Она тили 5-синф 1-вариант (оддий) Qaysi javobda faqat ajratib yoziladigan qo‘shma so‘zlar berilgan

18. To‘ylar muborak! Ushbu gap ifoda maqsadiga ko‘ra qanday gap?

Ajratib yozish

sarf qildi, ta’sir et, tamom bo‘l, sotib ol, olib kel, olib chiq, miq etma kabi.

Ko‘makchi fe’l va to‘liqsiz fe’l mustaqil fe’ldan ajratib yoziladi:

aytib ber, olib ko‘r, so‘rab qo‘y, ko‘ra qol, bera boshla, yiqila yozdi; ketgan edi, ketgan ekan, ketgan emish kabi.

Lekin mustaqil fe’l bilan yordamchi fe’l orasida tovush o‘zgarishi bo‘lsa, bunday qismlar qo‘shib yoziladi:

aytaver (ayta ber), boroladi (bora oladi), bilarkan (bilar ekan) kabi.

Ko‘makchilar ajratib yoziladi:

shu bilan, soat sayin, borgan sari, bu qadar, kun bo‘yi kabi. Lekin bilan ko‘makchisining -la shakli, uchun ko‘makchisining -chun shakli chiziqcha bilan yoziladi: sen-la, sen-chun kabi.

Hamma, har, hech, bir, qay, u, bu, shu, o‘sha so‘zlari o‘zidan keyingi yoki oldingi so‘zdan ajratib yoziladi:

hamma vaqt, har kim, hech qaysi, qay kuni, u yerda, shu yoqdan, o‘sha yoqqa kabi.

Lekin birpas, biroz, birato‘la, birvarakayiga, birmuncha, buyon so‘zlari qo‘shib yoziladi. Shuningdek, qay so‘zi yoq, yer so‘zlari bilan ishlatilganda bir y tovushi tushsa, bu so‘zlar qo‘shib yoziladi: qayoqqa, qayerda kabi.

Sifat oldidan kelib, belgining ortiq yoki kamligini bildiradigan to‘q, jiqqa, him, liq, lang, och kabi so‘zlar ajratib yoziladi:

to‘q qizil, jiqqa ho‘l, tim qora, liq to‘la, lang ochiq, och sariq kabi.

Murakkab son qismlari ajratib yoziladi:

o‘n bir, besh yuz, qirq ming olti yuz bir, bir ming yetii yuz sakson beshinchi kabi.

Yildan yilga, tomdan tomga kabi birinchi qismi chiqish kelishigida, ikkinchi qismi jo‘nalish kelishigida bo‘lgan birikmalar ajratib yoziladi.

Belgining ortiq darajasini bildiruvchi ko‘pdan ko’p, tekindan tekin, yangidan yangi, ochiqdan ochiq, qizigandan qizidi kabilar ajratib yoziladi.

Izofali birikmalar ajratib yoziladi. Bunda izofa undosh bilan tugagan so‘zlarga i shaklida, unli bilan tugagan so‘zlarga yi shaklida qo‘shiladi: dardi bedavo, nuqtayi nazar, tarjimayi hol kabi. Lekin izofa yozilmaydigan so‘zlar, shuningdek, qismlaridan har ikkisi o‘zbek tilida mustaqil ishlatilmaydigan so‘zlar qo‘shib yoziladi: gulbeor (guli beor), dardisar kabi.

Darslar

• Ko‘chirish qoidalari
• Bosh harflar imlosi
• Ajratib yozish
• Chiziqcha bilan yozish tartibi
• Asos va qo‘shimchalar imlosi
• Undoshlar imlosi

Она тили 5-синф 1-вариант (оддий) Qaysi javobda faqat ajratib yoziladigan qo‘shma so‘zlar berilgan?

A. Har ishing o‘z vaqti bor. B. Bemaza qovunning urug‘i ko‘p.

C. Yetti o‘lchab, bir kes. D. Qalovini topsang qor ham yonadi.

3. Roviylar ro‘yxati nima deyiladi?

A. sanad B. musnad C. matn D. sahoba

4. Qaysi ertak qahramoni egasi tomonidan suv o‘rniga sharbat, o‘t o‘rniga mayiz bilan siylanadi?

A. “Susambil”da Eshak B. “Susambil”da Ho‘kiz

C. “Bulbul”da Haqiqiy bulbul D. “Bulbul”da Soxta bulbul

5. Asli forscha so‘z bo‘lib, topishmoq, jumboq ma’nosini anglatuvchi so‘zni toping.

A. chiston B. ellips C. smatal D. topmacha

6. Maqol, matal, topishmoq kabilar xalq og‘zaki ijodining qaysi turiga kiradi?

A. epik turiga B. maxsus turga C. lirik turiga D. dramatik turga

7. “Olma olmadan uzoq tushmaydi” maqoliga mazmunan yaqinini belgilang.

A. Xalqqa xizmat-oliy himmat B. Qarisan, qartasan-axir aslingga qaytasan.

C. Bilim baxt keltirar D. Bugungi ishni ertaga qo‘yma

8. Dadam, oyim va men hayvonot bog‘iga bordik. Gapda qaysi bo‘lak uyushgan?

A. aniqlovchi B. to‘ldiruvchi C. ega D. hol

9. Qaysi qatorda takroriy so‘z qo‘llangan gap berilgan?

A. Achichiq savol berib, shirin javob kutma.

B. Kasb-hunar kollejlari yangi tipdagi o‘quv dargohi sanaladi.

C. Shoir bu xiyobonga tez-tez kelib turar edi.

D. El-yurt manfaati uchun kurashish hammaning burchidir.

10. Tilshunoslikning punktuatsiya bo‘limida nimalar o‘rganiladi?

A. So‘z birikmasi va gap turlari

B. Tinish belgilari va ularni yozma nutqda to‘g‘ri qo‘llash qoidalari.

C. Tovush va uning turlari

D. Imlo qoidalari

11. Ohang va fikr tugalligiga ega bo‘lib, kesimlik shakllari orqali ifodalanuvchi so‘z va so‘zlar qo‘shilmasiga ……. deyiladi. Nuqtalar o‘rnini to‘ldiring.

A. so‘z birikmasi B. so‘z qo‘shilmasi C. gap D. ibora

12. Qaysi qatorda so‘roq olmoshi yordamida ifodalangan so‘roq gap berilgan?

A. Shu aziz Vatan barchamizniki emasmi?

B. Esingni yeb qo‘yibsan-ku?

C. Do‘stlik buyuk ne’mat ekanligini bilasizmi?

D. Boku qaysi davlatning poytaxti?

13. Shaxs otlari qaysi javobda to‘g‘ri berilgan?

A. tadbirkor, mezbon, mashina B. do‘st, gugurt, oftob

C. shisha, daryo, shoir D. bola, mezbon, usta

14. Maktabda shoirlar bilan uchrashuv o‘tkazildi. Ushbu gapda otlar qaysi gap bo‘laklari vazifasida kelayotganligini tartib bilan ko‘rsating.

A. ega, aniqlovchi, to‘ldiruvchi B. aniqlovchi, ega hol

C. hol, aniqlovchi, ega D. hol, ega, aniqlovchi

15. Menda qalam va daftar bor. Ushbu gapda otning ma’no turiga ko‘ra qaysi turi ishtirok etgan?

A. shaxs otlari B. narsa-buyum otlari

C. o‘rin-joy otlari D. atoqli otlar

16. Undov so‘z qatnashgan gapni ko‘rsating.

A. Hoy yigit, bu qanday joy?

B. Uzoqdan qo‘y-qo‘zilarning ma’ragani eshitildi.

C. Xalqimizning tinchligi va totuvligiga ko‘z tegmasin.

D. Shu gap rost bo‘lsa-ya?

17. Qaysi javobda faqat ajratib yoziladigan qo‘shma so‘zlar berilgan?

A. qimmat(baho), erk(sevar), xom(tok) B. hech(qachon), har(bir), hech(nima)

C. sof(dil), har(doim), ko‘z(oynak) D. shirin(so‘z), kul(rang), ish(yoqmas)

18. Uddaburonlik, abjirlik haqidagi maqol berilgan qatorni belgilang.

A. Har ishing o‘z vaqti bor. B. Bemaza qovunning urug‘i ko‘p.

C. Yetti o‘lchab, bir kes. D. Qalovini topsang qor ham yonadi.

19. Uzoqdan itlarning vov-vov degan tovushi eshitildi. Ostiga chizilgan so‘z qanday so‘z hisoblanadi?

20. O‘shanda, bunda olmoshlarida qanday tovush o‘zgarishi yuz bergan?

21. Tovush paychalari, lablar va til qanday a’zolar hisoblanadi?

22. “Oyog‘ing olti, qo‘log‘ing yeti bo‘lib qoldi-a!” ushbu fikrlar “Uloqda” hikoyasidagi qaysi personaj nutqidan bayon etilgan?

23. Quyidagi parchadagi so‘zlar “Bulbul” ertagining qaysi qahramoni tomonidan aytilgan?

“Shunday kichik jonivorning ovozi shu qadar kuchliligini qaranglar! Lekin biz bu qushning ovozini ilgariyam eshitgandaymiz!”.

24. Otasi etikdo‘zlik bilan shug‘ullangan adib kim?

25. Oybekning birinchi she’riy to‘plami nomi nima?
5- sinf. Ona tili . 2-вариант

1. Sintaksis nimani o’rgatadi?

2. So’zlar teng bog’langan qatorni toping.

A. Olmani yemoq; B. Olma va o’rik; C. Sutni ichmoq; D. Toshbaqa;

3. Gap ifoda maqsadiga ko’ra necha turli bo’ladi?

A. 2 tur B. 3 tur C. 4 tur D. 5 tur

4. Til qanday hodisa sanaladi?

A. Til siyosiy hodisa sanaladi. B. Til ijtimoiy hodisa sanaladi.

C. Til hech qanday hodisa emas. D. To’g’ri javob yo’q.

5. Ma’nodosh so’zlar deb qanday so’zlarga aytiladi?

A. ma’nosi bir~ biriga yaqin bo’lgan so’zlar; B. shakli bir xil so’zlar;

C. qarama~ qarshi ma’noli so’zlar; D. to’g’ri javob yo’q;

6. “kitobni olmoq” birikmasi qanday usul bilan bog’langan?

A. tobe bog’lanish; B. teng bog’lanish; C. qo’shma so’z ; D. juft so’z;

7. Nonni istof qilma. Gapning turini aniqlang.

A. Darak gap; B. So’roq gap; C. Buyruq gap; D. Istak gap;

8. O’zbek tilida nechta kelishik bor?

A. 5 ta B. 6 ta C. 4 ta D. 7 ta

9. Qanday til o’lik til deyiladi ?

A. Insonlarning o’zaro aloqasiga xizmat qilmaydigan til; C. Hamma til o’lik til;

B. Muomalada bo’lgan til ; D. O’lik til yo’q;

10. Mehmon otangdan ulug’. Gapida otangdan so’zi qanday gap bo’lagi?

A. Ega B. Hol C. To’ldiruvchi D. Aniqlovchi

11. « Qo’rqqanga qo’sha ko’rina,r »~ deydi xalqimiz. Qanday gap ?

A. So’roq gap B. Buyruq gap C. Ko’chirma gap D. Istak gap

12. Ko’chirma gapda qanday tinish belgilari ishlatiladi ?

A. nuqta, vergul, B. qo’shtirnoq, tire C. ikki nuqta D. barchasi

A. bir kishining nutqi; B. ikki kishining nutqi;

C. asardan parcha ; D. o’zgalarning nutqi;

14. Oppoq ko’ylak Boburga juda yarashdi. Ushbu gapdan sifatni toping.

A. ko’ylak B. Boburga C. oppoq D. yarashdi

15. His~ hayajon gapni toping.

A. Qish sovuq keldi. B. Voy, oyim keldilar! C. Ko’ngli qoldi. D. Qo’ng’iroqni chal.

16. O’zbek tilida nechta unli tovush bor?

A. 10 ta B. 5 ta C. 6 ta D. 4 ta

17. Kecha men bayramga bordim. Bu gapdagi fe’lni aniqlang.

A. bayramga B. men C. kecha D. bordim

18. Ot, sifat, son va boshqa so’zlar o’rnida qo’llanib, ularga ishora qiluvchi so’zlar nima deyiladi?

A. olmosh B. fe’l C. ravish D. sifat

19. Gapning markazi qaysi bo’lak?

20. Joy nomlari qanday yoziladi?

21. Men kinoga bordim. Ushbu gapda fe’lning qaysi zamoni qo’llangan?

22. Mustaqil so’z turkumlarini sanab bering.

23. O’zbek tilida nechta tinish belgisi bor?

24. Sifat deb nimaga aytiladi?

25. Ko’chirma gapga misol yozing.

6- sinf. Ona tili . 1 вариант
1.Qaysi qo’shimcha asosga birinchi bo’lib qo’shiladi?

A. Egalik qo’shimchalari; B. So’z yasovchi qo’shimchalar;

C. Shakl yasovchi qo’shimchalar: D. Sintaktik shakl yasovchi qo’shimchalar;

2. Morfologiya bo’limida nima o’rganiladi?

A. so’zlarning atash ma’nosi B. so’zning grammatik ma’nosi

C. so’z birikmasi va gapning tuzilishi D. tovushlar tizimini

3. Qaysi qatorda old qoshimchalar berilgan?

A. ~bon, ~shunos, B. ~lar , ~ guncha, C. be~, ser~ D. ~lar, ~ gi

4. Qaysi qatorda o’timli fe’l berilgan?

A. uxladi B. qaradi C. ishladi D. o’xshadi

5. Qaysi qatorda mustaqil so’z turkumlari berilgan?

A. undov so’z , yuklama B. taqlid so’z, C. undov so’z, ko’makchi

D. ot, sifat, son , olmosh, fe’l, ravish

6. Holat fe’li qaysi qatorda berilgan?

A. silkinmoq, B. oqlamoq, C. qimirlamoq D.o’ylamoq

7. Qaysi fe’lda harakat bajaruvchi shaxs aniq?

A. kuldi B. bajarildi C. pishirishdi D. tarandi

8. Yasama so’zlarni toping.

A. temir, yutuq B. ko’chki, gapdon C. qushcha , gullar D ko’ylak, kitoblar

9. Fe’l nisbatlarining qaysi birida harakat bajaruvchi birdan ortiq?

A. majhul nisbat B. aniq nisbat C. birgalik nisbat D. orttirma nisbat

10. Fe’llarning vazifa shakllari nechta ?

A. 5 ta B. 3 ta C. 4 ta D. 2 ta

11. Fe’lning otga xoslangan shakli nima deyiladi ?

A. sof fe’l B. sifatdosh C. ravishdosh D. harakat nomi

12. Chiroyli yozishni o’rgan. Berilgan gapda harakat nomi ganday vazifada kelayapti?

A. ega B. kesim C. hol D. to’ldiruvchi

13.Ishlayotgan xonamiz keng va yorug’. Yuqoridagi gapdan sifatdoshni toping.

A. ishlayotgan B. xona C. keng D. yorug’

14. Zamon, shaxs~ son qo’shimchalari qaysi fe’llarga qo’shiladi?

A. faqat ko’makchi fe’lga B. faqat yetakchi fe’lga

C. ikkalasiga ham D. to’g’ri javob yo’q

15. Aqliy faoliyat fe’li berilgan qatorni toping.

A. gapirmoq B. kesmoq C. ijod qilmoq D. qaramoq

16. Fe’llar tuzilishiga ko’ra necha turli bo’ladi?

A. 2 turli B. 3 turli C. 4 turli D. 5 turli

17. O’timsiz fe’l ishtirok etgan gapni toping.

A. Shaxnoza uyi tomonga yugurdi. B. Yoz kelguncha ularga hech kim tegmaydi, yo’lini to’smaydi. C. Mehnat baxt keltiradi. D to’g’ri javob yo’q.

18. BMT, MDH so’zlariga qaysi qatorda to’g’ri ta’rif berilgan?

A. juft so’z B. qisqartma so’z C. qo’shma so’z D. yasama so’z

19. Fe’l asosiga birdan ortiq nisbat qo’shimchasi qo’shilishi mumkinmi?

20. So’z tarkibini ketma ~ ket yozing.

21. Orttirma nisbat shaklini yasovchi qo’shimchalarni yozing.

22. Yetakchi fe’l deb nimaga aytiladi?

23. Fe’lning vazifa shakllarini ketma~ ketlikda yozing.

24.Fe’llarning ma’noviy guruhlari qaysilar?

25.Payt ma’nosini bildiruvchi ravishdoshlarga misollar yozing.
Она тили 7-синф 1-вариант (оддий)
1. Qaysi qatorda o‘rin-payt kelishigi noto‘g‘ri qo‘llanilgan?

A. Senda biror kishining haqqi yo‘q. B. Betga aytganning zahri yo‘q.

C. Yosh ko‘nglimga orzularim ko‘p. D. Kutubxonadan keldim.

2. Bizning uyimiz juda katta. Ushbu gapda qanday qo‘shimchalar ishtirok etgan?

A. egalik, kelishik B. egalik, shaxs-son

C. kelishik, kesimlik shakli D. shaxs-son, murakkab qo‘shimcha

3. Orqa, old, ost, ust so‘zlari qaysi yordamchi so‘z o‘rnida qo‘llanilishini mumkin?

A. bog‘lovchi B. yuklama C. ko‘makchi D. undalma

4. Ergashtiruvchi bog‘lovchilarning qaysi turi gap bo‘laklarini va gaplarni tobelantirib bog‘laydi?

A. chunki, negaki B. agar C. ya’ni D. basharti

5. Julqunboy, ya’ni Abdulla Qodiriy o‘zbek romanchiligining asoschisidir. Ushbu gapda bog‘lovchilarning qaysi turi ishtirok etgan?

A. shart bog‘lovchisi B. sabab bog‘lovchisi

C. aniqlovchi bog‘lovchisi D. A va C javoblar

6. Qaysi qatorda Saida Zunnunova qalamiga mansub pyesalar berilgan?

A. “Do‘stlik”, “Qanot” B. “Ko‘chalar charog‘on”, “Gulxan”

C. “Ona”, “Ko‘zlar” D. “Gullar vodiysi”, “Xayrixon”

7. Shuhratning qaysi romani vafoti sababli tugallanmay qoldi?

A. “Mashrab” B. “Oltin zanglamas” C. “Raymonda” D. “Ona va farzand”

8. Mirmuhsin 1963-1971-yillarda qaysi jurnalning bosh muharriri lavozimida ishladi?

A. “Mushtum” B. “Sharq yulduzi” C. “Guliston” D. “Qizil O‘zbekiston”

9. Yurtimizning qaysi hududida xalq dostonlari tor jo‘rligida aytiladi?

A. Surxon vohasida B. Qashqadaryo hududida

C. Farg‘onada D. Xorazmda

10. “Ravshan” dostonida Shirvon bozorining tasviriga bag‘ishlangan tasvir necha misrani tashkil etadi?

A. 150 misra B. 145 misra C. 125 misra D. 100 misra

11. Badiiy asarlarning ta’sir darajasini oshirish uchun unda tasvir etilgan odam, narsa yoki hodisaga xos xususiyatni orttirib ko‘rsatishga . deyiladi.

A. mubolag‘a B. obraz C. timsol D. sujet

12. Qaysi shoirning otasi o‘z davrining iste’dodli shoiri bo‘lib, Ozodiy taxallusi bilan qo‘shiq va g‘azallar yozgan, turkman adabiyotida o‘ziga xos o‘rin egallagan edi?

A. Berdaq B. Maxtumquli C. Turdi Farog‘iy D. Abay

13. Lug‘aviy shakl yasovchi qo‘shimchalar qaysi qatorda berilgan?

A. –chi, -a, -li, -ser B. –lar, -cha, -choq, -roq

C. –ser, -a, -cha, -li D. –cha, -choq, -li, -ser

14. Ilmiy atamalar berilgan qatorni toping.

A. olmosh, sifat, son, atoqli gap B. arra, randa, qo‘shish

C. gavra, beshik, belanchak. D. paranji, qumg‘on

15. Qaysi qatorda belgilash olmoshi qatnashgan gap berilgan?

A. Dunyoda nima kuchli?

B. O‘z yurtimda ozod farzandman.

C. Butun xalq yopirilib, masalaga oydinlik kiritishdi.

D. Kimdir bu boylikka ko‘z tikkan edi.

16. Quyidagi fe’llarning qaysi biridan o‘zlik nisbat yasalmaydi?

A. qiynamoq B. kavshamoq C. yayramoq D. so‘kmoq

17. O‘qigan maqsadiga yetadi. Ushbu gapdagi sifatdosh gapning qaysi bo‘lagi vazifasida kelgan?

A. ega B. kesim C. hol D. ravishdosh

18. Ismlarning egalik qo‘shimchalari bilan shaxs va sonda o‘zgarishiga nima deyiladi?

A. tuslanish B. turlanish C. otlashish D. birikish

19. “Oq kema” qissasidagi qaysi obraz toʻkislik, mehr-oqibat, diydor ramzi sanaladi?

20. “Kuzning birinchi kuni”, “Arizasiga ko‘ra”, “Yer yonganda” dramalari muallifi kim?

21. Alisher Navoiy qaysi shaharni o‘z asarlarida “firdavsmonand” (jannatmisol) deb ta’riflaydi?

22. Olmoshlarning qaysi turiga egalik va kelishik qo‘shimchasi qo‘shilganda tovush tushishi va orttirilishi yuz beradi?

23. Qaysi kelishik shakli o‘timli fe’l bilan bog‘lanib keladi?

24. Takror qo‘llanuvchi ayiruv bog‘lovchilarida tinish belgisi qay tartibda qo‘llaniladi.

25. Ismlarning ko‘plik, kichraytirish, erkalash ma’nosini bildiruvchi qo‘shimchalari qo‘shimchaning vazifasiga ko‘ra qaysi turiga kiradi?

7-sinf ona tili 2 вариант
1.Olmoshlar ma’nosiga ko’ra necha turga bo’linadi?

2.Kishili olmoshlarini belgilang.

3.Kelishik qo’shimchasi qo’shilganida bir n tovushi ortirilib talaffuz qilinadigan olmoshlar qatorini toping.

4.Mustaqillik bizga milliy ma’naviyat olamini ochib berdi. Ushbu gapdagi olmosh turini aniqlang

5.Har, so’zi orqali qaysi olmosh turi yasaladi

6.Olmoshlar tuzilishiga ko’ra necha turli?

7.Har kim bilganicha maslahat bera boshladi.

Gapda qo’lanilgan olmoshning tuzilishiga ko’ra turini aniqlang

8.Nuqtalar o’rniga mos munosabat shaklini yasovchi qo’shimchalar qo’ying.

A.san, dir C.ning, i

B.man, siz D.im, ingiz

9.Undosh bilan tugagan ismlarga qaysi qo’shimchalar qo’shiladi

B.-m, -imiz D.-im, -ngiz

10.Gaplardan ot kesimli gapni aniqlang

A.u she’rni yod oldi

B.qo’shiq ijro etildi

C.Toshkent bunchalar go’zalsan

11.O’zbek tilida nechta kelishik bor

12.Betda aytganning zahri yo’q

Qo’llanilgan kelishik qo’shimchalarini belgilang

13.Bosh kelishik shakli qanday qoshimchaga ega

A.maxsus qo’shimchaga ega emas

14.Kitob o’qidim. Gapda qaysi kelishik qo’shimchasi tushib qolgan

16.Sof ko’makchilarni aniqlang

17.Takror qo’llanadigan bog’lovchilarni toping

18.Bog’lovchilar vazifasiga ko’ra necha turga bo’linadi

19.Bo’lishsizlik olmoshi qanday hosil qilinadi?

20.Fonetika nimalar haqida maslahat beradi?

21.Olmoshning atash ma’nosi bo’ladimi?

22.Orfografiya nimani o’rgatadi?

23.Qadimda so’zlar qanday guruhlarga bo’lingan?

24.Ismlar deganda qaysi so’z turkumlari tushuniladi?

Она тили 8-синф 1-вариант (оддий)
1. Men o‘qidim. Ushbu gap ega va kesimning ishtirok etish darajasiga ko‘ra qanday gap?

A. sodda yoyiq gap B. atov gap C. sodda yig‘iq gap D. so‘z-gap

2. Qaysi qatorda ega taqlid so‘z bilan ifodalangan?

A. Qars ikki qo‘ldan chiqadi B. Bor so‘zlaydi, yo‘q o‘ylaydi

C. O‘qish jafoli, keti vafoli D. Ishlamoq ishtaha ochar

3. Payt holi ishtirok etgan gap qaysi qatorda to‘g‘ri berilgan?

A. Hozir maktab o‘quvchisiman, kelasi yil talaba bo‘laman.

B. Shu gapni besh marta aytdingiz.

C. Bulbulning xush ovozi barchaga birdek yoqdi.

D. Bolalar o‘ynab kelgani ko‘chaga chiqib ketishdi.

4. Biror bo‘lagining ifodalanmaganligi sezilmaydigan, fikr ifodalash uchun zarur bo‘lgan hamma bo‘laklari saqlangan gaplar….

A. to‘liqsiz gap B. to‘liq gap C. sodda gap D. qo‘shma gap

5. Hozirgi o‘zbek yozuvida necha xil tinish belgisidan foydalaniladi?

A. 5 xil B. 6 xil C. 10 xil D. 3 xil

6. Sal o‘tmay Shirinoy daladan qaytib keldi. Ushbu gapda holning qaysi ma’no turi ishtirok etgan?

A. maqsad holi B. ravish holi C. payt va o‘rin holi D. miqdor holi va payt holi

7. “Qutadg‘u bilig ”asarining Vena nusxasi qaysi yozuvda ko‘chirilgan?

A. uyg‘ur yozuvida B. arab yozuvida

C. turkiy yozuvida D. so‘g‘d yozuvida

8. Chinliklar “Qutadg‘u bilig ”asarini qanday antaganlar?

A. “Adab ul-muluk” B. “Amin ul- mamlakat”

C. “Ziynat ul-umaro” D. “Shohnomai turkiy”

9. Muqarrabi shohiy atamasiga qaysi javobda to‘g‘ri izoh berilgan?

A. shohning do‘sti-birodari

B. shohning maktublarini nazorat qiluvchi

C. shohning eng yaqin kishisi

D. shohning boshqa davlatlar bilan olib boradigan yozishmalarini qayd qiluvchi kotib.

10. Faqat otli so‘z birikma berilgan qatorni toping.

A. chumchuqning chug‘urlashi, tez yugurmoq

B. chiroyli ko‘cha, mehribon murabbiy

C. bolalarning beshtasi, kitobni o‘qimoq

D. ohista gapirmoq, beqiyos o‘lka

11. Barchasi bitishuv yo‘li bilan hosil bo‘lgan so‘z birikmalari qatorini aniqlang.

A. gul atri, tez yugurmoq, kitob o‘qimoq

B. baxtli voqea, milliy g‘oya, sof havo

C. yurt kezgan, shahar ko‘chalari, bahor havosi

D. maktab bog‘i, mehr bilan boqmoq, shahar kezmoq

12. Quyidagi qaysi gapda ega bilan ot kesim orasida tire ishlatilishi lozim?

A. Kitob bilim manbayi.

B. Do‘stlarimni yaxshi ko‘raman.

C. Men baxtli insonman.

D. Hammayoq top-toza chiroyli.

13. Grammatik asosi bitta bo‘lib, ma’lum bir fikrni ifodalovchi gaplar….

A. qo‘shimcha gap deyiladi B. sodda gap deyiladi

C. so‘roq gap deyiladi D. qo‘shma so‘z deyiladi

14. Mard bir o‘lar, nomard yuz o‘lar. Ushbu gap tuzilishiga ko‘ra qanday gap?

A. qo‘shma gap B. sodda gap B. sodda yoyiq gap D. darak gap

15. Qaysi qatorda ega ishtirok etmagan gap berilgan?

A. Bekzodjon bugun maktabga bordi.

B. Azizjon oyisiga yordam berdi.

C. Bog‘bon yangi uzilgan mevalardan keltirdi.

D. Yangi filmni tomosha qildik.

16. Ritorik so‘roq gap berilgan qatorni toping.

A. Bekzodjon judayam sho‘x bola.

B. Maktabga qachon borasan?

C. Qanday go‘zal bu olam?!

D. Qachon dars tayyorlaysan?

17. Dunyoda hamma baxtli bo‘lsa edi. Ushbu gap ifoda maqsadiga ko‘ra qanday gap.

A. darak B. so‘roq C. istak D. buyruq gap

18. To‘ylar muborak! Ushbu gap ifoda maqsadiga ko‘ra qanday gap?

A. darak B. undov C. istak D. buyruq gap

19. O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan xalq baxshisi”qachon ta’sis etildi?

20. Kuntug‘mish dostonida Xolbeka unga uylanmoqchi bo‘lib, sovchi qo‘ygan yigitlarga qanday shart qo‘ygan edi?

21. “Muxtasar islom tarixi”, “O‘qi”singari darsliklar muallifi kim?

22. Har bandi yetti misradan iborat musammat qanday nomlanadi?

23. Fitratning fors tilida yozilgan ilk she’riiy to‘plami qanday nomlanadi?

24. Hamza dastlabgi asarlarida qanday taxallusni qo‘llagan?

25. Usmon Nosirning qaysi she’rida Petrarka, Sapfo, Gamlet,Otello, Dezdemona singari ijodkor va adabiy qahramonlar obrazi uchraydi?

8-sinf ona tili 2 вариант
1.Mustaqil so’z turkumlari to’g’ri ko’rsatilgan qatorni belgilang

A.fe’l, ot, sifat, son.. B.fe’l, ot, bog’lovchi C.fe’l, ko’makchi, ot

2.Yordamchi so’zlar to’g’ri ko’rsatilgan qatorni belgilang

B.ot. bog’lovchi, yuklama

C.bog’lovchi, ko’makchi, yuklama

3.Quyidagi ta’rif qaysi so’z turkumiga tegishli?

Mustaqil ma’noga ega bo’lib, gapda biror gap bo’lagi vazifasida keladi.

C.yordamchi va mustaqil so’zlar

4.Olmoshning nechta ma’no turi mavjud?

5.Insho mazmun mohiyatiga ko’ra necha turli bo’ladi?

6.O’quvchining ijodiy munosabati qo’shilib ifodalanadigan insho inshoning qaysi turiga kiradi?

A.erkin mavzudagi inshoga

C.adabiy mavzudagi inshoga

7.Muayyan badiiy sar yoki undagi badiiy qahramonlar haqidagi insho inshoning qaysi turiga kiradi?

8.Tilshunoslik fanining tinish belgilarini o’rganadigan bo’limi qaysi?

9.So’z birikimasi qanday so’zlardan tuziladi?

B.hokim va tobe so’zlardan

10.Bitishuv yo’li bilan bog’langan so’zlar qatorini belgilang

A.tez termoq, chiroyli gapirmoq

B.paxtani termoq, mavzuni gapirmoq

C.paxtaning bargi, matnni mavzusi

11.Ko’zini yog’ bosgan Quyidagi jumlaga izoh bering

C.yo’g’ri javob yo’q

12.So’z birikmasini toping

C.maqolani o’qib chiqdim

14.Soz birikmasi to’g’ri ko’rsatilgan qatorni toping

A.dori boshog’rig’ini qoldiradi

B.”Boshog’riqni ko’paytirma “ – dedi rahbarimiz.

C.to’g’ri javob berilmagan

15.Boshqaruv yo’li bilan bog’langan so’zlar qatorini belgilang

A.chiroyli o’qimoq, charchagan o’quvchi

B.do’stlarni ko’rmoq, sharoitga moslashmoq

C.sizning ukangiz, bizning sinfimiz

16.Moslashuv yo’li bilan bog’langan so’zlar qatorini belghilang

A.chiroyli gapirmoq, shoshgan o’quvchi

B.Do’stlarni ko’rmoq, sharoitga moslashmoq

C.sizning ukangiz, bizning sinfimiz

17.Teng bog’langan so’zlar qatorini ko’rsating

A.kitob va daftar, men va singlim

B.mening kitobim, mening singlim

C.to’g’ri javob yo’q

18.Tobe bog’lanishli so’zlar qatorini ko’rsating

A.mening kitobim, mening singlim

B.kitob va daftar, qalamning rangi

C.to’g’ri javob yo’q

19.So’z birikmalari tarkibidagi so’zlarning bog’lanishi necha turli?

21.Erkin mavzudagi inshoga ta’rif bering

22.Tilning qanday bolimi sintaksis deyiladi?

23.So’z birikmasida so’zlarni bog’lashga xizmat qiluvchi vositalar qaysilar

24.Til birliklari deb nimaga aytiladi?

25.Gap nima? Gapning so’z birikmasidan farqi nimada?

Она тили 5-синф 1-вариант (ихтисослаштирилган)
1. Faqat birlikda qo‘llanadigan otlar qatorini toping.

A) Toshkent, Farg‘ona, Qo‘qon, Qarshi B) bola, o‘quvchi, temir, mis C) bo‘ron, qo‘zg‘olon, qo‘l, muallim D) ko‘z, quloq, burun, g‘ildirak

2. Ko‘plik ma’nosi qo‘shimchasiz holda ifodalangan qatorni aniqlang.

A) Har doim sofdil bo‘laylik. B) Ko‘chada bir qancha bola ko‘rindi. C) B,D D) Har rastada ming-ming do‘kon

3. Turlanish bilan bog‘liq tovush o‘zgarishi bo‘ladigan so‘zlar qatorini toping

A) kitob, xo‘roz, ittifoq B) samo, osmon, shivir

C) bo‘taloq, chiroq, etik D) o‘qish, pedagog, etti

4. Tushum kelishigining belgisiz ishlatilishi asosan qaysi so‘z turkumlariga xos?

A) ot turkumidagi barcha so‘zlarga xos B) faqat turdosh otlarga xos C) ot, olmosh, sifat va songa xos D) ot va olmoshga xos

5. Qaysi qatordagi otlarga egalik affiksi qo‘shilganda, so‘z oxiridagi k yoki q tovushi o‘zgarmaydi?

A) o‘rik, tuproq, istak B) o‘rtoq, kelajak, qarmoq C) idrok, nutq, axloq D) koptok, pichoq, tirnoq

6. Qaysi qatordagi otlarga egalik affiksi qo‘shilganda, keyingi bo‘g‘indagi i unlisi tushib qoladi?

A) bilim, vazir, bog‘ich B) vakil, voris, do‘stlik C) o‘rin, bo‘yin, o‘g‘il D) idish, ilik, ayiq

7. –m egalik qo‘shimchasining vazifasi to‘g‘ri ifodalangan javobni toping.

A) fe’llarga qo‘shilib, birinchi shaxsni ifodalaydi B) fe’llarga qo‘shilib, ot yasaydi C) unli bilan tugagan otlarga qo‘shilib qarashlilikni ifodalaydi D) fe’llarga qo‘shilib miqdor anglatuvchi ot yasaydi

8. Qaysi qatordagi otlarga II shaxs birlikdagi egalik qo‘shimchasi qo‘shilgan?

A) kitobim, onam B) xulqingiz, onangiz D) yurlaring, borlaring C) daftaring, ukang

9. «G`аnim» sо`zining zid mа’nоli juftini аniqlаng.

А. Tо`g`ri В. Dо`st. S. Yоv D. Yaхshi

10. –dek qo’shimchasi qaysi ko’makchi bilan ma’nodoshlik hosil qiladi?

А. Bo’ylab В. Yarasha S. Yanglig’ D. Asosan

11.”Uch og’a-ini botirlar”ning otlari ketma-ketlikda sanalgan qatorni ko’rsating?

А. Boychibor,Qora toy,Ko’k toy В.Saman toy,Jiyronqush,Qora toy S. Qora toy,Ko’k toy,Saman toy

D. Qora toy,Saman toy,Ko’k toy.

12. Roviylar asosan necha xil bo’lgan?

А. Sahobalar,ummatlar В. Ummatlar,tobeinlar S. Sahobalar,tobeinlar D. Sahobalar,tobeinlar,ummatlar.

13. Tintuvdan so`ng Gulliverning nimalarini olib qo`yishadi?

А. Qilich, to`pponchalar, o`q va porox solingan sumka В. Qilich, to`pponchalar, o`q , porox solingan sumka va soat S. Qilich, to`pponchalar, o`q va porox solingan sumka, oltin D. Qilich, to`pponchalar, o`q va porox solingan sumka, taroq

14. Ekzyuperining”Erkaklar zamini”romaniga qanday mukofot berilgan?

А. Fransiya akademiyasining Gran Pri mukofoti В. “Femina” S. “Nobel” D. “Oltin qalam”

15. “Ey sarbon,ohista yur,oromijon ketmoqdadur…”Misra muallifi kim?

АNavoiy В. Bobur S. Hofiz Sheroziy D. Sa’diy Sheroziy

16. “Bo’ston”va “Guliston”asarlari qachon yozilgan?

А 1256-1257-yillarda В. 1257-1258-yillarda

S. 1258-1259-yillarda D. 1260- 1261-yillarda

17. “Kichkina shahzoda” asarida korchalon nechanchi astroidda yashaydi ?

18. “Ohu” kema kapitani kim

19. Mistar so`zining ma’nosi nima?

20. Kichkina Shahzodaga doimiy yo`ldosh….

21. Mirtemirning 1-she’ri qachon e’lon qilingan?

22. Turlanish qaysi so`z turkumlariga xos

23. Urg`u turlari nechta?

24. Gap urg`usi qanday aniqlanadi?

25. Olmosh turlari nechta?

Она тили 6-синф 1-вариант (ихтисослаштирилган)
1.Quyidagi gaplarning qaysi birida ko`chma ma`noli so`z ishtirok etgan. 1) U ko`l yoqasiga kelib qolganini ham sezmadi .2) Osmonda to`lin oy charaqladi. 3) Elyorning vujudiga orombaxsh shabada yugur di. A) 1,2 B) 1,3 C)2,3 D) 1,2,3.

2.Shakldosh so`zlar qatorini belgilang. A) ter, bor, burj B) tuz,tup, tush C) soz, yuz ,tog` D) bor, tuz, tush

3. Ushbu parchadan eskirgan so`zlarni toping: soni nechta? Amir Temur katta olimlarni, xususan , fiqhshunoslar, muhaddislar, muarrixlar, faylasuflar, munajjimlar, shuaro va musiqashunoslar ,tabiblarni xush ko`rardi. A) 5. B) 8. C) 7. D) 6.

4.Iboralarga berilgan to`g`ri izohni toping. A) Kavushini to`g`irlab qo`ymoq- qaqmoq. B) Ko`klarga ko`tarmoq – xursand. C) Kapalagi uchib ketmoq – qo`rqmoq. D) Qovog`idan qor yog`moq – oson.

5.Morfologiya haqida bildirilgan noto`g`ri fikrni toping. A) Leksikologiya bilan morfologiya o`rtasida uzviy aloqa mavjud , har ikkalasida so`z o`rganiladi. B) Morfologiya – so`zlarning grammatik ma`nolari va ularni ifodalovchi grammrtik shakllarni o`rganuvchi tilshunoslik bo`limi. C) Morfologiya va leksikologiya so`zning qaysi tomonini o`rganish bilan farqlanmaydi. D) Morfologiya yun, morphe “ shakl”, logos “ so`z”, talimot so`zlaridan olingan bo`lib ,so`z shakllari haqidagi ta`limoti.

6. Ota-bobolarimiz, momolarimiz mehnatkash yoza qalbli, imonli , odobli , e`tiqodli , vijdonli ,bir-biriga oqibatli , mehir –muhabbatli , saxovatli insonlar bo`lishgan . Ushbu gapda nechta yasama so`z ishtirok etgan. A) 10. B) 11. C) 9. D) 12.

7. Xalq ( tabobat) qulupnay ( meva) terlatuvchi , bezgak ( xuruj) qarshi omil sifatida tavsiya etiladi. Qavs ichidagi so`zlarga kerakli qo`shimchalardan mosini qo`ying . A) i,dan, ni, B) da, dan, ga C) ni, da,dan D) ida, sidan, iga

8. Odatda so`z tarkibida tartib –,, Asoslar- so`z yasovchi- lug`aviy shakil yasovchilar- sintaktik shakl yasovchi“ bo`lib shunga ko`ra o`zgargan tartibda berilgan so`zlar qatorini belgilang. A)A va B B) Bog`bonlari paxtachiliklarga ishchilarga. C) Bilimdonlarga, siyohdonlar, D) Angladim , oshpazlarga , kitobxonlardan.

9. So`z turkumlari ma`no va vazifasiga ko`ra nechta guruhga bo`linadi? A) 6. B) 4. C) 5. D) 3.

10. O`timli fe`llar berilmagan qatorni belgilang. A) o`qidi ,yozdi , kiydi B) almashmoq ,jiringlamoq C) so`roqlamoq , yuzlanmoq D) qaramoq , so`ramoq , o`xshamoq

11. Bajaruvchining harakat va holat jarayoniga qay darajada ishtirok etishini bildiruvchi fe`l shakillari nima deb ataladi? A) Harakat va holat fe`llari B) o`timli va o`timsiz fe`llari C) fe`lning vazifa shakillari D) nisbat shakillari

12. Ota o`g`lini o`zga yurtga safarga otlantirib , oq fotiha berarkan , balo –qazolardan saqlaydi degan manoda farzandining qo`liga non tutqazgan . Ushbu gapda nechta nisbat shakli ishtirok etgan va ular qaysilari? A) 4ta: o`zlik , orttirmo , aniq B) 3ta: birgalik , orttirma , o`zlik C) 4ta: 2ta orttirma , 2ta aniq D) 4ta: 3ta orttirma , 1ta aniq.

13.Xastani , keksalarni ko`rish , ustozni ziyorat qilish, hol – ahvol so`rash uyiga non tugib borishdan boshlangan. Ushbu gapda vazifasiga ko`ra qanaqa va nechta qo`shimcha ishtirok etgan? A) 15ta: 9ta lug`aviy ,6ta sintaktik B) 13ta: 8ta lug`aviy , 5ta sintaktik C) 14ta: 8ta lug`aviy , 6ta sintaktik D) 13ta: 7ta lug`aviy ,6ta sintaktik.

14.Majhul nisbatda berilgan gapni belgilang . A) Buyuk bobokulonimiz A. Navoiy 1441- yilda tug`ilganlar B) U yuziga belbog`ini tashlab ,ko`rpachaga cho`zildi C) A va B D) belbog`imga bitta kulcha tug`ilgan

15. Orttirma nisbat shaklini hosil qiluvchi qo`shimchalar berilgan qatorni belgilang. A) – giz ,-tir , -ir ,-ar ,-iz ,-t B) –dir,-gaz ,-lan ,-ish ,-sh C) –n, -in,-l,-il,- kaz,-iz D) –sh,-dir,-l,- ar,-,t

16.Orttirma nisbat qo`shimchalarningqaysi birida undosh bilan tugagan bir bo`g`inli fe`llarga qo`shiladi . A) –giz,-g`iz,-kiz,-qiz B) –ir,-ar,-iz C) –dir,-tir,-t D) –ish,-sh,-ar

17. 1.Odamlar bilan ullarning aqliga monand gaplash 2. Qushlar uni yaxshi ko`rishib, Mayna deb ism qo`yishibdi . Ushbu gaplarda fe`lga qo`shilgan –sh ,-ish qo`shimchalariga berilgan to`g`ri ta`rifni belgilang. A) 1- gapda birgalik nisbat ,2-gapda aniq nisbat B) 2-gapda ham birgalik nisbat C) 1- gapda aniq nisbat , 2- gapda birgalik nisbat D) har ikkala gap aniq nisbatda.

18. Xuddi g’azaldek qofiyalanadigan janr bu?

19. Qaysi nisbat shakillari fe`l asosiga birdan ortiq qo`shilishi mumkin?

20. T To’laning qaysi to’plamlarida barcha xalqlar qatorida o’zbek xalqining ham ko’nglida to’lib-toshgan fashizmga nafrat tinch va osoyishta hayotni qo’msash urushga ketgan farzandlarini sog’inish hislari badiiy ifoda etilgan?

21. Shokir va Shavkat qaysi asar qahramonlari?

22.Qaysi asar qahramoni qorni to’ysa ashula aytib yuboradigan odati bor edi? 23..Qaysi yozuvchi yoshligi qo’g’irchoq yasovchi usta yoki rassom bo’lishni xohlagan? 24 ” Olov sochlar” muallifi?

25”.Mahbub ul qulub” asarini nasriy bayonini tayyorlagan olimni nomi?

Она тили 7-синф 1-вариант (ихтисослаштирилган)
1. Yordamch so`z turkumlari haqidagi qaysi hukm noto`g`ri?

A) Hech qanday so`roqqa javob bo`lmaydi.

B) Gap bo`laklari vazifasida keladi.

S) Atash ma’nosiga ega emas.

D) Grammatik ma’no bildiradi.

2. Quyidagi qaysi gapda sof ko`makchi ishtirok etgan?

A) Kitob ustida uzoq ishladi.

B) Barchasidan qovun soz, paykal uzra dumalar.

S) Temur tig`i yetmagan joyni qalam bilan oldi Alisher.

D) A’zamjon qilmishi uchun undan uzr so`radi.

3. Vazifadosh ko`makchilar qaysi qatorda qo`llanilgan?

A) ko`ra, old, qadar

B) atab, ust, avval

S) oldin, bilan, ushun

D) uzra, deb, qarab

4. –ga qo`shimchasiga ma’nodosh bo`lib keluvchi ko`makchini bel-gilang.

A) bo`ylab B) tomon

S) A va B D) ko`ra

5. Sof ko`makchi qatnashgan gapni belgilang.

A) Do`stlik haqida suhbatlashdik.

B) Zamin uzra quyosh nurlari taralmoqda.

S) Daryo bo`yi chig`anoqlarga to`lgan.

D) Dastlabgi ikki variantda mavjud.

6. Qayso qatorda o`xshatish qo`shimchasini ko`makchi bilan almashtirish mumkin?

A) Qanday hislarni rivojlantirish lozimligini kishi yaxshi bilmog`i va shunga intilmog`i lozim.

B) Jinday kuting, hozir majlis tugaydi, – dedi kotiba mehmonga.

S) Bunday befarosatlar onda-sonda uchrab turadi.

D) Unday demang, hamma ham birday emas.

7. Qaysi gapda kelishik qo`shimchali to`ldiruvchini ko`makchili to`ldiruv-chiga almashtirib bo`lmaydi?

A) Qishloqqa avtobusda ketadigan bo`ldim.

B) Xat qizil qalamda yozilgan edi.

S) Bekorchidan xudo bezor.

D) Sayohat vaqtida ko`rganlarimdan barini gapirdim.

8. Ko`makchilar qaysi kelishiklar bilan vazifadosh bo`la oladi?

A) tushum, jo`nalish, chiqish, o`rin-payt

B) jo`nalish, o`rin- payt, chiqish

S) barcha kelishiklar bilan

D) jo`nalish va chiqish kelishiklari bilan

9. Jo`nalish kelishigini boshqarib keluvchi ko`makchini belgilang.

A) muvofiq B) sayin

S) chog`li D) uzra

10. Old, ost, ust ko`makchilari qaysi kelishik shaklidagi ismlarga qo`shilib keladi?

A) qaratqich kelishigi

B) o`rin-payt kelishigi

S) tushum kelishigi

D) jo`nalish kelishigi

11. Shart bog`lovchisi berilgan qatorni belgilang.

A) basharti B) mutlaqo

12. Bog`lovchi vazifasida kelgan yuklama qatnashgan gapni belgilang.

A) Nosir Oxun eski bo`lsa-da, ozoda kiyimda edi.

B) Birrov kirdi-da, chiqib ketdi.

S) Choy qaynatib ichishni-da unutdi.

D) Majlis ertaga qoldirilmaydi-da.

13. Biriktiruv bog`lovchilari o`rnida qanday tinish belgisi qo`yiladi?

A) vergul B) chiziqcha, vergul

S) chiziqcha D) ikki nuqta, vergul

14. Bu jarang-jurung ovozlar uning g`ashini keltirmas, balki xayolini chalgi`itib, unga orom bag`ishlardi.

Ajratib ko`rsatilgan soz`ni izohlang.

S) zidlov bog`lovchisi

15. Qaysi bog`lovchilar teng bog`lovchilarga mansub emas?

A) zidlov bog`lovchilari

B) ayiruv bog`lovchilari

S) bog`lovchi- yuklamalar

D) aniqlov bog`lovchilari

16. Qaysi qatorda shart bog`lovchilari to`g`ri ko`rsatilgan?

A) chunki, zero, zotan, gar

B) toki, mabodo, basharti

S) agar, basharti, mabodo, garchi

D) ammo, yoki, garchi, gar

17. Go`yo, bamisoli, xuddi bog`-lovchilari ergashtiruvchi bog`lov-chilarning qaysi turiga mansub?

A) qiyoslash B) maqsad

S) shart D) sabab

18. Adabiyot o`qituvchisi Yunus Latipov qaysi ijodkorning hayot yo`lida uchraydi?

A)Chingiz Aytmatov S) Shuhrat

19. Asardagi voqealar tizimi – _________

20. “Xamsa”dagi qaysi dostonda yaxlit bir voqea hikoya qilinmay, u fik- mulohaza, mushohada va tah-lillardan iborat, kichik hajmli hiko-yalardan tuzilgan?_______

21. “Oq kema” qissasida xalq ramzi bo`lgan obrazni yozing. ________

22. Eski o`zbek tilida faqir, qulingiz kabi so`zlar ega vazifasida kelganda kesim asosan qaysi shaxs shaklida bo`lgan? ____

23. Olmoshning qaysi turlarida kelishik qo`shimchasi belgisiz qo`llanishi mumkin?

24. “Cho`li iroq” asari janri va muallifini yozing. ________

25. Boshqa bo`laklar bilan grammatik jihatdan bog`lanmaydigan faqat maz-munan bog`lanadigan birlik qatnash-gan gap yozing. ___________

Она тили 8-синф 1-вариант (ихтисослаштирилган)
1.Asli yunoncha bo`lib, “yopishtirish”, “bog`lash”, “qurish” ma’nolarini bil-diruvchi atama qaysi bandda berilgan?

A) Ellepsis B) sintaksis S) tavtologiya D) parafraza

2.Qaysi qatordagi gapda III shaxs buyruq maylidagi fe’l bilan ifodalangan kesim II shaxs ma’nosida qo`llangan?

A)Hamma paxta terimiga! B) Oling qo`lingizni.

S) Nega topshiriq bajarilmadi? D) Bu yerda chekilmasin.

3. “Mirzo Ulug`bek” fojiasida rus elchilari Ulug`bek saroyiga nima maqsadda tashrif buyurishgan?

A) Samarqandni ziyorat qilish uchun

B) kitoblar nusxasidan olib ketish uchun

S) Turkistonning shohi matolaridan olib ketish uchun

D) Ulug`bek madrasasida tahsil olish uchun

4.Quyidagi gapda na so`zi qanday gap bo`laklarini bog`lashga xizmat qilgan?

Avvalo shuki, kovush tikishga na charm, na sirach, na mix, na lok.

A) kesim B) ega S) to`ldiruvchi D) ega, to`ldiruvchi

5. Nomustaqil hol qo`llangan gapni toping.

A)Har yerda bor tosh-u tarozu.

B) Xiyobon oxirida ayvoni baland bahavo binoni butun hovlining ko`rki desa bo`ladi.

S) Lakshman esa darrov tanidi,ularni Chorsu maydonida,bozorda, to`y-tomoshalarda ko`p ko`rgan.

D) Daladan charchab kelgan yigit tezda uxlab qoldi.

6. Usta Binoqul shishib ketgan oyoq-larini sudrab bosganicha zorlanib inqillaydi.

Berilgan gapda nechta sifatlovchi qo`llangan?

A)1ta B) 2 ta S) 3 ta D) sifatlovchi qo`llanmagan

7. Ega qatnashmagan, shu bilan birga, uchinchi shaxs shaklidagi fe’l kesim bajaruvchi shaxsni aniq ifodalamaydigan gapga qaysi bandda misol keltirilgan?

A) Yam-yashil o`tov. Hulkar bu yerga kelsa, qanday quvonadi.

B) –Sog`ligingiz yaxshimi?

S) Yo`lda biroz to`xtashga to`g`ri keldi.

D) Jo`jani kuzda sanashadi.

8. Qaysi gap tarkibida ega otlashgan so`z bilan ifodalangan?

A) Hayot shunisi bilan ham qiziqki, hammaning ham o`ylagani bo`la-vermaydi.

B) Bilmaganin so`rab o`rgangan olim.

S) Ijobiy xislatlar hammada mavjud, faqat kimlardadir u bo`y ko`rsata ol-magan.

D) Aytganingga o`zing ishonmasang, boshqalar ishonmaydi.

9. So`zlarga tushum kelishigi qo`shim-chasi qo`shilganda qanday fonetik o`z-garish sodir bo`lishi mumkin?

A) tovush almashishi B) tovush tushishi

S) tovush orttirilishi D) tovush almashishi va tushishi

10. Qaysi hukm noto`g`ri?

A) kesim sifat yoki ravish bilan ifo-dalansa, ega va kesim orasida tire qo`yilmaydi.

B) kesim harakat nomi yoki sanoq son bilan ifodalansa, ega bilan kesim orasida tire qo`yiladi.

S) Ega bilan kesim bu, u, mana bu so`zlari bilan ajratilganda tire ishla-tilmaydi.

D) agar ega va kesim orasida ham yordamchisi bo`lsa, tire ishlatilmaydi.

11. Dostonda tasvir etilayotgan voqea yoki harakat sur’ati tezlashgan hollarda necha bo`g`inli she’rlardan foydalaniladi?

A) o`n bir bo`g`inli B) yetti bo`g`inli S) sakkiz bo`g`inli D) to`qqiz bo`g`inli

12. Uch kundan beri shimoldan esgan mayin shamol birikmasidagi so`z birikmalari sonini aniqlang.A) 5 ta B) 4 ta S) 3 ta D) 6 ta

13. Berilgan so`z birikmalari tarkibida ajratilgan vositalardan qaysi birlari qo`shimcha ma’no berayotganini aniqlang.

A) g`alabaga erishmoq, buyuk baxt

B) tinchlik haqida suhbat, so`nggi qo`ng`iroq

S) do`stlar bilan uchrashuv, baxt kaliti

D) mustaqilliknigina sharaflamoq, chog`roqqina xona

14. Yaxshilikni minnat uchun qilmaydilar.

Ushbu gap ega ishtirokiga ko`ra gaplarning qanday turiga mansub?

A)Egali gap B) egasi noma’lum gap S)Egasi ma’lum gap

D) egasi umumlashgan gap

15. Bog`imizda qovun (1) handalak (2) olma (3) o`rik (4) shaftolilar pishib yotibdi.

Ushbu gapda raqamlar o`rniga qanday tinish belgisi qo`yiladi?

A)Hammasi vergul B) 1,3,4-vergul,2-ikki nuqta

S) 1,3,4-vergul,2-tire D) 1,3,4-vergul,2-nuqtali vergul

16. Senday yashamayman endi bir zum ham.

Ushbu gapda kesim oldida kelgan bo`lak holning qanday ma’no guruhiga mansub?

A) payt holi B) maqsad holi S) daraja-miqdor holi D) ravish holi

17. Qaysi ijodkor Mirza Fatali Oxundov asarlarini o`zbek tiliga tarjima qilgan?

A) Usmon Nosir B) Maqsud Shayxzoda S) Asqad Muxtor D) O.Sharafiddinov

18. Zamonaviy mavzuda yozilgan romanlarni yozing.———

19. “deyin” radifli g`azalining matla’si va maqta’sida qaysi she’riy san’at qo`llangan?

20. Qit’aning qofiyalanish tartibini yozing.————

21. Harakat nomidan keyin jo`nalish kelishigi qo`shimchasi yoki uchun ko`makchisini keltirish bilan holning qaysi ma’no turi hosil qilinadi? ______

22. G`afur G`ulomning qaysi she’rida “ o`zbek otasi” ning bo`rtma, umumiy, hamma uchun tanish , yaxlit siymosi aks etgan?——————– 23. Ba’zida bir nafas olgulik fursat

Ming yulduz so`nishi uchun yetgulik. Misralar muallifi kim?————

24. “Ufq” romanida qaysi obraz o`g`lidan kelgan qora xatni xotinidan yashirib yuradi?

Dostları ilə paylaş:

Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2023
rəhbərliyinə müraciət

Qo‘shma so‘zlarni qo‘shmaymizmi?

2020 – yilda o‘zbek tilining besh jildlik izohli lug‘ati takroran chop etildi. Avvalgi nashrdan farqi, zamona taqozosi bilan kirib kelgan broker, depozit, diler, konsalting, lizing, menejer, menejment, monitoring, nou-xau, sanatsiya, xolding, displey, internet, monitor, printer, sayt, skaner, fayl singari bir qancha yangi so‘zlar bilan to‘ldirilgan. Bu nashr keng targ‘ib qilindi, ko‘p tashkilotlarda, hatto ayrim xorijiy mamlakatlarda ham taqdimot marosimi o‘tkazildi. Ona tilimizning bu muazzam yodgorligi har bir o‘zbekning iftixoriga aylanib boryapti, desak, to‘g‘ri bo‘ladi.

Biroq. bir xijolatlik joyi bor — hozirgi o‘zbek adabiy tilining imlo va izohli lug‘atlaridagi so‘zlar adadi 100 mingga ham yetmaydi. Chunonchi, “Izohli lug‘at”da 80 ming atrofida so‘z bor, xolos. O‘zbek tili turkiy tillar orasida eng ishlangan, boy til bo‘lgani holda, lug‘atlarimizning bunday “kamsuqum”ligi, albatta, afsuslanarli.

Qolaversa, bu 80 ming atrofidagi bosh so‘zlarning hammasi ham “bosh so‘z” emas. Masalan, uchiriq degan so‘z beriladida, “qarang: uchuruq” tarzida “izoh”lanadi. Yaʼni, shuning o‘zi ikki bosh so‘z hisobiga o‘tkazilgan. Buning ustiga, izohli lug‘atga “qulog‘idan tortib” opkirilgan birtalay so‘zlar borki, ularning aksari Toshkent shahri shevasiga tegishli. Masalan, ada degan so‘z beriladida, “shv.ayn. ota 1.” deb izohlanadi. Ajab, Andijon va O‘shda, Xorazmda otani aka deb ham atashadi, xo‘sh, aka nega kiritilmagan? Otani, boboni Namanganning ayrim joylarida dedo deyishadi, u-chi?

Yana bir ishkallik — so‘zlarning adabiy shakli o‘rniga sheva so‘zi adabiy shakl deb ko‘rsatilganida. Masalan, adabiy tildagi turkiy asosli chimildiq so‘zi chetga surilib, Toshkent shevasida qo‘llanadigan go‘shanga faol so‘z sifatida izohlangan, shu kabi, qalampir o‘rniga, garmdori izohlangan — chimildiq va qalampir so‘zlari keltirilib, “q. go‘shanga”, “q. garmdori” deb o‘tilgan.

Yoki tamosho 3-jildda, tomosha esa 4-jildda keltirilgan, ikkovi ham to‘g‘ri degan maʼnoda. 1-jildda Alloh, 3-jildda esa Olloh so‘ziga sharh berilgan. Bularning qay biri maʼqul va maqbul – topingu qandingizni uring. Bu kabi ikkixilliklar imlo qoidalarining chalkashishiga, savodxonlikning pasayishiga sabab bo‘lmaydimi? Axir, lug‘at tartib berishdan yana bir maqsad — so‘z yozilishini birxillashtirish ham-ku?

Bizningcha, imlo va izohli lug‘atlarga sheva so‘zlari va so‘zlarning sheva shakli (dada — ada) kiritilmasligi kerak, bunday so‘zlar “O‘zbek shevalari lug‘ati” degan kitobda izohlanadi. Lug‘atlarimizda biz bir-ikkita cho‘qilab ko‘rsatgan misollar adadi aslida ancha. Bu eʼtirozlardan maqsad esa agar sof adabiy tilga xos so‘zlargina izohlanadigan bo‘lsa, yana allaqancha so‘z chiqib ketib, buyog‘i yanayam haminqadar bo‘lib qolishini aytish, xolos. Ammo chinakam imlo va chinakam izohli lug‘atlarga ega bo‘lishni istasak, shunday qilishga to‘g‘ri keladi.

O‘zbek tili davlat tili deb eʼlon qilinganidan beri ayrim kuyinchak kishilar sheva so‘zlarini adabiy tilga faol kiritishni taklif qilishayotir. Ularning nazdida, lug‘atni boyitishning asosiy yo‘li shevalardan so‘z olishdir.

To‘g‘ri, sheva — xalq jonli tilining o‘zagi. Shevalarda shunday so‘zlar borki, uch-to‘rtta so‘z anglatadigan tushunchaga bir o‘zi kifoya qiladi. Uslubiy tovlanishlari ham bisyor. Kinoya, piching, istehzo kabi bir talay xislatlari bor kalimalar ko‘p. Ammo baribir, qaysi shevada nima so‘z bo‘lsa, barchasini adabiy til lug‘atiga tiqishtirish kerak emas. Chunki shevalardagi ko‘p so‘zlar adabiy tildagi leksemalarning ayrim tovushi o‘zgargan holdagi talaffuzi (Xorazm shevasiga xos arka (erka), tunigun (tunov kuni), yoki qo‘shni xalqlarning tiliga xos so‘zlar ularga yaqin joyda istiqomat qiladigan o‘zbeklar leksikoniga kirib qolishi hollari uchraydi. Jalolobod shevasidagi qirg‘izcha qorapayim (qoraxalq), uchqashish (mingashish), Buxoro shevasidagi tojikcha bolor (to‘sin), rosh (marza) singari so‘zlar bunga misol. O‘zbek adabiy tilida bu tushunchalar uchun leksik birliklar bor, demak, ularni “adabiy”lashtirishning luzumi yo‘q. Guruch yoniga shevalardagi birinj qabul qilinib, faol qo‘llay boshlansa, bora-bora adabiy tilda guruch degan so‘z yo‘qoladi, chunki til shunday tartibli, tejamkor voqelikki, aynan bir maʼno ikkita so‘z zimmasiga yuklansa, bittasi safdan chiqadi-ketadi.

Aksar sheva so‘zlarini qarasangiz yo talaffuzi o‘zgarganiga yoki o‘zbekcha evazi bor bo‘laturib, boshqa tildagi so‘z qo‘llanayotganiga amin bo‘lasiz. Lug‘atlarga olish mumkin bo‘lgan leksemalar sheva so‘zlarining juda kam ulushini tashkil etadi. Shunday ekan, shevaga xos so‘zlar adabiy til leksikonini boyitadigan asosiy manba bo‘la olmaydi.

Unda, asosiy manba nima o‘zi?

Tarjima sharofati

Bundan yuz-yuz ellik yil avval o‘zbek tilida lampochka, texnologiya, kislorod, indeks, balans singari minglab so‘zlar yo‘q edi, ular rus tilidan shunchaki o‘tgani yo‘q, balki tarjima qilingan asarlar matnida “tarjima qilib bo‘lmaydigan” birliklar sifatida kirib keldi.

Tarjima bir tildagi xorijiy so‘zlarni ikkinchi tilga o‘tishiga vosita bo‘ladi, shuningdek, ulkan bir katalizator sifatida, milliy til voqeligining o‘zini ham junbushga keltiradi — shu til bag‘rida hali mudrab yotgan imkoniyatlarni yuzaga chiqaradi. Masalan, to‘ldiruvchi degan so‘z ona tilimizda bor edi (xazinani to‘ldiruvchi asosiy narsa — soliq tushumi), ammo ruscha til darsliklarini o‘zbekchaga o‘girish asnosida dopolneniye degan grammatik kategoriyani tarjima qilish orqali to‘ldiruvchi degan yangi tushunchaga ega bo‘ldik. Bu fikrni texnikadagi usilitel / kuchaytirgich, elektronniy vichislitel / elektron hisoblagich, chastota / tebranish, napryajeniye / kuchlanish, uskoritel chastis / zarrachalar tezlatkichi kabi minglab yangi atamalar o‘z tilimiz negizida barpo etilgani dalillaydi. Qarang, kuchaytirish, hisoblash, tebranish, kuch, tezlatish so‘zlari tilimizda azaldan bor edi, biroq ular ayni maʼnolarni tashimagan. Bu ham til rivoji. Chunki til boyligi faqat leksikon miqdoriga bog‘liq emas.

Ko‘ramizki, so‘z-tushunchalarni beqiyos ravishda ko‘paytiradigan asosiy manba — tarjimadir. Chunonchi, “nuqta у i nazar” degan so‘z birikmasi ham tarjima, aslida. Ruscha “tochka zreniya”ning o‘zbekcha chopon kiygan shakli. Bioiqlimshunoslik (bioklimatologiya), bo‘ronqush (burevestnik) kabi so‘zlar ko‘paydi. Hatto, chorak asrcha avval o‘zbek tilida qadr, qadr-qimmat so‘zlari mavjud bo‘lgani holda, qadriyat degan so‘z yo‘q edi. Allakim rus tilidagi “sennost” kalimasini “qadriyat” deya kiftini keltirib o‘girgan edi, singdi-ketdi. Shu darajadaki, har to‘rtta maqolaning bittasi qadriyatlarni qadrlash, eʼzozlash va ulug‘lash deb boshlanadigan bo‘ldi. Maʼnaviyat (nravstvennost) so‘zi tarjimasi xususida ham shu gapni aytish mumkin. Ilgari bu so‘zlar tilimizda yo‘q edi, o‘ttiz-qirq yillar ilgari chiqqan lug‘atlarda ular aks etmagan ham.

Rus tilidan o‘girish asnosida kalka tarjima, transliteratsiya singari usullar bilan kirib kelgan mayoq (mashʼala), quloq (mushtumzo‘r) singari tamoman yangi so‘zlar, shuningdek, yarim kalka tarzida beixtiyor degan maʼnodagi “moshinavori” (mashinalno) kalimalargacha kirib kelgan.

Ilm-fanning turli tarmoqlari, texnika, tibbiyot, bank ishi va savdo, soliq, qonunchilik, ishlab chiqarish kabi turmushning har xil sohalariga oid kitoblar, gazeta-jurnallar, elektron matnli manbalar borki, ularda tilni boyitadigan ming-minglab yangi so‘zlar qo‘llangan. Bu so‘zlar rus-yevropa terminlari ham, arabiy-forsiy istilohlar ham, turkiy o‘zak asosida yasalgan atamalar bo‘lishi ham mumkin. Ular imlo va izohli lug‘atlarni to‘ldirish va boyitishda juda asqotadi. Ammo afsuski, o‘zbek lug‘atchiligida tarjima asarlar matnidan misol olish rasm emas. Buning qanday vaji bor — bizga qorong‘u. “Sof” o‘zbekcha buloqli matnlarda esa o‘zbek sintaksisini, lug‘atlarini boyitadigan misollar bisyor emas, chunki, boya aytganimizday, til tarjima asnosida o‘z qulochini kattaroq yoyadi.

Hozirgi jadal integratsiya va axborot asrida tilimizga kirib kelayotgan yangi so‘zlarni, shuningdek, yuz yildan beri matbuot va kitob sahifalarida qo‘llangan kalimalarni aniqlash, qiyoslab o‘rganish, lug‘atga olish uchun kamida o‘ttiz kishilik ilmiy guruh kerak. Holbuki, butun o‘zbek tili, adabiyoti va folklorini tadqiq etish bilan shug‘ullanayotgan akademiya instituti shtati yetmish kishiga ham yetmaydi. Imlo lug‘ati, izohli lug‘atlar tayyorlangan davr — bundan qirq yilcha avval institutda 350 kishi ishlar edi.

Qo‘shma so‘zlar-chi?

O‘zbek tilida qo‘shma so‘z ko‘p. Akademik Azim Hojiyevning taʼrificha, “qo‘shma so‘z — mustaqil leksik maʼnoli ikki, baʼzan uch komponentning o‘zaro tobe bog‘lanishi asosida tashkil topgan so‘zdir: belbog‘, otquloq, gultojixo‘roz, erksevar, kinoapparat kabi”.

Biz qo‘shma so‘zlarning kelib chiqishi, tarkibi va grammatik xossalari haqida to‘xtalmoqchi emasmiz. Maqsad — qo‘shma so‘zlarni lug‘atlarda to‘liqroq aks ettirish zaruratini dalillashdan iborat, zero bunday so‘zlar o‘zbek leksikasini boyitishning eng katta manbalaridan biridir.

Agar barcha qo‘shma so‘zlar lug‘atga olinsa, lug‘atlarimiz binoyiday bo‘pqoladi. Ammo nima uchundir, o‘zbek tilshunosligida qo‘shma so‘zlarga qandaydir o‘gay ko‘z bilan qarash tamoyili bor, ularning hatto chorak qismi ham qo‘shma so‘z deb tan olinmaydi. Aksar qo‘shma so‘zlar esa o‘zbek tilining imlo qoidalari taqozosiga ko‘ra ajratib yoziladi. Ammo o‘sha “tasdiqlangan imlo qoidalari”ning o‘zi qanchalik asosli, bu bahsli masala. Masalan, omonat kassa deb yoziladi, xatoni to‘g‘ri deb qabul qilishga moslashmagan odam kassa omonat ekan, deb tushunadi. To‘g‘risi, omonatkassa bo‘lishi kerak. Omonatdaftarcha — mablag‘ingiz qayd qilinadigan daftarcha, omonat daftar esa — hilvirab, omonatgina bo‘lib qolgan daftarcha. Kishilar nutqida ham ular bitta so‘z tarzida (qo‘shib) talaffuz qilinadi. Ammo lug‘atlarimizda bu tushuncha-so‘zlar yo‘q . O‘zimiz yozib, o‘zimiz tasdiqlagan “qoidalar” doirasiga sig‘magani uchunmi?

O‘zbek tilining ifodaviy imkoniyatlari keng. Xalqimiz “aniqlovchi-aniqlanmish”, “sifatlovchi-sifatlanmish”ligini aniqlab o‘tirmay, “oltinsoy”, “ko‘kterak”, “og‘zikatta” deydi, tilchilarga o‘xshab “oltin soy”, “ko‘kterak”, og‘zi katta” deb ajratma so‘z qilibo‘tirmaydi, unaqa qilsa boshqa maʼno chiqishini biladi.

Nazarimizda, qaysi so‘zlar qo‘shma so‘zu qaysilari qo‘shma so‘z emasligi tilshunosligimizda aniq farqlab berilmagan. Masalan, biroz, birpas so‘zlari qo‘shib, ammo birqancha, birqadar singari so‘zlar esa ajratib yozilyapti. Nega, nimaga asoslanadi bu, deydigan odam yo‘q.

Holbuki, ko‘nglibo‘sh odam deganda boshqa, ko‘ngli bo‘sh deganda yana boshqa maʼno chiqadi. Ko‘p bolali odam — bolali odamlarning ko‘pligini, ko‘pbolali odam esa bir odamning bolasi ko‘pligini anglatadi. Serfarzand degan tojikcha so‘zni bitta qilib yozganimiz holda, ko‘pbolaliga kelganda bu ikkita so‘zga aylanib qoladi imlo qoidalarimiz taqozosi bilan.

Ellik yilcha muqaddam “o‘zbek lug‘atshunosligining ulkan namoyandasi” (prof. Ernst Begmatov taʼrifi) bo‘lgan Nasim Mamatov domla “qo‘shma so‘zlar qo‘shib yoziladi”, degan xulosaga keldi va o‘ndan ortiq maqolasida shu g‘oyani targ‘ib etdi, o‘zbek tilining qo‘shma so‘zlari muammosini o‘rganib, doktorlik dissertatsiyasi yozdi. Dastlab, 25 ming, keyinroq esa 30 ming so‘zlik “O‘zbek tilidagi qo‘shma so‘zlar lug‘ati”ni tuzdi. Bu o‘ttiz ming qo‘shma so‘z — lug‘atlarimiz uchun naqd xazina, uni boyitadigan, to‘ldiradigan katta ulush. Endi, albatta, har kimning o‘z qarashi bor, marhum olim ayrim so‘z birikmalarini qo‘shma so‘zga aylantirishga ruju qo‘ygan hollar bo‘lsa ham bordir, ilm – da bu. Ammo boringki, uning yarmi, hatto uchdan biri olinsa ham, lug‘atlarimiz ozmuncha semiradimi?

Qolaversa, mazkur kitobda ko‘rsatilmagan qo‘shma so‘zlar ham bor (masalan, go‘ngqarg‘a va po‘ngqarg‘a bitta so‘z sifatida to‘g‘ri yozilgani holda, qoraqarg‘a – qora qarg‘a deb ajratib yozilgan). Ularni ham hisobiga qo‘shsak, o‘zbek adabiy tilining leksikoni ancha boyiydi.

Masalan, tilimizda chilonjiyda, makkajo‘xori singari o‘nlab soxta qo‘shma so‘zlar ham borligini aytib o‘taylik. Chunki chilon boshqa, jiyda boshqa daraxt (Chilonzor, chilonjiydazor emas). Makka bilan jo‘xori (to‘g‘risi – jugari) ham bo‘lak ekinlar. Ammo bu chalkashlik shu qadar ildiz otdiki, ko‘p odamlar makkani jo‘xori deb ataydigan bo‘pqolgan. Boz, ayrim odamlar qizil qalampir (krasniy peres), qora murch (cherniy peres) deb ham qo‘llashyapti. Ruslarda bu ikki tushunchaga alohida so‘z yo‘q, rangi orqali ajratib izohlashadi, biz esa ulardan tarjima qilib, buzib ishlatyapmiz.

Qo‘shma so‘z ajratib yozilsa, maʼno buzilib ham ketadi. Masalan, dunyo — olam degani, bexabar — xabari yo‘q, degan maʼnoni bildiradi. Dunyo bexabar desak, dunyoning bu yangilikdan xabari yo‘q ekan, degan maʼno chiqadi, dunyobexabar deganda esa tushunchasi past odamni tushunamiz.

Qora — rang-tus, bayir esa ulov demak. Ammo qorabayir — ot nasli, asl arg‘umoq. Bu singari minglab so‘zlarni olomonpoyga qilib maydonga sola olsak, lug‘atchiligimiz ilm-fan ko‘pkarisida oldinga chiqadi va “Alpomish”da aytilganiday bo‘ladi: “Hayt!” desang o‘zadi o‘zbekning oti. ”

Zuhriddin ISOMIDDINOV,

tilshunos olim

“Hurriyat” gazetasining 2021-yil 6-yanvar sonidan olindi