Press "Enter" to skip to content

GEMATOMA HAQIDA BATAFSIL

Gematomadan yallig’lanishning umumiy belgilari quyidagilarni o’z ichiga oladi.

Gematomalar qay darajada xavfli?

Mushaklar orasidagi katta o‘lchamdagi gematomalar turli asoratlarga olib kelishi mumkin. Ayniqsa bosh miyada va ichki a’zolarda joylashgan gematomalar ba’zida hayot uchun xavflidir.

Bosh miya gematomalari (subdural, epidural va ayniqsa, miya ichi gematomalari) miya to‘qimalari siqilishi, so‘rilishi va miya to‘qimasining shishiga olib keladi.

Ichki a’zolar gematomalari qorin va qorin orti bo‘shlig‘iga qon quyilishi bilan birga kechadi va ancha xavfli sanaladi. Arterial qon ketishi qon bosimi yuqoriligi uchun tezda katta miqdordagi qon yo‘qotish oqibatida shok holati kelib chiqishi mumkin. Venoz qon ketishlar esa sekinroq davom etadi.

Gematoma kichik va kattaroq yoshdagi bolalarda bir xilda kechadi. Lekin kichik bolalarda tiklanish va reabilitatsiya davri tezroq kuzatiladi.

O‘tkir kechayotgan gematomalar atrofdagi to‘qimalarni siqib qo‘yishi, ularning faoliyatini buzishi mumkin. Surunkali davrda esa gematoma chandiqlar qoldiradi, oqibatda a’zolarning ishi izdan chiqishi mumkin.

Gematomalarga ba’zida infeksiya ham tushadi. Lekin aksar hollarda gematomalar asoratsiz so‘rilib ketadi.

© Farhod DAUTOV, professor.
Zulfiya G‘IYOSOVA, umumiy amaliyot shifokori.
«Sihat-salomatlik» jurnali.

Gematoma

Gematoma qon tomirlari tashqarisidagi g’ayritabiiy qon to’plamidir. Bu qon tomirlari devori, arteriya, tomir yoki kapillyarning devori shikastlangani va qon unga tegishli bo’lmagan to’qimalarga oqib ketganligi sababli paydo bo’ladi. Gematoma mayda bo’lishi mumkin, faqat bir nuqta qon bilan yoki u katta bo’lishi va sezilarli darajada shish paydo bo’lishi mumkin.

Tanadagi qon tomirlari doimiy ravishda tiklanadi. Kichkina shikastlanishlar muntazam ravishda ro’y beradi va tana odatda qon ivish kaskadini faollashtirish va fibrin parchalarini hosil qilish orqali zararlangan tomirlar devorini tiklashga qodir. Ba’zan zarar katta bo’lsa va katta nuqson qon ketishini davom ettirishga imkon beradigan bo’lsa, ta’mirlash ishlamay qoladi. Agar qon tomirida katta bosim bo’lsa, masalan, katta arteriya bo’lsa, qon shikastlangan devor orqali oqishni davom ettiradi va gematoma kengayadi.

Qon tomirlari ichidan chiqqan qon atrofdagi to’qimalarni juda bezovta qiladi va yallig’lanish alomatlarini, shu jumladan og’riq, shish va qizarishni keltirib chiqarishi mumkin. Gematomaning belgilari ularning joylashishiga, kattaligiga va ular bilan bog’liq shish yoki shish paydo bo’lishiga bog’liq.

Gematomalar tananing har qanday joyida paydo bo’lishi mumkin. Gematoma qanday tavsiflanganidan va qaerda joylashganligidan qat’i nazar, u qon tomirlari tashqarisida pıhtılaşmış qon yig’indisi bo’lib qoladi.

Gematomalar tirnash xususiyati va yallig’lanishni keltirib chiqaradi. Gematomaning belgilari ularning joylashishiga va gematomaning kattaligi yoki unga bog’liq shish va yallig’lanishning yaqin atrofdagi tuzilmalarga ta’sir qilishiga bog’liq.

Gematomadan yallig’lanishning umumiy belgilari quyidagilarni o’z ichiga oladi.

  • qizarish,
  • noziklik,
  • iliqlik,
  • og’riq va
  • shish.

Terining va yumshoq to’qimalarning, masalan, mushak va bo’g’imlarning gematomalari ko’pincha fizik tekshiruv natijasida aniqlanadi.

Ichki qon ketish belgilarini ko’rsatadigan bemorlar uchun sog’liqni saqlash mutaxassisi vaziyatni baholash uchun qanday ko’rish usulini tanlashga qaror qiladi. Suyak sinishini baholash uchun oddiy rentgen nurlari kerak bo’lishi mumkin. Boshidan sezilarli darajada shikastlangan bemorlar ko’pincha tomografiya qilishni talab qilishadi. Ultratovush – homilador bo’lgan ayollar uchun tanlov usulidir.

Terining va yumshoq to’qimalarning gematomalari ko’pincha dam olish, muzlash, siqish, balandlik bilan davolanadi (RICE). Ba’zi sog’liqni saqlash mutaxassislari issiqlikni davolashning boshqa alternativasi sifatida himoya qilishlari mumkin. Gematomaning og’rig’i odatda qon atrofidagi yallig’lanish tufayli kelib chiqadi va retseptsiz yozilgan og’riqli dorilar bilan davolash mumkin. Dori-darmonlarni tanlash bemorning asosiy sog’lig’iga bog’liq. Antikoagulyatsion dori-darmonlarni qabul qiladigan bemorlar uchun ibuprofen oshqozon-ichakdan qon ketish xavfi tufayli nisbatan kontrendikedir (tavsiya etilmaydi). Jigar kasalligiga chalingan bemorlar retseptsiz qabul qilingan asetaminofenni qabul qilmasliklari kerak. Shubha tug’ilganda, sog’liqni saqlash mutaxassisi yoki farmatsevtdan maslahat so’rab murojaat qilish oqilona bo’ladi.

Tanadagi boshqa organlarni o’z ichiga olgan gematomalarni davolash qaysi organ tizimiga bog’liq. Bunday hollarda davolanish muayyan vaziyatga moslashtiriladi.

Gematomalar qanchalik jiddiy?

Gematomalar shish va yallig’lanishni keltirib chiqaradi. Ko’pincha yallig’lanish va shishish qo’shni organlar va to’qimalarning tirnash xususiyati keltirib chiqaradi va gematoma belgilari va asoratlarini keltirib chiqaradi. Barcha gematomalarning keng tarqalgan asoratlaridan biri infektsiya xavfi. Gematoma eski qondan tayyorlangan bo’lsa-da, uning o’zi qon ta’minoti yo’q va shuning uchun bakteriyalar bilan kolonizatsiya xavfi mavjud.

Baxtsiz hodisalar ro’y beradi va travma sodir bo’lgandan keyin ko’pchilik gematomalar muqarrar.

Antikoagulyatsion dori-darmonlarni qabul qiladigan bemorlar uchun shikastlanish xavfi yuqori bo’lgan tadbirlarda qatnashmaslik kerak. Varfarin (Kumadin) qabul qiladigan bemorlar uchun dozani mos kelishiga va qonning haddan tashqari suyultirilmasligiga ishonch hosil qilish kerak.

Гематома

Гематома [гемо… ва юн. оmа – ўсма]-тўқима орасига ва тана бўйинларига қон қўйилиши. Турли шикастланишлар, лат ёйиш, суяклар синиши, чиқиши ва бошқа(лар) оқибатида рўй беради. Юмшоқ тўқималар эзилишидан пайдо бўлган кичикроқ гематома бироз шишиб, оғрийди, ўша соҳа мўматалоқ бўлиб, конталашади (қ. Қонталаш). Ўз вақтида тўғри даво қилинса, ҳеч бир нуқсонсиз тузалиб кетади; асосан, шу соҳага ором берилади, совуқ қилинади ва боғлаб қўйилади. Ҳаёт учун муҳим аъзолар (бош мия, жигар ва бошқа(лар)) зарарланган бўлса, зудлик билан шифокорга мурожаат этиш зарур, акс ҳолда, оғир асоратлари сабаб бўлиши мумкин.

Ensiklopediya bo’yicha qidiruv

Tasodifiy Maqolalar

  • Ангиотензин
  • Оғиз бўшлиғи санацияси
  • Амидланиш
  • Эхинококк
  • Гистофизиология
  • Шол
  • Дезоксирибонуклеин кислота
  • Уретрит
  • Эндокрин безлар
  • Соғлиқни сақлаш

Bo’limlar

Biz haqimizda

Medlife.uz sayti o’zbek tilida tibbiy ma’lumotlar keng tarqatish uchun yaratilgan. Ushbu sayt ma’lumotlaridan foydalanilganda, to’g’ridan-to’g’ri teskari havola qo’yilishi shart.

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.