Madde Detay

Çocukluğun saf duyguları, bugün ve gelecek, hayat ve ölüm gibi konuları Maymunlar Mamlakati yohud Yovvoyilar Orasida adlı hikâye kitabında ele aldı. İnsan için yaşam ve savaşın sembolü olan tabiat ile onun gelişimi ve çöküşüne sebep olan insanoğlu arasındaki ilişki, evrensel duygular, helal kazanç, aşk, iyilik, doğruluk vb. konuları da Bo’ri Ovi adlı uzun hikâyelerinin yer aldığı kitapta işledi.

Нурали Қобул: «Темуршуносликни темирчиликка айлантириб қўйдик»

Дундар Алпнинг “Шарқнинг энг буюк ҳукмдори – Темур” романини усмонли туркчадан Тоҳир Қаҳҳор ва Собир Сайхон таржимасида чоп этилган китоби юзасидан Халқаро Чингиз Айтматов академиясининг академиги, Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси аъзоси Нурали Қобул ЎзА’га қуйидагиларни гапириб берди:

– Бизнинг “Қирқ йилда қозон янги, эллик йилда эл янги, тўқсон йилда тил янги” деган ота сўзимиз бор. “Шарқнинг энг буюк ҳукмдори – Темур” асари 1902 йилда муаллиф томонидан яширин ҳолда ёзилган. Муаллиф ўз номини қўйса боши кетарди, Усмонли турк султонлари омон қолдирмасди. Муаллиф Темурга бўлган катта муҳаббати туфайли ўзига Дундар Алп тахаллусини танлаб ёзган, асл муаллиф кимлиги ҳалигача номаълум. Роман ўша давр Истанбул туркчасида ёзилган. Бир неча йиллар аввал Собир Сайхон ноёб китоб нусхасини эски китоб дўконидан топиб олган ва Тоҳир Қаҳҳор билан биргаликда таржима қилган. Роман воқеалари бироз реалликдан узоқроқ. Аммо биз учун Темур ҳақидаги ҳар қандай манба қадрли. Китобни ўқиб чиқдим ва тарихчи мутахассис сифатида айрим тарихий ҳақиқатлардан чекиниш ҳолатларини учратдим. Тарихий-бадиий асарларда 80-85 фоиз ҳолатларда муаллиф тўқималар, муболағалардан фойдаланиши мумкин, лекин тарихий ҳақиқатдан чекинмаган ҳолда. Асарда ана шу қоидаларга амал қилинмаган ўринлар бор. Мисол учун, Тўхтамиш Темурдан олти йил кейин ўлган. Асарда Тўхтамишнинг бошини кесиб Темурга келтиришади, бу бўлмаган воқеа. Қайта нашрда бу камчиликларни албатта тўғрилаш керак. Асар Темур шахсини яхши билган мутахассислар учун қўшимча маълумотлар беради, аммо оддий ўқувчини бироз чалғитиши мумкин.

Афсуски, биз темуршуносликни темирчиликка айлантириб қўйдик. Биз Темурдан Ленин ясамаслигимиз керак. Йўқ нарсани ҳам ёпиштиравериш Амир Темур обрўсини тушириб қўяди, бор нарсаларни ҳақиқатдан чекинмасдан ёзиш керак. Шу боис дунёда биринчи бўлиб роман ёзган инсон Сервантес айтади: “Қаллоб тарихчиларни сохта пул ясовчилардек қатл этиш керак”. Испания тарихида фақат сохта пул ясовчиларгина ўлимга ҳукм қилинган. Шу боис тарихни тўғри ёзиш керак. Тарих буюртма билан, ҳавас билан ёзилмайди, тарих тарихлигича ёзилади. Темур ҳақида қон билан, иймон билан ёзилади. Ўз тарихидан юз ўгирган қавм ва миллатлар номард ҳисобланади. Агар биз тарихий ҳақиқатни бузсак ота-боболаримизнинг номига чизиқ тортган бўламиз, дейди Нурали Қобул.

Маълумот учун: Нурали Қобул 1950 йил 2 январда Жиззах вилоятининг Бахмал туманидаги Ўсмат қишлоғида туғилган. Фарғона Давлат университетини тарих факультетини тамомлаган (1974). «Ойқор» (1978), «Салом тоғлар» (1979), «Одам, Ойқортоғ ва Дайди шамол ҳакида эртак» (1980), «Тубсиз осмон» (1981), «Каптарлар қайтмаган тун» (1984), «Яшаш учун кечикма» (1985), «Унутилган соҳиллар» (1988), «Оқ каптарлар» (1990), «Буғдой пишиғига етмаганлар» (1992), «Сен ватансан, муҳаббат» (1994), «Ватандан яхши ёр ўлмас» (1995) ва бошқа асарлари нашр этилган. Г. Маркеснинг «Танҳоликнинг юз йили» романини, Ч. Айтматовнинг «Болалигим» асарини ўзбек тилига таржима қилган.

Madde Detay

Özbekistan’ın Cizzak ilinin Bahmal ilçesine bağlı Usmat köyünde doğdu. 1974 yılında Fergana’daki Uluğbek Devlet Pedagoji Enstitüsünde Tarih bölümünü bitirdi.1969-1970 yılları arasında Cizzak şehrindeki Babür isimli 22-Orta Okulunda öğretmen olarak çalıştı. 1971-1973 yılları arasında G’alaba Bayrog’i gazetesinde, 1973-1976 yılları arasında Jizzax Haqiqati gazetesinde, 1977-1986 yılları arasında Sovet O‘zbekistoni San’ati dergisinde, 1987-1996 yılları arasında Yulduzcha yayınevinde çeşitli görevlerde bulundu.

Nurali Kabul’ün edebî hayatı Taşkent’e gelip Sovet O‘zbekistoni San’ati dergisinde çalıştığı yıllarda başladı. Öncelikle hikâye ve uzun hikâye yazarak başladığı edebî hayatına, roman, gazete ve düşünce yazıları yazarak devam etti.1978 yılında hikâye ve uzun hikâyelerinin yer aldığı Oyqor isimli ilk kitabı, ardından 1979 yılında Salom Tog‘lar adlı uzun hikâye kitabı yayımlandı. Nurali Kabul, bu hikâye kitaplarında savaş dönemindeki facialar, Özbeklerin örf ve adetleri, ailevî sorunlar, gençlerin kaderleri ve aşkları hakkındaki gözlemlerini dile getirdi. Ayrıca bu hikâyelerde adalete özlem, saf sevgiye sadakat, büyüklere hürmet konularını da ele aldı.

Nurali Kabul’ün 1980 yılında çocuklar için yazdığı Odam, Oyqor Tog‘ va Daydi Shamol adlı şiir kitabı yayımlandı.

1981 yılında Tubsiz Osmon, 1983 yılında Yashash Uchun Kechikma adlı hikâye ve uzun hikâyelerinin yer aldığı kitapları yayımlandı. Bu eserlerde gençlerin kader ve gelecekleri uğruna verdiği mücadeleleri dile getirdi. 1983 yılında, yazarın hayat ve insanlar hakkındaki felsefi görüşlerini geniş bir çerçeveden değerlendirmek yerine, daha gerçekçi ve derinlemesine ele aldığı Kaptarlar Qaytmagan Kun adlı hikâye ve uzun hikâyelerini içeren kitabı yayımlandı. 1988 yılında, insanın insana, vatanına, halkına olan sevgisini, isteklerini, sadakatini anlatan Unutilgan Sohillar adlı romanı yayımlandı. 1992 yılında Bug‘doy Pishig‘iga Yetmaganlar adlı roman ve uzun hikâyelerinin yer aldığı kitabı ve Vatandan O‘zga Yaxshi Yor Bo‘lmas adlı makale derlemeleri yayımlandı.

Timur ve Babür devletlerinin temel taşı olan Emir Timur’un halkına ve vatanına olan sınırsız sevgisi, sadakati neticesinde devletini nasıl büyüttüğünü edebi bir dille anlatan Buyuk Turon Amiri yohud Aql va Qilich adlı romanı çıktı.

Emir Timur’un hayatını, şahsiyetini derinlemesine Yetti Iqlim Xoqoni Yoxud Ahd va Taxt; Türkistan hükümdarı Emir Timur’un Altın Orda hükümdarı Toktamış Hanla yaşadığı siyasi mücadeleleri de Sultonning So‘nggi Kuni yohud Amir Soxibqiron va Toxtamishxon adlı tarihî romanlarında anlattı. Emir Timur’un Acem seferlerini, İran ve Irak’ı yüz elli yıl yöneterek halifeliği Arap hükümdarlarından alan Celayir Türklerinin saltanatının ve sülalesinin temsilcisi Sultan Ahmet Celayir ve Osmanlı Sultanı Yıldırım Bayezid ile siyasî ilişkisinin perde arkasını, XI.-XII. yüzyıllarda Hindistan’a hâkim olan Tuğluklar, Kutbettin Aybek gibi Türk-İslam hükümdarlarını Chingizxonning Oltin Taxti yoxud Taxt Tagidagi Zindon adlı tarihî romanda işledi.

Turan hükümdarı Emir Timur ile Osmanlı hükümdarı Yıldırım Bayezid’in yaptığı Ankara Savaşının çıkış sebeplerini, onun bu zamana kadar ortaya çıkmayan ayrıntılarını, bu savaşın dünya tarihi açısından önemini Jahon Mulkining Sultoni yoxud Fotih Temur va Yildirim Boyazid adlı romanında dile getirdi. Turan hükümdarı Emir Timur ile Osmanlı hükümdarı Yıldırım Bayezid’in Ankara Savaşı ardından yaşadığı olayları, bu savaşın Avrupalı, Arap, Slav vb. halklarının tarihine etkisini ve halkın yaşam tarzını da Jon va Shon Talvasasi romanında ele aldı. XV. yüzyılın başlarında Emir Timur’un kurduğu Turan devletinin en görkemli dönemini yaşatan Mirza Uluğbek zamanının en önemli ve ilginç olaylarını, onun uyguladığı siyaset neticesinde Semerkand’ın bilim ve sanat başkenti hâline gelişini, o dönemin devlet elçilerinin ve ticaret kervanlarının saltanatın merkezine akın edişini ve bu sayede refah ve bolluk içinde yaşayan halkı da Tiriklik Saodati romanında anlattı. Diğer tarihi romanlarında da benzer konular üzerinde durdu. 2017 yılında, İkinci Dünya Savaşından sonraki karmaşa, insanların bu karmaşadan sonraki yaşayışı, Sovyet dönemindeki bazı dramatik olaylar ve iyiliğin zorluklarla dolu zaferi gibi konuları ele alan Johillik va Qotillik adlı uzun hikâye kitabı yayımlandı.

Çocukluğun saf duyguları, bugün ve gelecek, hayat ve ölüm gibi konuları Maymunlar Mamlakati yohud Yovvoyilar Orasida adlı hikâye kitabında ele aldı. İnsan için yaşam ve savaşın sembolü olan tabiat ile onun gelişimi ve çöküşüne sebep olan insanoğlu arasındaki ilişki, evrensel duygular, helal kazanç, aşk, iyilik, doğruluk vb. konuları da Bo’ri Ovi adlı uzun hikâyelerinin yer aldığı kitapta işledi.

Eserleri Türk lehçelerine aktarılan, başta Rusça olmak üzere birçok yabancı dile çevrilen Nurali Kabul, Gabriel Garcia Marquez’in “Yüz Yıllık Yalnızlık” ve Cengiz Aytmatov’un “Çocukluğum” kitaplarını Özbek Türkçesine çevirdi.

Edebiyat alanındaki başarılı eserlerinden dolayı Maksim Gorki ve Boris Polevoy Birlik edebi ödüllerini aldı.

Kaynakça

MİRVALİYEV, Sobir (1993). O’zbek Adiblari. Toshkent: O’zbekiston fanlar Akademiyasining “Fan” Nashriyoti.

https://saviya.uz/hayot/tarjimai-hol/nurali-qobul-1950/ (Erişim Tarihi: 07.11.2018)

http://www.ziyouz.com/index.php?option=com_content&task=view&id=917&Itemid=99999999 (Erişim Tarihi: 07.11.2018)

https://www.edebi.net/index.php/kardes-edebiyatlar/oezbek-edebiyat/20-21-as-r/3864-nurali-qobul (Erişim Tarihi: 09.11.2018)

http://m.natlib.uz/uz/News/ReadMore/406 (Erişim Tarihi: 01.12.2018)

http://tarix.uz/buyuk-shaxslar/ozbek-ziyolilari/nurali-qobul/ (Erişim Tarihi: 05.12.2018)

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ESRA YAVUZ

Yayın Tarihi: 30.12.2018

Güncelleme Tarihi: 09.11.2020

Eser Adı	Yayın evi	Basım yılı	Eser türü
Oyqor	Yosh Gvardiya Nashriyoti / Toshkent	1978	Hikâye
Tubsiz Osmon	G’afur G’ulom Nomidagi Adabiyot va San’at Nashriyoti / Toshkent	1981	Hikâye
Oq Kaptarlar	O’zbekiston Nashriyoti / Toshkent	1990	Hikâye
Vatandan O‘zga Yaxshi Yor Bo‘lmas	Kamalak Nashriyoti / Toshkent	1994	Makale
Unutulan Sahiller	Kültür Bakanlığı Yayınları / Ankara	1996	Roman
Vatandan Güzel Yar Olmaz	Kültür Bakanlığı Yayınları / Ankara	1997	Makale
Özbekistanlı Şair Nurali Kabul’ün Şiirlerinden Seçmeler	Kültür Bakanlığı Yayınları / Ankara	1998	Şiir
Buyuk Turon Amiri yohud Aql va Qilich	Sharq Nashriyoti / Toshkent	2011	Roman
Unutilgan Sohillar	Dizayn-Press Nashriyoti / Toshkent	2013	Roman
Sultonning So‘nggi Kuni yohud Amir Soxibqiron va Toxtamishxon	Kamalak Nashriyoti / Toshkent	2014	Roman
Yetti İqlim Hoqoni yoxud Axt va Taxt	Sharq Nashriyoti / Toshkent	2014	Roman
Chingizxonning Oltin Taxti yoxud Taxt Tagidagi Zindon	Kamalak Nashriyoti / Toshkent	2015	Roman
Kechikkan Turnalar	Tafakkur Nashriyot / Toshkent	2015	Hikâye
Jahon Mulkining Sultoni yohud Fotih Temur va Yildirim Boyazid	Kamalak Nashriyoti / Toshkent	2016	Roman
Jon va Shon Talvasasi	İjod-Press Nashriyoti / Toshkent	2016	Roman
Tiriklik Saodati	İjod-Press Nashriyoti / Toshkent	2017	Roman
Qismat Qilichi	İjod-Press Nashriyoti / Toshkent	2017	Roman
Johillik va Qotillik	İjod-Press Nashriyoti / Toshkent	2017	Hikâye
Qadarning G’arib Jilvasi	İjod-Press Nashriyoti / Toshkent	2017	Roman
Saltanat Tulpori	İjod-Press Nashriyoti / Toshkent	2017	Roman
Shahodat Sharbati	?? / Toshkent	2017	Roman
Arosat va Farosat	İjod-Press Nashriyoti / Toshkent	2017	Roman
Maymunlar Mamlakati yohud Yovvoyilar Orasida	Ijod-Press Nashriyoti / Toshkent	2017	Hikâye
Bo’ri Ovi	İjod-Press Nashriyoti / Toshkent	2017	Hikâye
Sukut Suiqasdi yohud Stalindan Saddamgacha	Abadiyot Uchqunlari Nasriyoti / Toshkent	2018	Roman

İlişkili Maddeler

Sn.	Madde Adı	D.Tarihi / Ö.Tarihi	Benzerlik	İncele
1	HASAN GENEYİKLİ	d. 1947 – ö. 21.11.2011	Doğum Yeri	Görüntüle
2	PENAH BAYRAMOV İSMAYIL OĞLU	d. 1910 – ö. ?	Doğum Yeri	Görüntüle
3	EKBER ZERBALIOĞLU CAFEROV	d. 1933 – ö. 1990	Doğum Yeri	Görüntüle
4	Mehmet Adil Oymak	d. 1950 – ö. ?	Doğum Yılı	Görüntüle
5	SEVİM, Sevim Hardal	d. 1950 – ö. ?	Doğum Yılı	Görüntüle
6	ÇINAR, Mehmet Çınar	d. 1950 – ö. ?	Doğum Yılı	Görüntüle
7	Mehmet Adil Oymak	d. 1950 – ö. ?	Ölüm Yılı	Görüntüle
8	SEVİM, Sevim Hardal	d. 1950 – ö. ?	Ölüm Yılı	Görüntüle
9	ÇINAR, Mehmet Çınar	d. 1950 – ö. ?	Ölüm Yılı	Görüntüle
10	Mehmet Adil Oymak	d. 1950 – ö. ?	Meslek	Görüntüle
11	SEVİM, Sevim Hardal	d. 1950 – ö. ?	Meslek	Görüntüle
12	ÇINAR, Mehmet Çınar	d. 1950 – ö. ?	Meslek	Görüntüle
13	Mehmet Adil Oymak	d. 1950 – ö. ?	Alan/Yüzyıl/Saha	Görüntüle
14	SEVİM, Sevim Hardal	d. 1950 – ö. ?	Alan/Yüzyıl/Saha	Görüntüle
15	ÇINAR, Mehmet Çınar	d. 1950 – ö. ?	Alan/Yüzyıl/Saha	Görüntüle
16	Mehmet Adil Oymak	d. 1950 – ö. ?	Madde Adı	Görüntüle
17	SEVİM, Sevim Hardal	d. 1950 – ö. ?	Madde Adı	Görüntüle
18	ÇINAR, Mehmet Çınar	d. 1950 – ö. ?	Madde Adı	Görüntüle

© Copyright 2020. Tüm Hakları Saklıdır.

Nurali Qobul haqida batafsil ma’lumotlar, tarjimai hol

Nurali Qobul (Nurali Xolboʻtayev) 1950 yilning 2 yanvarida Jizzax viloyati, Baxmal tumanidagi Usmat qishlogʻida tugʻildi. Mirzo Ulugʻbek nomli Fargʻona davlat pedagogika instituti tarix fakultetida tahsil oldi. Jizzax shahridagi Bobur nomli 22-oʻrta maktabda oʻqituvchi, (1969–1970), “Gʻalaba bayrogʻi” gazetasida boʻlim boshligʻi (1971–1973), “Jizzax haqiqati” gazetasida muxbir (1973–1976), “Sovet Oʻzbekistoni sanʼati” jurnalida bosh muharrir oʻrinbosari, bosh muharrir (1977–1986), “Yulduzcha” nashriyotida bosh muharrir, direktor (1987–1996) vazifalarida xizmat qildi.

Nurali Qobulning “Oyqor” nomli birinchi qissa va hikoyalar toʻplami 1978 yilda nashr etildi. Shundan soʻng uning “Salom, togʻlar” (1979),”Tubsiz osmon” (1981), “Yashash uchun kechikma”, “Kaptarlar qaytmagan kun” (1983), “Unutilgan sohillar” (1988), “Bugʻdoy pishigʻiga yetmaganlar” (1992), Yetti iqlim xoqoni yoxud ahd va taxt” (2013) kabi roman, qissa va hikoyalar kitoblari, “Odam, Oyqor togʻ va daydi shamol” (1980) nomli sheʼriy ertagi, “Vatandan yaxshi yor boʻlmas” nomli publitsistik maqolalar toʻplami dunyoga keldi.

Nurali Qobul tarjimon sifatida G. Markesning “Tanholikning yuz yili” romanini, Ch. Aytmatovning “Bolaligim” qissasini ona tilimizga oʻgirdi. Oʻzining ham roman, qissa va hikoyalari turk va boshqa xorijiy tillarga tarjima qilindi.

“Oʻzbek adiblari” (S. Mirvaliyev, R. Shokirova. Toshkent, Gʻafur Gʻulom nomidagi adabiyot va sanʼat nashriyoti, 2016) kitobidan.

Нурали Кабул (Нурали Холботаев) родился 2 января 1950 года в селе Усмат Бахмальского района Джизакской области. Учился на историческом факультете Ферганского государственного педагогического института имени Мирзо Улугбека. Учитель Бабурской средней школы № 22 города Джизака (1969-1970), заведующая отделом газеты «Галаба байроги» (1971-1973), корреспондент газеты «Джизак Хакигиты» (1973-1976), заместитель главного редактора журнала «Искусство Советского Узбекистана», главный редактор (1977-1986), работал главным редактором, директором (1987-1996) в издательстве «Юлдузча».

В 1978 году вышел первый сборник рассказов и рассказов Нурали Габула под названием «Ойкор». После этого вышли его «Здравствуйте, горы» (1979), «Бездонное небо» (1981), «Еще не поздно жить», «День, когда голуби не вернулись» (1983), «Забытые пляжи» (1988). ), «Незрелая пшеница» (1992 г.) ), сборники романов, рассказов и рассказов, таких как «Йетти иклим хахани йухуд ва тахт» (2013 г.), поэтическая сказка «Одам, ойкор тог ва дайди шалол» (1980 г.) и сборник публицистических статей «Ватандан хети яр болкас».

Как переводчик Нурали Габул написал роман Г. Маркеса «Сто лет одиночества», гл. Он перевел на наш родной язык повесть Айтматова «Мое детство». Его романы, рассказы и рассказы были переведены на турецкий и другие иностранные языки.

Из книги «Узбекские писатели» (С. Мирвалиев, Р. Шокирова. Ташкент, издательство литературы и искусства им. Гафура Гулома, 2016).

Sizni ushbu maqolalar ham qiziqtirishi mumkin:

1. Behzod Qobul haqida batafsil ma’lumotlar, tarjimai hol
2. Otauli haqida batafsil ma’lumotlar, tarjimai hol
3. Mamatqul Hazratqulov haqida batafsil ma’lumotlar, tarjimai hol
4. Hayotxon Ortiqboyeva haqida batafsil ma’lumotlar, tarjimai hol
5. Qamchibek Kenja haqida batafsil ma’lumotlar, tarjimai hol
6. Rauf Parfi haqida batafsil ma’lumotlar, tarjimai hol
7. Samandar Vohidov haqida batafsil ma’lumotlar, tarjimai hol
8. Alinazar Egamnazarov haqida batafsil ma’lumotlar, tarjimai hol
9. Saʼdulla Siyoev haqida batafsil ma’lumotlar, tarjimai hol
10. Choʻlpon Ergash haqida batafsil ma’lumotlar, tarjimai hol