama kazzob bilan shavqatsiz kurashdilar. Bir vaqt g‘alaba Musaylama tarafiga og‘a boshladi. Murtadlar xatto Xolid ibn Validni chodiriga ham kelib qoldi va u kishining xotinlari Ummu Tamimni o‘ldirmoqchi bo‘ldilar. Chodirni arqonlarini kesib chodirni mayda-mayda qilib tashladilar.

Sobit ibn Qays (roziyallohu anh) musulmonlarni mag‘lub bo‘layotganini ko‘rib qalblari qayg‘uga to‘ldi. Musulmonlar bir birlarini ayiblashayotganini ko‘rib xavotir ola boshladilar. Badaviylar boshqa arablarni qo‘rqoqlikda ayblasha boshlashdi, ular ham o‘z o‘rnida ularni urushish qoidalarini bilmaslikda ayiblashdi. Sobit (roziyallohu anh) ularni orasida turib dedilar:
“Ey, musulmonlar jamoati! Biz Rasululloh (sallallohu alayhi va sallam)ning vaqtlarida bunday jang qilmas edik. Menga xozir uyatki sizlarga qarashlik, dushmanni sizlar uchun qo‘rqmasdan xujum qilishiga qanday yo‘l qo‘ymoqdasiz? yana uyatki sizlarga qarashlik agar ularga mag‘lub bo‘lsangiz qanday chiday olasizlar”
Keyin yuzlarini osmonga qaratib dedilar:
Ey Allohim! Bularni qilayotgan ishidan meni xoli qil (ya’ni Musaylamani) va musulmonlarni ishidan ham xoli qo‘y”.
Quturgan sher kabi janga kirib dushman bilan yelkama yelka jang qildilar. Barro ibn Molik al Ansoriy (roziyallohu anh), Umar ibn Xottob (roziyallohu anh)ning akalari Zayid ibn Xattob (roziyallohu anh), Salim Mavlo Abu Xuzayfa (roziyallohu anh) va boshqa ko‘plab sobiq musulmonlar ham.
Sobit jang maydonida qaxramonlarcha kurashib musulmonlar qalbiga mardlikni va mushriklar qalbiga qo‘rquvni soldi. U kishi jang maydonida gox bu yerida, gox boshqa tarafida turub kurashdilar, bir qarasa qilich bilan va yana boshqa qurollar bilan kurashib ko‘p joylaridan yaralanib oxiri yerga jonlari chiqqan xolda yiqildilar. Alloh u kishiga shahidlikni nasib etgan ekan, Rasulullohni bashoratlari bo‘ldi. Sobit (roziyallohu anh) o‘zlarini orzularini jang maydonidan tobdilar. Haqiqiy iymon uchun kurashib, u kishi orqali Alloh musulmonlarga g‘alabani berdi.

Jang vaqtida Sobit ibn Qays (roziyallohu anh) qimmat baxo taqinchok taqqan edilar. Jangchilardan biri Sobit ibn Qays (roziyallohu anh)ning jasadidan o‘tib ketayotib taqinchoqni yechib oldi. Shahid bo‘lganinig ertasi kuni kechasi Sobit ibn Qays (roziyallohu anh) jangchilardan birining tushiga kirdi unga dedi:
“Men Sobit ibn Qaysdurman ..sen meni tanidingmi?”
“Xa” – dedi u inson.
Meni senga bir iltimosim bor, shu iltimosimni nima bo‘lishidan kat’iy nazar sen uni bajargin. Kecha meni o‘ldirishganidan so‘ng bir musulmon oldimdan o‘ta turib, u yog‘-bu yog‘imga qarab, mendan qimmat baxo taqinchoqni olib ketib, o‘zining chodiridagi falon joyiga kirib ketdi va o‘zining xurjuniga solib qo‘ydi, keyin ustiga tuyaning egarini qo‘yib qo‘ydi. Xolid ibn Valid (roziyallohu anh)ning oldiga borgin va u kishiga bularni xabar bergin va aytginki: “Shu odamni oldiga odam yuboring va Sobit ibn Qays (roziyallohu anh)ni taqinchog‘ini ko‘rsatgan joyidan olib kelishni buyursin” deb aytgin. Va yana iltimos qilamanki sendan nima bo‘lishidan qat’iy nazar Xolidga (roziyallohu anh) aytgin: “Qachon sen Madinaga borsang Allohning xalifasiga aytsinki Sobit ibn Qays (roziyallohu anh)ning qanchadir miqdorda qarzi qolgan ekan va qandaydir ikki qulini ozod qilishlikni, qarzini to‘lab ko‘yishlikni so‘rasin”. Tushingda sendan shularni iltimos qilaman dedi”.

Sobit ibn Qays (roziyallohu anh) musulmonlarni mag‘lub bo‘layotganini ko‘rib qalblari qayg‘uga to‘ldi. Musulmonlar bir birlarini ayiblashayotganini ko‘rib xavotir ola boshladilar. Badaviylar boshqa arablarni qo‘rqoqlikda ayblasha boshlashdi, ular ham o‘z o‘rnida ularni urushish qoidalarini bilmaslikda ayiblashdi. Sobit (roziyallohu anh) ularni orasida turib dedilar:
“Ey, musulmonlar jamoati! Biz Rasululloh (sallallohu alayhi va sallam)ning vaqtlarida bunday jang qilmas edik. Menga xozir uyatki sizlarga qarashlik, dushmanni sizlar uchun qo‘rqmasdan xujum qilishiga qanday yo‘l qo‘ymoqdasiz? yana uyatki sizlarga qarashlik agar ularga mag‘lub bo‘lsangiz qanday chiday olasizlar”
Keyin yuzlarini osmonga qaratib dedilar:
Ey Allohim! Bularni qilayotgan ishidan meni xoli qil (ya’ni Musaylamani) va musulmonlarni ishidan ham xoli qo‘y”.
Quturgan sher kabi janga kirib dushman bilan yelkama yelka jang qildilar. Barro ibn Molik al Ansoriy (roziyallohu anh), Umar ibn Xottob (roziyallohu anh)ning akalari Zayid ibn Xattob (roziyallohu anh), Salim Mavlo Abu Xuzayfa (roziyallohu anh) va boshqa ko‘plab sobiq musulmonlar ham.
Sobit jang maydonida qaxramonlarcha kurashib musulmonlar qalbiga mardlikni va mushriklar qalbiga qo‘rquvni soldi. U kishi jang maydonida gox bu yerida, gox boshqa tarafida turub kurashdilar, bir qarasa qilich bilan va yana boshqa qurollar bilan kurashib ko‘p joylaridan yaralanib oxiri yerga jonlari chiqqan xolda yiqildilar. Alloh u kishiga shahidlikni nasib etgan ekan, Rasulullohni bashoratlari bo‘ldi. Sobit (roziyallohu anh) o‘zlarini orzularini jang maydonidan tobdilar. Haqiqiy iymon uchun kurashib, u kishi orqali Alloh musulmonlarga g‘alabani berdi.

Jang vaqtida Sobit ibn Qays (roziyallohu anh) qimmat baxo taqinchok taqqan edilar. Jangchilardan biri Sobit ibn Qays (roziyallohu anh)ning jasadidan o‘tib ketayotib taqinchoqni yechib oldi. Shahid bo‘lganinig ertasi kuni kechasi Sobit ibn Qays (roziyallohu anh) jangchilardan birining tushiga kirdi unga dedi:
“Men Sobit ibn Qaysdurman ..sen meni tanidingmi?”
“Xa” – dedi u inson.
Meni senga bir iltimosim bor, shu iltimosimni nima bo‘lishidan kat’iy nazar sen uni bajargin. Kecha meni o‘ldirishganidan so‘ng bir musulmon oldimdan o‘ta turib, u yog‘-bu yog‘imga qarab, mendan qimmat baxo taqinchoqni olib ketib, o‘zining chodiridagi falon joyiga kirib ketdi va o‘zining xurjuniga solib qo‘ydi, keyin ustiga tuyaning egarini qo‘yib qo‘ydi. Xolid ibn Valid (roziyallohu anh)ning oldiga borgin va u kishiga bularni xabar bergin va aytginki: “Shu odamni oldiga odam yuboring va Sobit ibn Qays (roziyallohu anh)ni taqinchog‘ini ko‘rsatgan joyidan olib kelishni buyursin” deb aytgin. Va yana iltimos qilamanki sendan nima bo‘lishidan qat’iy nazar Xolidga (roziyallohu anh) aytgin: “Qachon sen Madinaga borsang Allohning xalifasiga aytsinki Sobit ibn Qays (roziyallohu anh)ning qanchadir miqdorda qarzi qolgan ekan va qandaydir ikki qulini ozod qilishlikni, qarzini to‘lab ko‘yishlikni so‘rasin”. Tushingda sendan shularni iltimos qilaman dedi”.

Xaligi inson uyqudan turib, Xolid ibn Valid (roziyallohu anh)ning oldilariga borib, bu tushidagi xabarni u kishiga so‘zlab berdi. Xolid (roziyallohu anh) taqinchoq uchun odam yuborganida, haqiqatdan ham o‘sha ko‘rsatilgan joydan topdi va uni olib keldi. Xolid Madinaga borganida Abu Bakr (roziyallohu anh)ga bu xabarlarni yetkazib Sobit ibn Qays (roziyallohu anh)ni tushga kirib aytgan vasiyatini bajarishliklarini yetkazdi. Abu Bakr (roziyallohu anh) vasiyyatni bajardilar. Shunday qilib Sobit ibn Qays (roziyallohu anh) yagona kishi bo‘ldilar, ularning vasiyatlari o‘lganlaridan keyin qoldirildi va keyin u vasiyat bajarildi.
Alloh Sobit ibn Qaysdan rozi bo‘lsin va joylarini jannat bilan mukofotlasin.

Sobit ibn Qays al-Ansoriy (Alloh undan rozi bo‘lsin) Xazraj qabilasining ulug‘laridan, Yasribning taniqli kishisi edi. Tabiatan zukko, aqlli, topqir va so‘zamol kishi bo‘lgan Sobit ibn Qays har qanday bahsda, albatta, g‘olib chiqar, odamlar huzurida so‘zlasa, ularni tamoman rom qilib qo‘yar edi.

U Yasribda Islomga birinchilardan bo‘lib kirdi. Makkalik o‘smir Mus’ab ibn Umayr Qur’oni karim oyatlarini maftunkor va yoqimli ovozda qiroat qilganida Sobit tamoman lol bo‘lib qoldi. Allohning Kitobi uning qalbini zabt etdi, undagi haq hukmlar mohiyatini anglab yetdi. Alloh taolo uning qalbini Islomga moyil qilib qo‘ydi, unga go‘zal bir maqomni tayyorladi, ya’ni Islom dini bilan sharafladi.

Alloh taoloning Payg‘ambari sollallohu alayhi vasallam Makkadan Yasribga kelganilarida Sobit ibn Qays u Zot sharaflariga ajoyib qabul marosimi uyushtirdi: o‘z qabilasining eng sara chavandozlari va jangchilari bilan quchoq ochib kutib oldi, Payg‘ambar alayhissalom va hamrohlari Abu Bakr Siddiqni Yasribga eson-omon kelishgani bilan qutladi. U Payg‘ambarimiz alayhissalomga to‘lqinlantiruvchi nutq bilan murojaat qildi, oldin Alloh taologa hamd aytib ulug‘ladi, Uning Payg‘ambariga salom va tabriklar yo‘lladi. Sobit nutqini quyidagi so‘zlar bilan yakunladi:

– Ey Allohning Rasuli, o‘zlarimizni, farzandlarimiz va xotinlarimizni nimalardan himoya qilgudek bo‘lsak, Sizni ham bularning hammasidan himoya qilishga tantanali va’da beramiz. Buning evaziga bizga nima beriladi?

– Jannat, – dedilar Payg‘ambar alayhissalom.

«Jannat» degan so‘z to‘planganlarning qulog‘iga yetib borishi bilan barchaning chehrasi yorishib ketdi. Ular quvonch bilan:

– Bizlar rozimiz, ey Allohning Rasuli… Bizlar rozimiz, ey Allohning Rasuli, – deya xitob qilishdi.

Shu kundan boshlab Payg‘ambar alayhissalom Hasson ibn Sobitni o‘z shoirlari qilib olganlariday, Sobit ibn Qaysni o‘z voizlari etib tayinladilar. Yasribga turli arab qabilalaridan chiroyli va’z va she’r bahsi o‘tkazish uchun eng yaxshi voizlar va shoirlar kelishganida ular huzuriga ajoyib notiq Sobit ibn Qaysni va shoir Hasson ibn Sobitni yuborar edilar.

Sobit ibn Qays (Alloh undan rozi bo‘lsin) chin e’tiqodli, taqvodor kishi edi. U Parvardigoriga katta ixlos bilan ibodat qilar, qudratli Alloh taolo g‘azabini keltiradigan barcha gunoh ishlardan chetda bo‘lishga intilar edi.

Bir kuni Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Sobitni qattiq qayg‘uga cho‘mgan, qo‘rquv va dahshatdan dir-dir titrayotgan holda uchratib qoldilar. U Zot Sobitdan:

– Senga nima bo‘ldi, Abu Muhammad? – deb so‘radilar.

– Iymonimga putur yetdi, deb qo‘rqyapman, ey Allohning elchisi, – javob berdi Sobit.

– Nega bunaqa deysan?

– Buyuk Alloh taolo bizlarni o‘zimizda bo‘lmagan narsalar bilan faxrlanish va maqtanishdan qaytargan, lekin menga shunday illat borligini his etyapman… Alloh taolo bizlarni kibr va mag‘rurlanishdan qaytargan, ammo menda ana shular borga o‘xshayapti.

Payg‘ambar alayhissalom unga har tomonlama taskin-tasalli berar ekanlar, bunday dedilar:

– Ey Sobit, nahotki senga maqtovga munosib hayot kechirish yoki Alloh yo‘lida boringni fido qilib, jannat egasi bo‘lish yoqmasa?

Bu gapni eshitgan Sobitning yuzlari yorishib ketdi va:

– Ha, Allohning elchisi, menga bunday hayot judayam yoqadi, men shunday yashashni istayman, – dedi.

– U holda senga bu nasib etadi, – dedilar Sarvari olam sollallohu alayhi vasallam.

Bir kuni Alloh taoloning ushbu oyati karimasi nozil bo‘ldi: «Ey iymon keltirganlar, amallaringiz o‘zlaringiz sezmagan holingizda zoe bo‘lib ketmasligi uchun ovozlaringizni Payg‘ambarning ovozidan yuqori ko‘tarmangiz va bir-birlaringizga dag‘al so‘z qilgandek unga baland ovozda gapirmangiz!» (Hujurot, 2).

Bu oyati karima tushganidan keyin Sobit ibn Qays (Alloh undan rozi bo‘lsin) Rasuli akramga nihoyatda bog‘lanib qolganiga va u Zotga cheksiz muhabbat qo‘yganiga qaramay, Payg‘ambarimiz suhbatlaridan o‘zini tortdi. Ko‘p vaqtini u uyida o‘tkazar, faqat jamoat namozlarini ado etish uchungina ko‘chaga chiqar edi. Sobit ibn Qaysning jamoadan o‘zini chetga olayotganini sezgan Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday dedilar:

– Kim Sobitning holidan xabar olib, unga nima bo‘lgani xabarini keltiradi?

– Buni men qilaman, ey Allohning elchisi, – dedi.

Payg‘ambar elchisi Sobitnikiga borib, uni nihoyatda g‘amga botgan, boshini quyi solgan qayg‘uli bir holatda ko‘rdi.

– Senga nima bo‘ldi, Abu Muhammad? – so‘radi u.

– Hammasi tamom bo‘ldi, – dedi Sobit.

– Mening ovozim nihoyatda balandligini, ko‘pincha Rasululloh alayhissalom ovozlaridan ham ko‘tarib so‘zlashimni yaxshi bilasan… Mana, o‘zing ham bilganday Qur’oni karimning o‘sha oyatlari tushdi. Demak, barcha amallarim zoe ketdi, endi do‘zaxga tushsam kerak.

Sobitnikidan qaytib kelgan elchi ko‘rgan-eshitganlarini Payg‘ambar alayhissalomga gapirib berdi. Shunda Rasuli akram unga:

– Hozir Sobitga borib, unga «Sen do‘zaxiy bo‘lmas ekansan, chunki jannatga munosib ko‘rilgan ekansan», deb ayt, – deya buyurdilar.

Bu Sobitga nihoyatda quvonchli mujda bo‘ldi va u umr bo‘yi o‘ziga munosib ko‘rilgan ana shu oliy martabaga erishish yo‘lida harakat qildi.

Sobit ibn Qays roziyallohu anhu Faxri koinotning Badrdan boshqa barcha yurishlarida qatnashdi. Bir vaqtlar Allohning elchisi bashoratini bergan ulug‘ maqomga erishish yo‘lida borini fido qildi. Hatto Abu Bakr Siddiq zamonlarida soxta payg‘ambar Musaylama kazzobga qarshi harakatlarda ham ishtirok etib, mardlik va qahramonliklar ko‘rsatdi. U vafotidan keyin qilgan vasiyati amalga oshirilgan yagona inson sifatida tarixga kirdi.

Ahmad Muhammad tarjimasi

Ansoriy sahobalar orasida gapga usta va hozirjavob sahobiy bor edi. Tarix kitoblarida u kishini Nabiy sollallohu alayhi vasallamning xatiblari deyilgan.

U sahobiyning ismi Sobit ibn Qays ibn Shammos roziyallohu anhudir. Bu kishi Uhud, Bay’atur-rizvon va boshqa g‘azotlarda ishtirok etgan. Tirikligida jannatga kirishi bashorat berilgan ulug‘ sahobalardan edilar.

Bani Tamim elchilari kelganda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam unga maruza qilib berishini buyurganlar.

U o‘sha kunni quyidagi so‘zlarni aytib maruza qilgan:

الحمد لله، الذي خلق السماوات والأرض، قضى فيهن أمره، ووسع علمه، ولم يك شيء قط إلا من فضله. ثم كان من قدرته أن جعلنا أئمة، واصطفى من خير خلقه رسولا، أكرمهم نسبا، وأصدقهم حديث وأفضلهم حسبا فأنزل عليه كتابه، وائتمنه على خلقه، فكان خيرة الله من العالمين. ثم كنا – نحن الأنصار – أول الخلق إجابة. فنحن أنصار الله، ووزراء رسوله

Ma’nosi: «Yeru-osmonni yaratgan va ularni orasida O‘z amrini joriy qilgan Allohga hamdu sanolar bo‘lsin. Uning ilmi keng (ya’ni cheki yo‘qdir). Barcha narsa Uning fazli bilangina bo‘ladi. Alloh qudrati ila bizni(musulmonlarni) yo‘lboshchi qildi. Bizlarga bandalari orasidan eng yaxshisini tanlab uni payg‘ambar qildi. U payg‘ambarning nasabi ulug‘, o‘zi rostguy va zoti pokdir. Alloh o‘z payg‘ambariga kitobni(Qur’onni) nozil qildi. Va unga (og‘ir mas’uliyatni) ishonib topshirdi. U zot sollallohu alayhi vasallam butun olamda Allohning eng yaxshi bandasidirlar. Biz ansorlar esa u kishining olib kelgan dinini birinchi tasdiqlagan insonlardanmiz. Biz Allohning ansor(ko‘makchi)lari va Rasulining vazirlarimiz».

So‘zi o‘tkir va ta’sirchan bo‘lgani uchun Rasululloh sollallohu alayhi vasallam uni o‘zlariga xatib qilib olganlar.

Hujurot surasining quyidagi: «Ey, imon keltirganlar! Amallaringiz o‘zingiz sezmagan holingizda zoe bo‘lib ketmasligi uchun sizlar ovozlaringizni Payg‘ambarning ovozidan yuqori ko‘tarmangiz va unga bir-birlaringizga baland ovoz (dag‘al so‘z) qilgandek baland ovoz qilmangiz!», degan oyati nozil bo‘lganda, Sobit ibn Qays roziyallohu anhu uylarini eshigini yopib, uylarida yig‘lab o‘tirdilar. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamga ko‘rinmay yurgach, u zot sollallohu alayhi vasallam uni uyiga odam yuborib oldilariga kelishini so‘radilar. Oldilariga kelgach, ko‘rinmay yurganining sababini so‘radilar. Sobit ibn Qays roziyallohu anhu: «Yo Rasululloh! Meni ovozim baland. Men har doim gapirganimda ovozim sizning ovozingizdan baland chiqardi, endi mening amallarim habata bo‘lib, do‘zax ahlidan bo‘lib qoldim», dedilar. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam unga quyidagi so‘zlarni aytdilar:

«إنك لستَ منهم، بل تعيش حميدا وتقتل شهيدا ويدخلك الله الجنة»

«Sen ulardan emassan. Sen bu dunyoda maqtalga holatda yashab, shahid holda o‘lasan va Alloh seni jannatga kiritadi».

Bu xushxabarni eshitgan Sobit ibn Qays roziyallohu anhu xursand bo‘lib ketdilar va «Bundan keyin hech qachon ovozimni Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning ovozlaridan baland qilmayman», dedilar. Shundan keyin Hujurot surasining quyidagi oyati nozil bo‘ldi: «Allohning payg‘ambari huzurida ovozlarini past qilgan kishilar – aynan o‘shalar Alloh dillarini taqvo uchun imtihon qilgan zotlardir. Ular uchun mag‘firat va ulkan mukofot bordir».

U kishining so‘zi tasirchanligiga asosiy sabablardan biri taqvodorligi edi. Bundan tashqari bu buyuk sahoba shariatimizda xulu’ taloqi joriy qilinishiga sababchi bo‘lganlar. Chunki u kishining Jamila degan ayollari u kishidan taloqini so‘raganda, shariatimizdagi xuluh taloqi joriy qilindi.

Bu buyuk sahoba Musaylama kazzob bilan bo‘lgan jangda shahid bo‘ldilar. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning: «Shahid bo‘lasan», degan bashoratlari ro‘yobga chiqdi. Alloh bu buyuk sahobadan rozi bo‘lsin.

Vasila Nurmuhammedova | Muslim.uz

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.