G usl – Ghusl
ESLATMA: mujomaatdan so‘ng, g‘usldan oldin biroz uxlamoq yo sayr qilmoq yoki
Kutubxonasi
Insonga qaysi sababdan bo‘lmasin g‘usl qilish vojib bo‘lgan holatni janobat deyiladi.
Janobat – nopoklik holati ekanligi barchamizga ayon. Shuning uchun musulmonlarga
ushbu holatda g‘usl qilib (cho‘milib), poklanish zarur.
Janobatdan so‘ng g‘usl qilishning farzligi Qur’oni karim oyatlari asosida sobit bo‘lgan.
Jumladan, Alloh taolo “Moida” surasining 6-oyatida: “. Agar sizlar junub
bo‘lsalaringiz, xo‘b (yaxshilab) poklaninglar!” deb buyuradi.
G‘uslda uchta farz bor: Og‘izni yuvmoq, burunni chaymoq, butun badanga suv
Og‘izni yuvganda g‘arg‘ara qilish lozimki, suv tomoqqacha borsin. Agar tishlarning
orasida taom qolgan bo‘lsa, tishni tozalab, ularning o‘rniga suv yetkizmoq kerak. G‘usl
qilganda og‘iz yuvish xayolidan ko‘tarilgan bo‘lsa, og‘izning o‘zini uch marta g‘arg‘ara
Burunga ham chuqur suv tortib yuvish kerak. Chunki suv dimoqqacha yetib, achitsin.
Ro‘zador bo‘lmasa astoydil chayish lozim. Ro‘zador kishiga g‘usl vojib bo‘lib qolsa, og‘iz
va burunni ehtiyot bo‘lib yuvsin. Chunki suv tomoq va dimoqqacha borsa, oshqozonga
Oila va nikoh risolasi. Fazluddin Iqroruddin
www.ziyouz.com kutubxonasi
suv ketib qolishi tufayli ro‘zasi fosid bo‘ladi. O‘sha kun ro‘zasini ochmaydi, ammo keyin
qazosini ado etishi kerak. Shuning uchun ham ro‘zador odam imkon qadar g‘uslni vojib
qiladigan amallardan saqlanishi, mabodo shunday holatga tushib qolsa, og‘iz va burunni
juda ehtiyotkorlik bilan chayishi, burunga suv yetkazishda chap qo‘lning kichik
barmog‘idan foydalanishi lozim.
Ramazoni sharifda kunduz kuni uxlab, ehtilom bo‘lsa, g‘usl vojib bo‘ladi. Shunda og‘iz-
burunni yuvishga to‘g‘ri keladi. Ta’kidlash joizki, bizning mazhabimizda og‘iz va burun
tahoratda ichki, g‘uslda esa tashqi a’zo hisoblanadi. Shuning uchun bu a’zolarni yuvish
tahoratda sunnat bo‘lsa, g‘uslda farzdir.
Boshqa a’zolarni ham sinchkovlik bilan yuvish kerak, agar bir tola soch o‘rnichalik joy
qolsa ham kishi janobatdan pok bo‘lmaydi. Hadisi sharifda: “Har bir tola soch ostida
janobat bor, bas, sochlaringni yuvinglar va badanlaringni pok qilinglar” deb marhamat
qilingan. Yana bir hadisi sharifda Rasululloh sallallohu alayhi vasallam: “Janobatida bir
tola soch o‘rniday joyga suv yetkazmagan kishiga do‘zaxda turlik-turlik azoblar qilinadi”,
Agar tirnoqlar orasida yo badanida hamirga o‘xshash yopishqoq narsalar qolgan va
badanga suv o‘tishiga monelik qiladigan bo‘lsa, bunday holatda g‘usl qilish joiz emas.
Avvalo shu narsani ketkazishi va uning ostiga suv yetkazishi kerak. Ammo loy, tuproq
va kir kabi narsalarni suv ketkaza olgani va bu narsalar o‘ziga suvni qabul qilgani uchun
g‘usl joiz bo‘ladi. Qo‘l va oyoqlarga qo‘yilgan xinolar ham shunday hukmda. Agar soch
yo soqolga yog‘ surtilgan bo‘lsa, sovun yoki shunga o‘xshash vositalar bilan yuvish shart
emas, suvning o‘zini yuritib yuvilsa, kifoya qiladi.
Odatda ayollar zirak taqish uchun quloqlarini teshadilar. G‘usl vaqtida qulog‘idagi ziragini
harakatlantirmasa, teshigining ichiga suv yetdi, deb qalbi taskin topishi kifoya qiladi.
Agar taskin topmasa, albatta, zirakni qimirlatib, harakatlantirib, teshikning ichiga suv
yetkazish shart. Zirak taqilmagan holda ham shunday. Faqat gumoni g‘olib kelmaganda,
qo‘li bilan ishqalab suv yetkazsa, bas. Biror cho‘pga o‘xshash narsa bilan teshikning
ichiga suv yetkizish mashaqqat bo‘lganidan, bunga hojat yo‘q. Agar g‘usl qiluvchining
barmog‘idagi uzuk kichik va tor bo‘lsa, uni harakatlantirib tagiga suv yetkazishi lozim.
Xatna qilinmagan erkaklar zakarining xatna qilinmagan joyi ostiga suv yetkazishlari
vojibdir. Kindikning ichiga ham kichik barmoqni kirgizib, suv yetkazishi vojib
G’USLNING SUNNATLARI
G‘uslda ham tartib bilan yuvinmoq sunnatdir. G‘uslning sunnatlari oltita:
1. Ikki qo‘lni bo‘g‘ini bilan yuvmoq. Agar bir qo‘l nopok bo‘lsa, obdasta(oftoba)ning yoki
shunga o‘xshash biror idishning dastasi nopok bo‘lmasligi uchun, avval obdastani toza
qo‘l bilan ushlab, najas qo‘lni uch marta yuviladi, keyin ikki qo‘l yuviladi. Agar ikki qo‘l
ham nopok bo‘lib, suv quyishga odam bo‘lmasa, u holda bir toza lattani tishlab olib,
suvga botirib, qo‘lga quyiladi. Idish bo‘lmaganda biror ko‘lda tahorat qilish tartibi ham
Oila va nikoh risolasi. Fazluddin Iqroruddin
www.ziyouz.com kutubxonasi
2. Suv bilan istinjo qilmoq. Ya’ni o‘ng qo‘l bilan suv quyib, chap qo‘l bilan avratlarni to
ko‘ngli qaror topguncha yuvmoq.
3. Badanda najosat bo‘lsa, avval najosatni yuvish.
4. Namozdagi kabi tahorat qilmoq.
FOYDA: Tahorat qilganda g‘usl maqsadida og‘izni g‘arg‘ara qilib, dimog‘ni achishtirib
yuvsa, g‘usl boshlaganda yuvish shart emas. Lekin qo‘l va yuz kabi tahoratda yuvilgan
a’zolarni g‘usl holatida qaytadan yuvishlik sunnat. (“Sharhi viqoya” hoshiyasidan)
5. Tahoratdan keyin tartib bilan butun badanga uch marta suv quymoq. Tartib bilan suv
quymoqni bayoni shuki, avval o‘ng, so‘ng chap yelkadan, keyin boshga va boshqa
a’zolarga uch martadan suv quyiladi.
Ammo hazrati Oisha onamiz roziyallohu anhodan rivoyat bor: “Rasululloh sallallohu
alayhi vasallam avval suvni boshlaridan, so‘ngra o‘ng, keyin chap yelkalaridan va boshqa
a’zolaridan quyib yuvar edilar”. Ushbu hadisi sharif “Mishkot”da muttafaqun alayh deb
keltirilgan. Boshqa ko‘p kitoblarda ham, jumladan, “Maslakul muttaqin”da shu hadisi
sharifga muvofiq amal qilishga mayl qilingan. G‘usl va tahoratda birinchi marta suv
quyib, ishqalab yuvish farz, ikkinchi va uchinchisi sunnatdir.
6. Ikki oyoqni yuvmoq. Agar suv oyoq ostida to‘planadigan joyda, masalan, tog‘orada
g‘usl qilsa, oyoq tahorat qilgan vaqtda yuvilmaydi, ammo toza tosh yoki taxta kabi narsa
ustida bo‘lsa, oyoq tahorat paytida yuviladi va g‘usl oxirida oyoqni yuvish shart emas.
Ayollarning sochlari o‘rilgan bo‘lsa, ochmaydilar. Sochlarining ostiga suv yetkazishlari
kifoya. Sochlarini ochib (yoyib) yuvish mashaqqat bo‘lgani uchun kokillarini mix yoki
ipga osgan holda yo erlarining yordamida quruq qoldirishlari mumkin, yuvish shart
emas. Rasululloh sallallohu alayhi vasallam Ummi Salama roziyallohu anho onamizga:
“Qachonki, suv sochlaringni ostiga yetsa, senga kifoya qiladi”, dedilar. Ammo g‘usl
qilayotganda ayollarning sochlari yoyilgan holda bo‘lsa, sochlariga batamom suv
yetkazib yuvishlari lozim bo‘ladi.
Yuqoridagi hadisi sharif faqat ayollargagina xos. Agar erkaklarning sochlari uzun yoki
o‘rilgan bo‘lsa, u holda sochlarini yozib, soch va boshlarini soqollariga o‘xshab batamom
yuvishlari farzdir. Agar biror tola soch yoki soqollariga suv yetmay qolsa, janobatdan
pok bo‘lmagaylar. Shuning uchun hazrati Ali karramallohu vajhahu “Va min samma
odaytu ra’siy, odaytu ra’siy, odaytu ra’siy”, ya’ni shuning uchun boshimni dushman
tutdim, boshimni dushman tutdim, boshimni dushman tutdim, deb sochlarini tez-tez
oldirib turar ekanlar.
Albatta, g‘uslni xilvat joyda qilish lozim. Chunki ayollarning tamom badanlari,
erkaklarning esa kindik ostidan tizzalari ostigacha (kindik va tizza ham) avrat
hisoblanadi. Satri avrat qat’i farzdir. Shuning uchun erkaklar ko‘l, daryo yoki anhor kabi
ochiq suv havzalarida cho‘milsalar, shalvor kiyishlari yoki uzunroq lungi bog‘lashlari
shart. Aks holda gunohkor bo‘ladilar.
G‘usl qilayotganda gapirmaslik va qibla tarafga yuzlanmaslik mustahabdir. Yuvinib
bo‘lgandan so‘ng artinish lozim.
Oila va nikoh risolasi. Fazluddin Iqroruddin
www.ziyouz.com kutubxonasi
G’USL NIYATI
G‘usl oldidan niyat qilmoq sunnatdir.
Birinchi marta suv quyganda quyidagicha niyat qiladi: “Navaytu an ag‘tasila g‘uslam
minal janobati raf’al lil hadasi va istibohatal lis-saloti va tahoratal lil badani va
taqarrubam minallohi taolo, Allohu Akbar”. (Ma’nosi: nopoklikni ko‘tarmoq, namoz va
boshqa ibodatlar uchun badanni poklamoq va Allohga yaqin bo‘lmoq uchun janobat
g‘uslini niyat qildim).
SUV MIQDORI
Shariatda har qanday isrofgarchilik qoralanadi. Qur’oni karimning quyidagi oyatlariga
binoan isrof harom qilingan.
Alloh taolo “A’rof” surasining 31- oyatida: “. Va yenglar va ichinglar va haddan
oshmanglar. Albatta Alloh taolo haddan oshguvchilarni do‘st tutmas”, deb
“Isro’” surasi 26-27-oyatlarida esa: “(Ey Muhammad), qavmu-qarindoshga, miskin
va yo‘lovchiga (xayru ehson qilish bilan) haqlarini ado eting va isrofgarchilikka
yo‘l qo‘ymang. Chunki isrof qilguvchilar shaytonlarning do‘stlari bo‘lgan
kimsalardir. Shayton esa Parvardigoriga butunlay kofir bo‘lgandir”, deb
Shuning uchun biz bu o‘rinda tahorat va g‘usl qilishda suvni isrof qilmaslik uchun uning
shariatda belgilangan miqdorini keltirib o‘tamiz.
Ma’lumki, har bir zamonda o‘ziga xos o‘lchov va tortish asboblari bo‘lgan. Masalan, man,
so’, ratl, qadoq va hokazo. “Saloti mas’udiy” kitobining g‘usl sunnatlari faslida va
mavlono Fariduddin Attor qoddasallohu sirrahuning “Chahor kitob”ida tahorat suvi
miqdorini bir yarim man, g‘usl suvini to‘rt man deb belgilangan.
“Farhang”da 1 man – 846 grammga teng deyilgan. Demak, tahoratdagi bir yarim man
suv 1 kg 269 grammga va g‘usldagi 4 man suv 3 kg 384 grammga barobar keladi.
Tahoratda belgilangan 1 kg 269 gramm miqdordagi suvni uchga bo‘lib ishlatish
Tahorat suvining uchdan biri 423 gramm, ya’ni yarim manga teng. Uchdan biriga istinjo
qilinadi. Yana bir qismiga og‘iz-burun, bet-qo‘lni yuvib, boshga mahs tortiladi. Qolganiga
esa oyoqlar yuviladi. Istinjo uchun bu miqdordagi suv bilan qalb taskin topmasa, u holda
to qalb taskin topguncha suv ishlatish joiz.
“Saloti mas’udiy” kitobida g‘usldagi to‘rt man suvning bir yarim maniga yuqoridagi
tartibda tahorat qilinsa, qolgan qismi, ya’ni 2 kg 115 gr.ga badanni tartib bilan yuviladi
deb tayinlangan. G‘usldan oldin badandagi najosatlarni yuvish uchun ishlatiladigan suv
bu miqdorga qo‘shilmaydi. Chunki najosatni ketishiga qarab suv ishlatiladi.
Oila va nikoh risolasi. Fazluddin Iqroruddin
www.ziyouz.com kutubxonasi
“Jomi ur-ramuz”da biroz yengillik keltirilib, hojat bo‘lmaganda 4 mandan kamroq,
zarurat bo‘lganda isrof qilmasdan biroz ziyodroq ishlatish joiz deyilgan.
“Saloti mas’udiy”da rivoyat qilinadi: “Bir kuni Rasululloh sallallohu alayhi vasallam Sa’d
roziyallohu anhuni g‘usl asnosida suvni ko‘p ishlatayotganlarini ko‘rib, shunday
marhamat qildilar: “Ey Sa’d! Suvni isrof qilmagin” Sa’d roziyallohu anhu so‘radilar: “Yo
Rasullalloh, farzni bajarayotganda ham suv isrof bo‘ladimi?” Rasululloh sallallohu alayhi
vasallam: “Agar oqib turgan suv bo‘lsa ham isrof bo‘ladi”, deb javob qaytardilar.
Sa’d roziyallohu anhu yana so‘radilar: “G‘usl suvining miqdori qancha, yo Rasulalloh?”
Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi vasallam: “To‘rt man” deb javob berdilar: Sa’d
roziyallohu anhu aytdilarki: “Yo Rasululloh, menga bu miqdordagi suv yetmaydi”. Rasuli
akram sallallohu alayhu vasallam: “Ey Sa’d! Bu miqdor suv sizlardan eng junliroq va
toatliroq kishilarga ham kifoya qiladi”,- deb ziyoda ishlatishga ruxsat bermadilar.
Albatta, hozirgi zamonda taraqqiyot tufayli tahorat va g‘usl qilishda kommunal
shirkatlari tomonidan beriladigan issiq-sovuq suvlardan foydalanamiz. Tan olish kerakki,
aksariyatimiz jo‘mrakni ochib, suvni oqizib qo‘ygancha g‘usl yoki tahorat qilamiz.
Bu hol, ayniqsa, ko‘p qavatli uylarda yashovchi kishilarda kuzatiladi. Isrof harom ekanini
bilib ham shunday qilishda davom etaversak, shubhasiz, Allohga xush kelmaydi.
Bunday holatda suvni nihoyatda tejab sarflaylik, gunohlarimiz, isroflarimiz uchun
Parvardigori olamga tavba qilib, g‘usl va tahoratda suvni biror idishga, masalan,
obdastaga olib ishlataylik. Bitta odatdagi obdastaga bir yarim litr suv sig‘arkan. Demak,
tahorat uchun bir obdasta, g‘usl qiladigan bo‘lsak, uch obdasta suv ishlatishimiz
maqsadga muvofiqdir. Va yo jo‘mrakni kerakli miqdorda ochib ishlatsak, malomatdan
xoli bo‘lamiz. Vallohu a’lam bissavob.
G’USLNING VOJIB BO‘LISHI
G‘uslni vojib qiladigan amallar beshtadir.
1. Nutfaning (maniy) lazzat va shiddat bilan chiqmog‘i. Maniy o‘z makonidan lazzat va
shiddat bilan ajralib, andomdan sust holda chiqsa ham Imomi A’zam mazhabida g‘usl
IZOH: Nutfa shunday suvki, bu suv sababidan Alloh taolo o‘z qudrati bilan hamma
jonzotlarini yaratadi. Nutfa erkakka ham, ayolga ham barobar bo‘lib, erkak kishining
pushtidan, ayollarning ko‘kragidan ajralib chiqadi. Erkaklarning nutfasi quyuq va oq
rangli, ayollardan keladigan nutfa esa quyuq va sariq rangda bo‘ladi. Farzandning ota
yoki onaga o‘xshamog‘i ushbu suvga bog‘liqdir. Agar erkakdan keladigan nutfa oldin yo
ko‘proq bo‘lsa, farzand otaga, aksincha bo‘lsa, onaga o‘xshab tug‘iladi.
2. Jimo’ qiluvchining zakari uchi jimo’ qilinganning oldi yoki orqasida g‘oyib bo‘lmog‘i.
Ushbu holatda maniy inzol bo‘lsa yo bo‘lmasa, ikkisiga ham g‘usl vojib bo‘ladi.
Oila va nikoh risolasi. Fazluddin Iqroruddin
www.ziyouz.com kutubxonasi
Hadisi sharifda: “Qachonki ikki xatna qilingan aloqa qilsa va hashafa (erkak andomining
uchi) g‘oyib bo‘lsa, nutfa xoh inzol bo‘lsin, xoh bo‘lmasin, g‘usl qilish vojibdir”, deyilgan.
Ushbu hukm insonlarga xosdir. Hayvontabiat bir inson biror hayvon bilan aloqa qilsa,
g‘usl vojib bo‘lishi uchun maniy kelishi shart.
TANBEH: yuqorida birovning orqasiga jimo’ qilish sababidan g‘usl vojib bo‘lish mas’alasi
zikr qilindi. Ushbu fahsh amal og‘ir jinoyat, gunohi azimdir. Hazrati So‘fi Allohyor
rahmatullohi alayh forsiydagi “Maslakul – muttaqin” asarlarida shunday deganlar:
Nakunad in tariqae mal’un,
Balki az tariqai humul odun.
Harki, sozad nazar ba so‘i pas,
La’nati Haq musallati on kas.
V-onki, rozi shavad bo in kor,
Shud sazovori la’nati Jabbor.
(Bunday fahsh ishni (orqa yo‘lga jimo’ qilishni) mal’un ham qilmaydi, balki bu gunohni
qiluvchilar shaytondan ham battardir. Kimki orqa yo‘lga shahvat bilan nazar qilsa va yo
kimki bu ishga rozi bo‘lsa, Allohning la’natiga giriftor bo‘ladi).
3. Ehtilom. Ya’ni uyqudan uyg‘onganda kiyimi yo badanida maniy yoki maziy ko‘rmog‘i.
Insondan uch xil suyuqlik keladi: maniy, maziy va vadiy. Maniy hukmi yuqorida o‘tdi.
Maziy shunday suyuqlikki, u er kishi o‘z ayoli bilan hazillashganda, o‘ynashganda keladi,
ammo kelgani bilinmaydi. Rangi oq, maniydan ko‘ra suyuqroq bo‘ladi. Uyg‘oq holda
kelsa, tahoratni buzadi, ammo g‘usl vojib bo‘lmaydi. Uyquda kelsa, maniy bo‘lishi
ehtimolidan g‘uslni vojib qiladi. Agar kishi tush ko‘rsa-yu suv ko‘rmasa, g‘usl vojib
bo‘lmaydi. Lekin tush ko‘rmasa ham, uyg‘onganda kiyim yoki badanida maziy yo maniy
asoratini, ya’ni namni topsa, g‘usl qiladi. Hadisi sharifda: “Al mou bil moi”, ya’ni g‘usl
suvni ko‘rishdandir, deb marhamat qilingan.
Vadiy ham shiralik bo‘lib, ba’zan peshobdan keyin keladi. Tahoratni ketkizadi, ammo
g‘uslni vojib qilmaydi.
ESLATMA: mujomaatdan so‘ng, g‘usldan oldin biroz uxlamoq yo sayr qilmoq yoki
peshob qilish zarur. Agar mazkur uch amaldan birortasini qilmasdan darhol g‘usl qilsa va
g‘usldan so‘ng qolgan maniy kelsa, qaytadan g‘usl qilish vojib bo‘ladi. Ammo mazkur
harakatlardan birortasini bajargandan so‘ng g‘usl qilsa-yu keyin qolgan maniy kelsa,
buni maziyga haml qilib, qaytadan g‘usl qilmaydi. Bu hukmlar erkak va ayollar uchun
4-5. Hayzdan va nifosdan poklanish uchun g‘usl qilish vojib bo‘ladi.
Bilmoq lozimki, ayollarga xos bo‘lgan qon uch turli: hayz, nifos va istihozadir.
Hayz shunday qonki, u balog‘atga, ya’ni to‘qqiz yoshga yetgan va keksalik yoshidan,
Oila va nikoh risolasi. Fazluddin Iqroruddin
www.ziyouz.com kutubxonasi
ya’ni ellik besh yoshdan o‘tmagan ayollarning bachadonidan keladi. Bu tayin bir
muddatda keladi, ammo turli kasallik va og‘riq tufayli bo‘lmasligi kerak.
Hayzning eng kam muddati uch kecha-kunduz va ko‘pi o‘n kecha-kunduzdir. Uch kecha-
kunduzga yetmasa yoki o‘n kecha-kunduzdan o‘tib ketsa, shuningdek, balog‘atga
yetmagan yo keksa ayollar qon ko‘rsa, bu hayz emas, istihoza qoni bo‘lib, navbati
kelganda bu haqda to‘xtalamiz, inshaalloh.
Hamma ayollarning ham hayz ko‘rish muddatlari o‘n kunga yetib bormaydi: ba’zilarda
besh, ba’zilarda olti, yetti yo sakkiz yoki to‘qqiz kecha-kunduz davom etishi mumkin.
Balog‘atga yetgandan so‘ng ikki-uch marta hayz ko‘rib bir muddatda to‘xtasa, bu
muddat o‘sha ayolning odati bo‘ladi.
Demak, har bir ayol o‘zining odati bo‘yicha hayz ko‘rsa, muddatida to‘xtagandan keyin
o‘n kun bo‘lishini kutmay, g‘usl qiladi va unga hayz man’ qilgan amallar barchasi halol
Tuhr, ya’ni ikki hayz orasidagi poklik muddatining eng kami o‘n besh kecha-kunduzdir.
Agar o‘n besh kunga yetmasdan yana qon kelsa, bu istihoza qoni bo‘ladi. O‘n besh
kecha-kunduzdan keyin ko‘rilgan qon navbatdagi hayzdan hisoblanadi. Poklik
muddatining oxirgi chegarasi belgilanmagan. Chunki ayollar ikki-uch yil va ba’zan undan
ham ko‘proq hayz ko‘rmay yurishlari mumkin.
MASALA: hayz muddatida mutaxallil bo‘lgan (oraga kirib qolgan) poklik, ya’ni bir ayol
bir yo ikki kun qon ko‘rib, keyin bir necha kun pok yursa va o‘n kun ichida yana qon
ko‘rsa, oradagi qon kelmagan kunlar ham hayz hukmida bo‘ladi. Shuningdek, hayz
muddatida oq rangdan boshqa har qanday rangdagi qon hayz qoni hukmida bo‘ladi.
MAMNUOTI HAYZ
(Hayz paytida man’ qilingan amallar)
Hayz holatida ayollar quyidagi ibodat va amallarni qilishlari man’ qilingan: namoz o‘qish,
ro‘za tutish (Ramazon ro‘zasi ham), masjidga kirish, Ka’bani tavof qilish, Qur’oni karimni
g‘ilofsiz ushlash va yoddan yoki kitobga qarab o‘qish, eri bilan jimo’ qilish.
Hayz vaqtidagi namozlarning qazosi o‘qilmaydi, Alloh taoloning lutfu karami va ehsoni ila
soqit bo‘ladi. Ammo hoiz (hayz ko‘rgan) ayol namoz vaqti kirganda imkon qadar tahorat
bilan joynamozda sukut qilib o‘tirsa, savobga erishadi. Ramazoni sharif ro‘zasining
qazosini esa hayitdan so‘ng paysalga solmay, darhol tutib berishi lozim. Hajga borgan
ayol hayz ko‘rsa, Arafotda turishi mumkin.
Hayz holatidagi ayoli bilan jimo’ qilish quyidagi oyati karimaga binoan qat’iy harom
qilingan. Alloh taolo “Baqara” surasining 222-oyatida: “(Ey Muhammad!) Sizdan hayz
haqida so‘raydilar. Ayting: “U ko‘ngilsiz – nopok narsadir. Bas, hayz paytida
ayollaringizdan chetlaningiz va to poklanmagunlaricha ularga yaqinlashmangiz!
Oila va nikoh risolasi. Fazluddin Iqroruddin
www.ziyouz.com kutubxonasi
Pok bo‘lganlaridan keyin ularga Alloh buyurgan tarafdan kelingiz! Albatta,
Alloh tavba qilguvchilarni va o‘zlarini mudom pok tutguvchilarni sevadi”, deb
Mazhabimiz ulamolari ayolining hayz holatida yoki orqa yo‘liga jimo’ qilishni halol degan
kishi dindan chiqadi, deganlar. Hayz holatida sahvan jimo’ qilib qo‘ygan taqdirda agar
qon qizil rangda bo‘lsa, bir dinor va agar sariq rangda bo‘lsa, yarim dinor sadaqa berishi
Bas, ayollar hayz vaqtida erlari ularga rag‘bat qilmasliklari uchun eski, ko‘rimsiz kiyimlar
kiyib, imkon qadar ishva-yu karashma, intim suhbat va harakatlardan tiyilishlari kerak.
Hayz paytida xotinning kindigidan tizzasigacha bo‘lgan a’zolariga qo‘l tekkizmaslik
lozimligi fiqh kitoblarida bayon qilingan. Ammo er hayz ko‘rgan ayolining boshqa
a’zolarini ushlamog‘i mumkin va nasorolarga xilof qilmoq uchun u bilan bir to‘shakda
yotmog‘i esa sunnat hisoblanadi. Hoiz ayol bilan suhbatlashish, bir dasturxonda o‘tirish
mumkin. U bolasini emizishi, xulosa qilib aytganda, dunyoviy muomalalarni va ro‘zg‘or
ishlarining barini qilishi joizdir.
Hayz nikoh o‘qishni ham man’ qilmaydi. Shuning uchun hayzlari to‘y kuniga muvofiq
kelgan kelinlarni nikoh qilmasdan kuyovning uyiga olib borishga maslahat beradigan
johillarning fikrlari botildir.
Hayz va nifos ko‘rgan ayollar Qur’oni karimni ushlash va o‘qishdan qaytarilgan bo‘lsalar
ham, shukrona uchun “Alhamdu lillah”, biror xayrli ishni boshlash oldidan sunnatga
muvofiq “Bismillohir rahmonir rahim” deyishlari joiz.
Diniy kalimalarini aytishi, bolalari yoki boshqalarga o‘rgatishi mumkin. (Tahoratsiz kishi
Qur’oni karimni ushlamasdan yoki yoddan o‘qishi joiz, ammo tahorat bilan o‘qisa, savobi
ko‘p va sunnatga muvofiq bo‘ladi).
Mazkur jamoa, ya’ni hoiz va nifosli ayollar, tahoratsiz va junub kishilar Qur’oni karimni
ushlamaydilar. Ammo Qur’on solingan g‘ilofning dastasidan ehtiyot bo‘lib ushlashlari
joiz, biroq oyatlar bitilgan tanga, idish va qog‘ozlarni ushlashlari ham durust emas.
G’usl – Ghusl
G’usl (Arabcha: لsl Musulmon, IPA: [ˈƔʊsl] ) an Arabcha to’liq tana uchun muddat marosimlarni tozalash voyaga etgan har qanday musulmon uchun har xil marosimlar va ibodatlar bajarilishidan oldin majburiydir bo’shashish [1] [2] yoki tugatish hayz sikli. [3] Biroq, tahorat yoki shunchaki uxlash, ikkisiz ham [ tushuntirish kerak ] , g’usl qilishdan oldin qabul qilinadi [ shubhali – muhokama qilish ] . [4]
Yuvish ham tavsiya etiladi, ammo talab qilinmaydi (ya’ni shunday bo’ladi) mustahob ) oldin Jum’a [5] va Hayit [6] kirishdan oldin namoz o’qing ehrom uchun tayyorgarlik Haj, ongni yo’qotgandan keyin va rasmiy ravishda konvertatsiya qilish. Sunniy musulmonlar oldin ham tahorat olinglar Namoz-tavba (Tavba qilish ibodati).
G’usl ning “qisman tahorat” dan farqli o’laroq, ko’pincha “to’liq tahorat” deb tarjima qilinadi tahorat Wwwء musulmonlar siydik chiqarish, najas olish, meteorizm, chuqur uxlash va engil qon ketish kabi ozgina iflosliklardan keyin bajaradilar.
Mundarija
- 1 Maqsadga ko’ra turlari
- 2 Suvga bo’lgan talab
- 3 G’usl amallari
- 3.1 G’usl farodiyasi (Hanafiy ko’rsatmalari)
- 3.2 G’uslning sunnati
- 4.1 G’uslda makruh narsalar
- 5.1 G’usl tartibi
- 5.2 G’usl irtimasi
- 5.3 Tavsiya etilgan harakatlar g’usl
Maqsadga ko’ra turlari
G’usl ettita sabab uchun vojib bo’ladi g’usl har xil sabablarning har biri uchun har xil nomlar mavjud:
- G’usl Janabat bu g’usl jinsiy aloqada yoki bo’shashgandan keyin amalga oshiriladi.
- G’usl Xayd quyidagilar hayz ko’rish.
- G’usl Nifas quyidagilar lochia.
- G’usl Mayyit bu g’usl vafot etgan musulmonda ijro etildi.
G’uslni ba’zi mazhablarda yana ikkita toifa talab qiladi:
- G’usl Istihada tartibsiz qon ketish uchun (ayollarda).
- G’usl Mas-hil Mayyit to’g’ridan-to’g’ri o’lik tanaga tegsa, majburiy bo’ladi. [8]
- G’usl ham qasam ichish yoki qasam ichish bilan vojib bo’ladi.
Suvga talablar
Tahoratga o’xshab, bir oz suvni g’usl qilish uchun ishlatish joizdir, bir oz suv esa yo’q. Ruxsat berilgan suv manbalariga quyidagilar kiradi.
- Yomg’ir suvi
- Quduq suv
- Buloq, dengiz yoki daryo suvlari
- Eritayotgan qor yoki do’l suvi
- Katta tank yoki suv havzasining suvi [9]
Meva va daraxtlardan olingan harom yoki nopok suv yoki g’usl qilish taqiqlanadi.
G’usl amallari
The Qur’on g’usl uchun mandat keladi sura an-Nisa:
Ey iymon keltirganlar, uyqusirab yotganingizda, nima deyayotganingizni bilguningizcha yoki janoba holatida bo’lganingizda, namozga yaqinlashmang, [ibodat joyidan] o’tib ketuvchilar bundan mustasno. tanasi]. Agar siz kasal bo’lsangiz yoki safarda bo’lsangiz yoki sizlardan biringiz o’zingizni engillashtiradigan joydan kelgan bo’lsa yoki siz ayollar bilan bog’lanib, suv topolmasangiz, unda toza erni qidiring va yuzlaringizni va qo’llaringizni artib oling. Darhaqiqat, Alloh kechiruvchi va mag’firatli zotdir. [Qur’on 4:43 (Tarjima qilingan tomonidanSahih xalqaro )]
Ushbu oyatda “jinsiy aloqa” deb tarjima qilingan ibora mavjud talqin qilingan tomonidan Hanafiy olimlar jinsiy aloqani anglatadi, ammo Shofiy olimlar buni jismoniy va jinsiy aloqa ma’nosida izohlashadi. Demak, hanafiy mazhabi boshqa jins vakili bilan jinsiy aloqada bo’lsa, tahorat olishni talab qilmaydi, shofiy mazhabi esa oldin tahorat olishni talab qiladi. saloh va hokazo. [10]
G’usl farodiyasi (Hanafiy ko’rsatmalari)
Uchtasi bor farz (majburiy) harakatlar. Agar ushbu aktlardan biri o’tkazib yuborilgan bo’lsa, uni qaytarib berish va qolgan aktlardan oldin bajarish kerak. [11]
- Ichki og’izni yuvish.
- Suvni hidlash va uni puflash.
- Butun tanani yuvish.
G’uslning sunnati
Islom payg’ambari Muhammad ko’rsatgan ixtiyoriy alternativ usul:
- Ikkala qo’lni bilagiga qadar yuvish.
- Maxfiy qismlarni chap qo’l bilan yuving va tanadagi iflosliklarni yoki kirlarni olib tashlang.
- Tahorat oling (tahorat oling).
- Uch marta suvni boshiga to’kib tashlang va sochlar sochlar ildizlariga etib borishi uchun sochlarni silang.
- Keyin tanani yuving, suvning barcha qismlariga etib borishini tekshiring, badanning o’ng tomonidan, keyin chapdan boshlang va qo’llar bilan ishqalang, shunda suv butun tanaga etib boradi.
Islomda, g’usl butun tanani yuvishni talab qiladi. O’rtasida tafsilotlarda ba’zi farqlar mavjud Sunniy va Shia fikr maktablari.
Sunniy mazhab
- Qilishni boshlash niyah (niyat), g’usl qilish bismilloh (Alloh nomi bilan) va o’zingizni iflosliklardan tozalang. [3][11][12]
- O’ng qo’lni bilagiga (va barmoqlar orasiga) qadar uch marta, so’ngra chap qo’l uchun yuving.
- Maxfiy joylarni yuving va tanadagi iflosliklarni yoki kirlarni olib tashlang.
- Amalga oshirish Wudu go’yo uchun ibodat. Og’iz va burun teshiklarini uch marta yaxshilab chayish kerakligiga ishonch hosil qiling. Agar cho’milish paytida stulga yoki toshga o’tirsangiz, oyoqlaringizni yuvishda ham yuvish kerak Wudu. Ammo loyli joyda o’tirsa, bu bosqichda oyoqlarni yuvish kerak emas.
- Sochlarning ildizlari va tizzalarning orqa qismi kabi suv bilan osonlikcha etib bo’lmaydigan qismlarini yaxshilab yuvib turishini ta’minlash uchun suvni butun vujudga oqishi uchun uch marta quyish kerak. [3]
- Ikkala yelkangizga har birida uch marta suv quying (o’ng yelkadan boshlab). Badanning biron bir qismi quruq qolmasligi uchun suv quyilganda qo’llar butun tanadan o’tishi kerak.
- Toza joyga o’ting va agar yuvinilmagan bo’lsa, oyoqlarini yuving Wudu
- Oxirida bo’lgani kabi Wudu, o’qish tavsiya etiladi Shahada. [3][12]
“Ash-hadu-Allah-illaha-illahahu va-ash-hadu ann-muhamaddan ab-duhu va rasuluhu” [13]
Agar g’usldan keyin tananing ma’lum bir qismi quruq qolganligini eslasa, g’uslni takrorlash shart emas, faqat quruq qismini yuving. Quruq joyga nam qo’lni o’tkazish etarli emas. Agar kishi og’izni yoki burunni yuvishni unutgan bo’lsa, g’usl qilinganidan keyin eslanganda ham ularni yuvish mumkin.
Quyidagi hadis qanday qilib tasvirlangan g’usl sunniy musulmonlar tomonidan bajarilishi kerak.
Qachon Allohniki Rasululloh jinsiy aloqa tufayli yuvinib, u avval qo’llarini yuvdi; keyin o’ng qo’li bilan chap qo’liga suv quydi va avrat joylarini yuvdi. Keyin u ijro etdi tahorat namoz uchun qilinganidek. Keyin u bir oz suv olib, barmoqlarini sochining ildizlariga tekkizdi. Va u to’g’ri namlanganligini bilib, boshiga uchta hovuchni quydi va keyin tanasiga suv quydi va keyinchalik oyoqlarini yuvdi. [14]
G’usl maxfiy joyda bo’lishi kerak.
Boshqa bir hadisda Ibn Abbos buni ta’kidlagan Maymuna keyin Muhammadga sochiq berilganligini aytdi g’usl, lekin u suv bilan tanasini silamoq o’rniga suvni silkitib tashladi. [15] Bunga qo’chimcha, Ibn Abbos onasining singlisidan quyidagi hadisni yozib olgan.A hadis ga tegishli Maymunah bint al-Horis hisobotlar: [ iqtibos kerak ]
Jinsiy aloqada bo’lganligi sababli, cho’milish uchun Rasulullohning yoniga suv qo’ydim. U kaftlarini ikki-uch marta yuvdi, so’ng qo’lini havzaga qo’ydi va tanasiga suv quydi, so’ng erga qo’l urdi va kuch bilan surtdi, so’ng namoz uchun tahorat olib, so’ngra uchta hovuch suv quydi. uning boshini, so’ng butun vujudini yuvdi, shundan keyin u u erdan chetga chiqib oyoqlarini yuvdi, keyin men sochiqni olib keldim (u tanasini artishi uchun), lekin u qaytarib berdi. [16]
G’uslda makruh narsalar
Bu narsalar makruh g’uslda.
1) G’uslni birov sizni kuzatayotgan joyda qilish.
2) Qarama-qarshi tomonga qarab yalang’och g’usl qilish Ka’ba.
3) G’usl bilan gaplashish.
4) Farad g’usliga qarama-qarshi holda g’usl qilish.
5) Bismillohdan boshqa duoni o’qish.
Shia aqidasi
Ijro etishning ikkita usuli mavjud g’usl. Ulardan biri sifatida tanilgan g’usl tartibi, ikkinchisi esa ma’lum g’usl irtimasi. [17]
G’usl tartibi
“G’usl tartibi“uch bosqichda bajariladigan tartibli hammomni anglatadi.
Yuvib bo’lgandan keyin najasat tanadan va undan keyin (masalan, sperma yoki qon) niyat, tanani uch bosqichda yuvish kerak: boshni bo’yniga tushirish; keyin tananing o’ng tomoni elkadan oyoqqa; keyin tananing chap tomoni.
Har bir qism suv teriga etib boradigan darajada yaxshilab yuvilishi kerak. Boshni yuvishda alohida e’tibor berish kerak; sochlar taralgan bo’lishi kerak (masalan, barmoqlaringiz bilan), shunda suv sochlar ildizlariga etib boradi. Tananing o’ng tomonini yuvayotganda chap tomonining ham bir qismini yuvish kerak, aksincha. [17]
G’usl irtimasi
“G’usl irtimasi“butun vujudni suvga botirishni o’z ichiga olgan cho’milish degan ma’noni anglatadi. Uni faqat suv havzasida, masalan, hovuzda, daryoda, ko’lda yoki dengizda qilish mumkin. Tana ichidagi urug ‘yoki qonni yuvgandan keyin va keyin niyat, butun tanani asta-sekin emas, balki birdaniga butunlay suvga botirish kerak. Suv tananing barcha qismlariga, shu jumladan sochlarga va uning ostidagi teriga etib borishiga ishonch hosil qilish kerak.
G’usl tartibi afzaldir g’usl irtimasi. [17]
Tavsiya etilgan harakatlar g’usl
Yuqorida aytib o’tilgan narsalar vojib harakatlari g’usl; davomida tavsiya qilinadigan narsalar (mustahobb, sunnat) mavjud g’usl. [3] Ushbu tavsiya etilgan harakatlar beshta:
- Uch marta yuvish va burunni uch marta yuvish.
- Tahoratni amalda yuvishdan oldin bajarish
- Har bir qism yaxshilab yuvilganligini ta’minlash uchun qo’llarni butun vujudga artib oling. [3]
- Suvning soch ildizlariga etib borishini ta’minlash uchun sochlarni barmoqlar bilan tarash.
- (Erkaklar uchun) Oldin istibra qilish (siyish) g’usl janabat. Agar tugallangandan so’ng erkakning jinsiy olatidan suyuqlik chiqsa g’uslva u sperma yoki siydik ekanligiga shubha qilsa, takrorlashni hojati yo’q g’usl oldin u ham siydik chiqarguncha g’usl. Agar u oldin siymagan bo’lsa g’usl, keyin u jarayonni takrorlashi kerak. [8][18] Ushbu qoida istibra ‘ faqat erkaklarga tegishli. [19]
Shuningdek qarang
- Wudu
- Suvga cho’mish, nasroniylarning marosimdagi hammomi
- Mikveh, yahudiylarning marosimdagi hammomi
- Misogi, sintolarning marosim vannasi
Adabiyotlar
- ^Sahihi Muslim, 616-hadis
- ^Sharh as-sunna al-Baghaviy tomonidan yozilgan, 2-jild, pg. 9
- ^ abvdef“Ritual cho’milish (g’usl): majburiy, tavsiya etilgan va yoqmagan ishlar – SeekersHub javoblari”. 2010-08-26 . Olingan 2016-06-26 .
- ^Kitob al-Kafi 3-jild, 4029-hadis
- ^Sahih al-Buxoriy, 1-jild, 12-kitob, Hadis 817 raqami
- ^Sharh Muxtasar, 2-jild, bet. 102
- ^Muhammad Taqi al-Modarresi (2016 yil 26 mart). Islom qonunlari (PDF) . Enlight tugmasini bosing. ISBN978-0994240989 . Olingan 22 dekabr 2017 .
- ^ abG’usl QA – Islomiy Qonunlarni tushuntiring
- ^G’usl uchun suvda najosat – Mening dinim Islom
- ^“Ayollarga tegish tahoratni buzadimi?”. IslamOnline . Olingan 17 oktyabr 2018 .
- ^ ab Panapati, Muḥammad S̲anāʾullah (1985-01-01). Fiqhning asosiy hanafiy qo’llanmasi. Kazi nashrlari. p. 39.
- ^ ab“Sahihi Buxoriy, 5-kitob: Gusl qilayotgan payg’ambarni g’usl qilish”. Arxivlandi asl nusxasi 2011-04-29 kunlari . Olingan 2009-01-03 .
- ^https://www.muslimgoogle.com/2020/06/how-to-perform-ghusl.html
- ^Sahihi Muslim, 616-hadis
- ^Sahihi Muslim, 622-hadis
- ^Sahihi Muslim, 620-hadis
- ^ abvAsosiy echimArxivlandi 2012-04-23 da Orqaga qaytish mashinasi
- ^ Vasoil al-shia, jild. 1, p. 517.
- ^ Vasoil al-shia, jild. 1, p. 482.
Tashqi havolalar
- Islom ta’limotidan g’usl tafsilotlari (Talim-ul-Haq)
- Qur’on, hadis va fiqhda g’usl (islom huquqshunosligi)
- G’usl: Vojib vannalar
- GHUSL (TOMON VANA) Janubiy Kaliforniya universiteti
- Guslni qanday qilish kerak
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.