Press "Enter" to skip to content

SEPSIS HAQIDA BATAFSIL

Infeksiya tushgan jarohat va turli sohada joylashgan yiringli kasalliklar (masalan, chipqon, xo‘ppoz, flegmona) sepsis manbai bo‘lishi mumkin. Odatda stafilokokk, streptokokk, ba’zan pnevmokokk, gonokokk, ichak tayoqchasi singari mikroblar ham sepsisni qo‘zg‘atadi. Aslida sepsis organizmdagi jarohat yoki yallig‘lanish jarayonining asorati hisoblanadi. Uning rivojlanishida og‘ir kasalliklar, jarrohlik operatsiyalari, ko‘p qon yo‘qotish, birdaniga ozib ketish, vitamin yetishmovchiligi, yetarli ovqatlanmaslik natijasida organizmning himoya kuchlari susayishi muhim rol o‘ynaydi.

Септические состояния или сепсис

Сепсис (заражение крови) представляет собой патологический процесс, в основе которого реакция организма на патогенные факторы различной природы в виде генерализованного (системного) воспаления, сочетающего с остро возникшими симптомами системной дисфункции (полиорганной недостаточности) и/или микробной диссеминацией. Зачастую заражение крови называется бактериальной инфекцией крови. Сепсис — инфекционно индуцированный синдром, проявляющийся в виде системного воспалительного ответа организма на эндотоксиновую агрессию. При этом бактериемия (наличие в крови живых бактерий) является важным, но не обязательным условием развития сепсиса.

Причины развития сепсиса

  • хирургическое лечение;
  • пожилой возраст (от 75 лет);
  • снижение иммунной защиты организма вследствие онкозаболеваний, СПИДа, ВИЧ-инфекции, химиотерапии, нарушенным приемом глюкокортикостероидов, иммуносупрессивной терапией или других причин;
  • беременность, рождение ребенка;
  • длительное стационарное лечение;
  • нарко-, алкоголезависимость;
  • хронические болезни (почек, печени, дыхательной системы, сахарного диабета и прочих заболеваний).

Дети рожденные раньше срока, которые длительно поддерживались на ИВЛ, также находятся в зоне риска развития сепсиса.

Получить консультацию

Заполните форму и мы с вами обязательно свяжемся

Классификация видов сепсиса

Классификация видов сепсиса зависит от локации очага первичного заражения и делится на первичный (эссенциальный, криптогенный, идиопатический) и вторичный сепсис. Место локализации первичного сепсиса установить невозможно. Септический процесс вторичного вида может быть:

  • хирургическим (инфицирование крови происходит во время хирургического вмешательства);
  • акушерско-гинекологическим (возникает во время осложненных родов, абортов);
  • урологическим (развивается вследствие заболеваний мочеполовой системы: циститом, простатитом, пиелонефритом или других заболеваний);
  • пупочным (возможен при заболевании омфалитом новорожденных);
  • кожным (через повреждения или гнойные воспаления кожи: раны, абсцессы, ожоги, фурункулы и пр.);
  • перитонеальным (при патологиях брюшины);
  • отогенным (развивается на фоне воспалительных заболеваний ушей);
  • риногенным (обусловлен развитием инфекций околоносовых пазух и полости рта);
  • одонтогенным (возникает на фоне болезней зубочелюстной системы: периоститом, кариесом, апикальным периодонтитом и другими заболеваниями);
  • тонзиллогенным (развития инфекции провоцируется осложненной формой ангины, возникшей вследствие стрептококковых или стафилококковых бактерий).

На основании клинических симптомов септическое состояние разделяют на:

  • ССВО или синдром системного воспалительного процесса – характеризуется стандартной реакцией организма на раздражительные воздействия (травмирование, проведенные операции, инфекции), при этом возможно: повышение температуры выше 38°С или ниже 36°С, ЧСС в пределах 90 ударов в минуту; ЧС (частота дыхания) в пределах 20 раз в минуту; наличие лейкоцитов в границах 12*109/л или 4*109/л;
  • системную воспалительную реакцию – спровоцированную известным источником;
  • тяжелый сепсис – характеризуется сопровождением патологией функционирования нескольких органов, пониженным артериальным давлением (ниже 90 мм. ртутного столбика), дисфункцией кровеносной системы, развитием гипоксии почек;
  • септический шок – состояние тяжелого сепсиса, которое сопровождается пониженным артериальным давлением (ниже 90 мм. ртутного столбика) и снижением скорости кровотока, который не получается восстановить с помощью внутривенного введения специальных препаратов. Требуется безотлагательное введение вазопрессорных препаратов, которые могут спровоцировать развитие рефрактерного септического шока.

По стремительности развития заболевания септическое состояние различают на:

  • острейший (молниеносный) сепсис – характеризуется ускоренным течением развития патологических симптомов, за 1-2 дня может привести больного к летальному исходу;
  • острый – достижение пика критического состояния наступает примерно через 6 недель;
  • подострый – септическое состояние наблюдается от 6 недель до 4 месяцев;
  • рецидивирующий – характеризуется волнообразным проявлением симптомов, течение заболевания длится более полугода;
  • хрониосепсис (хронический) – септический очаг (очаги) не вылечивается на протяжении нескольких лет, сопровождающее вялотекущее септическое состояние заметно снижает иммунную систему организма.

При малейших колебаниях клинических проявлений сепсиса необходимо сообщить врачу.

Симптомы септического состояния

Формы проявления клинических симптомов сепсиса могут быть многообразными. Симптоматика напрямую зависит от локализации воспаления, стремительности развития и сопутствующих патологий организма.

Первые клинические симптомы при инфицировании, как правило, проявляются с острой интенсивностью (реже постепенной или подострой) через 1-5 дней после заражения.

Основной перечень признаков заболевания:

  • резкая слабость, головокружение, бессилие;
  • отсутствие аппетита, тошнота, рвота;
  • нарушения сна;
  • головная боль;
  • проблемы с памятью;
  • возможно поражение церебральных оболочек;
  • тахикардия;
  • пониженное артериальное давление (артериальная гипотензия);
  • лихорадка;
  • повышенная (выше 38°С) или пониженная (менее 36°С) температура тела;
  • возможно появление геморрагической сыпи;
  • тяжелое дыхание (одышка), возможны хрипы в легких;
  • почечное поражение сопровождается снижением мочеиспускания до развития анурии, возможно появление частиц крови и гноя в моче;
  • печеночная дисфункция проявляется в нарушении функциональности, у больного наблюдается желтуха, развивается гепатит и увеличение селезенки.

Метастазирующее развитие сепсиса провоцирует дальнейшее развитие тяжелых заболеваний пациента (гнойного плеврита, эндокардита, миокардита, гангрене легкого, абсцесса мозга и других заболеваний).

Диагностика

Диагностика сепсиса заключается в распознавании признаков патологии с помощью анализа клинической картины заболевания, лабораторных исследований и бактериологического посева.

Лабораторные анализы и посевы забирают с: мочи, крови, ликвора, гнойного экссудата, мокрот, абсцесса, плевры, суставов и других возможных воспалительных очагов. Для определения уровня чувствительности к препаратам посевы выполняют многократно. Для обнаружения антигена в крови и генома возбудителя используют методы ИФА и ПЦР, прокальцитонина.

Лечение сепсиса

Лечение больных с септическим симптомов проходит в отделении интенсивной терапии.

До получения положительного результата антибиотикочувствительности пациенту назначается экспериментальная антибактериальная терапия, основана на результатах проведенной диагностики. Замена противомикробного препарата возможна после установления источника болезни.

Выявленные гнойные очаги подлежат хирургической санации или интенсивному антибактериальному лечению. Хирургическое лечение заключается во вскрытии очага воспаления, дренировании, удалении некротических тканей, очистке гнойных отложений в тканях или кости, при необходимости, санирование внутренних полостей. Гнойное поражение внутренних органов, в отдельных случаях, требуют частичной или полной резекции.

Лечение антибиотиками длится около 10-14 дней после достижения отрицательных бактериальных посевов и нормализации температуры тела.

На протяжении интенсивной терапии больным с острой дыхательной недостаточностью и нарушениями гемодинамики крови оказывают гемодинамическую и респираторную поддержку.

Коррекцию нарушений метаболических процессов проводят путем обеспечения необходимых организму питательных веществ, в случае отсутствия возможности самостоятельного приема пищи, проводится заместительная терапия питания.

Лечение сопровождается регулярными детоксикационными мероприятиями с помощью полиионных и солевых препаратов или форсированного диуреза.

Прогнозирование патологии сепсиса

Давать точный прогноз излечения сепсиса достаточно сложно, так как успешный результат зависит от многих показателей:

  • этиологической структуры микроорганизмов пациента;
  • возраста (наиболее сложно поддаются лечению пациенты пожилого возраста);
  • общего состояния здоровья;
  • сопутствующих болезней;
  • наличия вредных привычек;
  • своевременно начатого лечения и правильно подобранного комплекса интенсивной терапии.

Процент летальности при стойком септическом состоянии различного происхождения составляет от 15% до 50%. В случаях септического шока летальность достигает 90%.

Соблюдение профилактических мер со своевременным и полноценным лечением инфекционных первичных очагов (ран, ожогов), правильным обеспечением стерильности в процессе проведения операций или лечебно-диагностических манипуляций, предотвращение внутрибольничных инфекций, а также своевременное вакцинирование позволят избежать инфицирования сепсисом.

Sepsis

Sepsis [yun. sepsis – chirish, irish], qonga mikroblar kirishi, umumiy yiringli infeksiya, qonga yiring tushishi – yiringlatuvchi mikroblarning mahalliy infeksiya oʻchogʻidan qon oqimiga, limfa yoʻllariga, ulardan esa bemorning hamma toʻqima va aʼzolariga tarqalishidan kelib chiqadigan umumiy infeksion kasallik.

Infeksiya tushgan jarohat va turli sohada joylashgan yiringli kasalliklar (chipqon, xoʻppoz, flegmona va boshqalar) sepsis manbai boʻlishi mumkin. Kindikning yiringlashi chaqaloqlar sepsis iga sabab boʻladi. Bachadon boʻshligʻining yiringlashi natijasida tugʻruqdan keyingi sepsis paydo boʻladi.

Odatda, stafilokokk, streptokokk, kamroq pnevmokokk, gonokokk, ichak tayoqchasi va boshqa mikroblar sepsisni koʻzgʻatadi.

Sepsis rivojlanishiga, birinchidan, yiringli jarayonni keltirib chiqargan mikroblar virulentligi (kasallik koʻzgʻatishi)ning yuqoriligi, ikkinchidan, bemorning ozib ketishi, vitamin yetishmasligi va boshqa(lar) kasalliklar oqibatida organizm himoya kuchining pasayib ketishi sabab boʻladi.

Sepsisning eng ogʻir turida mikroblar qoida koʻpayib, uni oʻz zaharli mahsulotlari (tosinlar) bilan zararlaydi, qizil qon hujayralari (eritrotsitlar)ni yemiradi.

Sepsisning bu turida tana harorati 39-40° gala koʻtariladi, bemorning eta uvushadi, bu jiqqa terlash bilan apmashinib turadi. Baʼzan teri sargʻimtir tusga kirib, unga toshmalar toshadi. Sepsisning birmuncha yengil hollarida mikroblar qonda koʻpaymay, qon oqimi bilan turli aʼzo va toʻqimalarga tarqaladi, natijada ularda koʻp sonli yiringli oʻchoklar hosil boʻladi.

Bunday hollarda S. uzoqroq kechib, yiring boylagan joy hosil boʻlayotgan paytda ogʻirlashib, madda yorilgandan soʻng yoki operatsiyadan keyin bir qadar yengillashib turadi.

Kasallik faqat kasalxonada davo qilinadi. Kasallik profilaktikasi har qanday yiringli jarayonda – jarohat yiringlaganda, xasmol, flegmona paydo boʻlganda oʻz vaqtida shifokorga murojaat etishdan iborat. Turmushda shikastlanishlarning oldini olish, mayda shikastlarni, ayniqsa, jarohatlarni oʻz vaqtida davolash zarur.

Chaqaloqni parvarish qilayotgan ona aseptika qoidalariga qatʼiy amal qilishi kerak (q. Antiseptika, Aseptika).

Sepsis: sabablari, belgilari, turlari va davolash

Sepsis yiringlatuvchi mikroblarning mahalliy infeksiya o‘chog‘idan qon oqimiga, limfa yo‘llariga, ulardan esa bemorning barcha to‘qima va a’zolariga tarqalishidan kelib chiqadigan umumiy infeksion kasallikdir.

Infeksiya tushgan jarohat va turli sohada joylashgan yiringli kasalliklar (masalan, chipqon, xo‘ppoz, flegmona) sepsis manbai bo‘lishi mumkin. Odatda stafilokokk, streptokokk, ba’zan pnevmokokk, gonokokk, ichak tayoqchasi singari mikroblar ham sepsisni qo‘zg‘atadi. Aslida sepsis organizmdagi jarohat yoki yallig‘lanish jarayonining asorati hisoblanadi. Uning rivojlanishida og‘ir kasalliklar, jarrohlik operatsiyalari, ko‘p qon yo‘qotish, birdaniga ozib ketish, vitamin yetishmovchiligi, yetarli ovqatlanmaslik natijasida organizmning himoya kuchlari susayishi muhim rol o‘ynaydi.

Og‘ir kechsa, zarari ko‘proq

Sepsis og‘ir kechganda qondagi mikroblar juda tez ko‘payadi va ular qonni o‘z zaharli mahsulotlari (toksinlari) bilan zararlaydi, ya’ni qizil qon hujayralari (eritrotsitlar)ni yemiradi. Sepsis rivojlanganda bemorning tana harorati 39-40 darajaga ko‘tariladi, eti uvishadi, ba’zan qattiq terlaydi. Ayrim paytda esa teri sarg‘imtir tusga kirib, unga toshmalar toshadi.

Sepsis birmuncha yengil o‘tganda mikroblar qonda ko‘paymaydi, balki qon oqimi bilan turli a’zo va to‘qimalarga tarqaladi, natijada ularda ko‘p sonli yiringli o‘choqlar hosil bo‘ladi. Bunday vaqtda sepsis uzoqroq kechadi va yiring to‘planayotganda bemorning ahvoli bir oz og‘irlashib, madda yorilgandan so‘ng (yoki operatsiyadan keyin) esa bir qadar yengillashib turadi. Sepsisning har ikki holatida ham bemorning tana harorati ko‘tariladi, boshi og‘riydi, ko‘p terlaydi, arterial bosimi pasayadi, holsizlanadi, ishtahasi yo‘qoladi, ko‘pincha uyqusizlikdan aziyat chekadi. Bundan tashqari, jigar va taloqning kattalashishi, shishishi, yurak va buyraklar faoliyatining yomonlashishi kuzatiladi. Bemorning oyoq-qo‘llarida mayda qora dog‘lar paydo bo‘lib, bo‘g‘im va mushaklarida yallig‘lanishlar ro‘y beradi. Yosh bolalarda esa sepsis ko‘pincha zotiljam (pnevmoniya) shaklida kechadi.

Sepsisning paydo bo‘lishida tashqi va ichki omillar muhim rol o‘ynaydi. Masalan, u ba’zida hasharotlar (chivin, pashsha, kana, burga, o‘rgimchak) chaqqandan so‘ng ham yuzaga keladi. Shuningdek, ba’zan teridagi ochiq jarohatlarga infeksiya tushganda, yaralarning bitishi kechikkanda, turli gangrenozlar (asosan oyoq gangrenasi)da, qorin bo‘shlig‘i a’zolaridagi jarrohliklardan so‘ng va o‘tkir xirurgik kasalliklar asorati sifatida paydo bo‘ladi.

Ushbu maqolani ham o‘qing: Vabo kasalligi haqida

Hozirgi kunda yuz-jag‘ sohasidagi yallig‘lanish kasalliklari, ayniqsa bolalardagi bunday jarayonlar ko‘pgina holatlar septik asoratlar bermoqda. Odontogen sepsis milk yoki jag‘lardagi yiringlash tufayli yuzaga kelib, ko‘p hollarda jag‘ osti limfa tugunlari yiringlashi va og‘iz bo‘shlig‘i flegmonasi bilan birga kechadi.

Ba’zan oyoqdagi yara-chaqalar va badanning turli joylaridagi shikastlanishdan keyingi jarohatlar tuzalishi kechiksa yoki ularga o‘z vaqtida davo qilinmasa, sepsis rivojlanishiga sharoit yaratiladi. Umuman, sepsis ko‘zi yorigan va bola oldirgan ayollarda, bir yoshgacha bo‘lgan go‘daklarda hamda turli xil jarrohlik xastaliklari bilan og‘rigan bemorlarda tez-tez uchrab turadi.

Qorin va ko‘krak bo‘shlig‘i a’zolaridagi yiringli yaralarda, ayniqsa, chipqon va katta chipqon (karbunkul) chiqqanda, ularni qo‘l bilan ezganda sepsis yuzaga keladi. Ba’zan arzimagan jarohatlar (ehtiyotsizlik tufayli tananing biror joyi shilinsa yoki kesilsa) ham sepsis rivojlanadi.

Ayrim paytlarda ayollarda sut bezlarining yallig‘lanishi (mastit)dan so‘ng sepsis kelib chiqishi mumkin.

Bir qancha turlari mavjud

Ginekologik sepsis jinsiy a’zolar faoliyatidagi ayrim o‘zgarishlar yoki kasalliklar (masalan, noqulay sharoitda qilingan abort, tug‘ruqning og‘ir o‘tishi, yiringli endometrit, salpingit)dan so‘ng ro‘y beradi.

Kriptogen sepsis ko‘pincha autoinfeksiyalar tufayli ma’lum sharoitda vujudga keladi, ya’ni infeksiyalar bodomcha bezlarida, tish granulomalarida, kengaygan bronxlarda, ichaklarda, taloqda o‘rnashgan bo‘lishi mumkin.

Tonzillogen sepsis ko‘pincha bodomcha bezlarning yiring boylashi va nekrozli yallig‘lanishi (angina) natijasida paydo bo‘ladi.

Rinogen sepsis burun va uning yondosh bo‘shliqlaridagi yiringli kasalliklar asoratidir.

Urosepsis siydik-tanosil a’zolariga infeksiya tushishi, ularning zararlanishi hamda bu a’zolardagi yiringli jarayonlar oqibatida vujudga keladi.

Jarrohlik sepsisi turli jarrohlik kasalliklari (ayniqsa, yiringli peretonit, plevrit, appenditsit, o‘pka absessi hamda kuyish jarohati) asorati sifatida uchraydi.

Bulardan tashqari, sepsis jarayoni yangi tug‘ilgan go‘daklarda ham kuzatiladi.

Chaqaloqlar sepsisi (neonatal sepsis) bakteriyalarning infeksiya o‘chog‘idan qonga tushishi bilan kechadigan umumiy infeksion kasallikdir. Chaqaloq organizmiga infeksiya antenatal (tug‘ruqqacha), intranatal (tug‘ruq paytida) va postnatal (tug‘ruqdan keyin) davrlarda o‘tishi mumkin. Ayniqsa, chala tug‘ilgan go‘daklarda sepsis juda tez rivojlanadi.

Ushbu maqolani ham o‘qing: Ureaplazmoz nima? uning sababi va davolash

Go‘daklarda bu kasallikni turli patogen va shartli patogen mikroorganizmlar (masalan, stafilokokk, streptokokk, pnevmokokk, salmonella, ichak tayoqchasi) qo‘zg‘atadi. Shunindek, homilador ayol organizmida yallig‘lanish jarayonlari kechayotgan bo‘lsa, tug‘ruq paytida terisi shikastlanishi tufayli yiringli o‘choqlardagi infeksiya chaqaloqqa o‘tadi.

Chaqaloqlar sepsisi aksariyat hollarda bola tug‘ilishi vaqtida yoki tug‘ilgandan so‘ng yuz beradi. Ko‘pincha kindik yarasi mikroblar manbaiga aylanadi. Bunda kindik qoldig‘idan infeksiya kirishi natijasida sepsis yuzaga keladi. Ya’ni bola kindigi uy sharoitida kesilganda yoki kindikni toza bo‘lmagan ip va latta bilan bog‘laganda, unga kul sepganda sepsis osonlik bilan rivojlanadi. Bundan tashqari, sepsisni qo‘zg‘atuvchi mikroorganizmlar chaqaloq organizmiga shilliq qavatlar, nafas yo‘llari, oshqozon-ichak, teridagi jarohatlar va kindik tomirlari orqali kirishi mumkin.

Konservativ davo naf bermasa…

Sepsisning o‘ta jiddiy jarayon ekanligini unutmasligimiz kerak. Bu jarayonda yiring qonga so‘riladi va organizmdagi barcha a’zo va hujayralarda o‘rnashib qoladi. Shundan so‘ng zarur a’zo va hujayralar yemirila boshlaydi, ularning faoliyati keskin buziladi. Ayniqsa, yurak-qon tomir, nafas, hazm a’zolari ishi izdan chiqadi va ularning yetishmovchiligi kuzatiladi.

Sepsisga faqat kasalxona sharoitida davo qilinadi. Bunda konservativ (dori-darmon) va jarrohlik muolajalari qo‘llanadi. Organizmdagi yiringli o‘choqlar dori-darmonlar, fizioterapevtik muolajalar va yana bir necha xil murakkab davo usullari yordamida yo‘qotiladi. Konservativ davolash yordam bermagan hollarda jarrohlik muolajasi amalga oshiriladi.

Ma’lumki, sepsis rivojlanganda bemor organizmida og‘ir turdagi zaharlanish (intoksikatsiya) ro‘y beradi, bu vaqtda ishtaha yo‘qoladi va organizm quvvatsizlanadi. Shuning uchun ham sepsisni davolash jarayonida bemorga yuqori kaloriyali, ya’ni servitamin ovqatlar berish zarur. Bundan tashqari, bemorlar tinch sharoitda bo‘lishlari, sanitariya-gigiyena qoidalariga rioya etishlari lozim. Ayniqsa, ularga yaxshi muomalada bo‘lish kasallikning tuzalishida muhim ahamiyatga ega.

Maslahatimiz shuki, odam badanida paydo bo‘lgan har qanday yara-chaqalar va organizmida kechayotgan yallig‘lanishlarga beparvo qaramaslik kerak. Sepsisning oldini olish uchun quyidagi holatlarga e’tiborli bo‘ling:

  • ochiq jarohatlar yiringlashi;
  • yuzdagi husnbuzarlar uchi oqarishi;
  • chipqon chiqishi;
  • xasmol (qo‘l barmog‘i to‘qimlarining o‘tkir yiringli yallig‘lanishi) paydo bo‘lishi;
  • flegmona (teri osti yog‘ klechatkasining o‘tkir yiringli yallig‘lanishi) vujudga kelishi;
  • teridagi mayda shikastlar tuzalishi cho‘zilishi;
  • badanning biror joyi kuyishi.

Ushbu maqolani ham o‘qing: Parranda grippi sabablari, alomatlari, yuqish yo’llari va davolash

Shuningdek, revmatizm, adneksit, plevrit, piyelonefrit kasalliklari surunkali tusga o‘tganda ham sepsisning rivojlanishiga imkon yaratiladi.

tibbiyot fanlari doktori, professor.

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.