Press "Enter" to skip to content

Xans Kristian Andersen: tarjimai holi, asarlari, mukofotlari va e tiroflari

Hurmatli mualliflar: Saytimizda asarlaringiz joylashtirilishini (yoki saytdan o‘chirilishini) istasangiz biz bilan shartnoma tuzish uchun bog‘lanishingizni so‘raymiz.

Chaqmoqtosh (Gans Kristian Andersen)

Saytimizdagi elektron kitoblarni 3 usulda o’qish mumkin: kitobxon mobil ilovasi, kitobxon windows dasturi yoki onlayn sayt orqali

Kitobni qanday sotib olish mumkin?

Ketma-ketlik bo‘yicha tavsiya: saytda qanday ro’yxatdan o’tish, saytdagi shaxsiy hisobni qanday to’ldirish mumkin, kerak bo’lgan kitob uchun qanday to’lovni amalga oshirish

Siz muallifmisiz?

Hurmatli mualliflar: Saytimizda asarlaringiz joylashtirilishini (yoki saytdan o‘chirilishini) istasangiz biz bilan shartnoma tuzish uchun bog‘lanishingizni so‘raymiz.

Savol-javoblar

Agar men O‘zbekistonda bo’lmasam, qanday qilib kitob sotib olishim mumkin?
Nima uchun PDF formatini yuklab ololmayman?
Internetsiz kitobni qanday o‘qish mumkin?
va boshqa savollaringizga bizning javoblarimiz.

xans Kristian Andersen

Vafot etdi:

4 avgust 1875 yil

ANDERSEN (Andersen) Xans Kri-stian (1805.2.4, Odens – 1875.4.8, Ko-pengagen) — Daniya yozuvchisi, mashhur ertaknavis. Etikdo‘z oilasida tug‘ilgan. “Improvizator” (1835) romanida quyi tabaqadan chiqqan xayolparast shoir va jamiyat ziddiyati tasvirlanadi. A.ning “Qo‘rg‘oshin soldatcha” (1838), “Bul-491bul” (1843), “Irkit o‘rdakcha” (1843), “Qirolicha” (1844), “Ona” (1848) kabi ma-shhur ertaklari va “Suratsiz surat kitobi” (1840) shu davrda yaratilgan. A. “Mulat” (1840) pesasini, “Shoir bo-zori” (1842) yo‘l xotiralarini ham yoz-gan. “Ikki baronessa” (1849) romanida tabaqalashtirishga asoslangan jamiyatni tanqid qiladi. A.ning juda ko‘p ertakla-ri (“Irkit o‘rdakcha”, “Qirolicha” va boshqalar) o‘zbek tili ga tarjima qilingan.

Поделиться с друзьями в соцсетях

Xans Kristian Andersen: tarjimai holi, asarlari, mukofotlari va e’tiroflari

Xans Kristian Andersen (1805-1875) – 1805 yilda Daniyada tug’ilgan yozuvchi, rivoyatchi va shoir. Uning asari, shu qatorda kabi nomlar mavjud. Yomon o’rdak, Imperatorning yangi kostyumi yoki Kichkina suv parisi, universal adabiyot tarixidagi eng muhimlaridan biri hisoblanadi.

Uning kamtarin kelib chiqishi Andersenning orzularini ro’yobga chiqarish uchun Kopengagenga jo’nab ketguniga qadar o’spirinligigacha rasmiy ma’lumot olishiga to’sqinlik qildi. Uning birinchi ishi opera qo’shiqchisi va sahna aktyori bo’lish edi, ammo muvaffaqiyatsiz. Shuni hisobga olib, u romanlar va pyesalarni nashr eta boshladi.

Biroq, uning eng katta muvaffaqiyati bolalar va ertaklarni yozishni boshlaganda sodir bo’ldi. Andersen antologiyalarda to’plangan ushbu 164 ta hikoyani nashr etdi. Ularda muallif Evropa afsonalaridan personajlar va hikoyalar hamda haqiqiy tajribalarni chizgan. Uning deyarli barcha hikoyalari axloqiy va falsafiy ta’limotlarni yashiradi.

Andersen ham buyuk sayohatchidir va hayoti davomida Evropaning ko’plab mamlakatlarida sayohat qilgan. Muallif ushbu sayohatlar asosida ko’plab hikoyalarni gazetalarda nashr etdi.

Garchi u allaqachon hayotda taniqli yozuvchi bo’lgan va mamlakatida bir nechta mukofotlarga sazovor bo’lgan bo’lsa-da, vaqt o’tishi bilan uning ijodi universal bo’lib qoldi. Bu uni eng ko’p tarjima qilingan mualliflardan biriga aylantirdi va ko’plab hikoyalari filmga aylandi.

Biografiya

Xans Kristian Andersen dunyoga Ostendda (Daniya) 1805 yil 2-aprelda kelgan. Uning oilasi juda kambag’al bo’lganligi sababli ular ba’zan yolvorishga majbur bo’ldilar.

Bo’lajak yozuvchining otasi poyabzalchi bo’lgan. Uning Gans Kristianning hayotiga ta’siri hal qiluvchi edi, chunki u adabiyotga katta qiziqish bilan qaraydigan madaniyatli odam edi. Imkoniyati bo’lganida, u o’g’lini hayoliy voqealarni aytib berish bilan birga, teatrga olib bordi. Xuddi shu tarzda, u bolaga o’z uyida o’z qo’g’irchoq teatrini qurishda yordam berdi.

Boshqa tomondan, Andersenning onasi kir yuvuvchi bo’lib ishlagan. Otasining madaniyati yo’qligiga qaramay, u o’g’lini daniyalik folklor bilan tanishtirgan.

Andersenning oilaviy tarixi juda achinarli edi. Onasi ichkilikboz bo’lib, 1833 yilda qariyalar uyida vafot etdi. Biograflarning fikriga ko’ra, yozuvchining singlisi Karen Mari fohishalik bilan shug’ullanishga kelgan.

Otasining o’limi

1816 yilda otasining vafoti Andersenni ish boshlashga va maktabni tark etishga majbur qildi. Bu uning ilmsiz o’quvchi bo’lib qolishiga xalaqit bermadi.

Bolaligida, Andersen har qanday qo’rquvdan aziyat chekardi va uning balandligi va qiziqishlari uchun tez-tez kamsitilgan, ba’zilari esa uni epeminat deb atashgan. O’sha davrda uning epilepsiya kasalligiga chalinganligi gumon qilingan edi, ammo keyinchalik ular faqat kramplar xuruji ekanligi ma’lum bo’ldi.

Uning ahvoliga qaramay, Andersen vaqtining bir qismini keyinchalik otasi o’zi uchun qurgan qo’g’irchoq teatrida namoyish etgan hikoyalarini yozishga sarfladi.

U ko’chib o’tgan va juda erta ishlashga majbur bo’lgan hayot turi uni qishloqdagi mashhur shahar hayotiga singdirishga majbur qildi. Shunday qilib, o’sha paytdagi boshqa romantik mualliflar bilan sodir bo’lgan voqealardan farqli o’laroq, Andersen mashhur an’analarni o’rganishi shart emas edi, chunki u buni bevosita yashagan.

Kopengagen

14 yoshida Andersen hayotida hal qiluvchi qadam qo’ydi. Shunday qilib, 1819 yil sentyabr oyida u qo’shiqchi, aktyor yoki raqqosa bo’lish niyatida Daniya poytaxti Kopengagenga ko’chib o’tdi. Yigit o’zining chiroyli ovozidan foydalanib, martaba qilishni xohladi.

Biroq, Andersen hech qanday ish topolmadi, bu esa uni omon qolish uchun vositasiz qolishiga olib keldi. Daniya qirollik musiqa akademiyasining asoschisi musiqachilar Juzeppe Siboni yoki shoir Frederik Xeg-Guldberg singari u yaratgan aloqalar va do’stlik faqatgina ijobiy narsalar edi.

Biroz vaqt o’tgach, u Kopengagendagi Qirollik teatrida o’qishga kirishga muvaffaq bo’ldi, garchi u tez orada bu ishlarga qiziqishni yo’qotdi.

Do’stlaridan biri Siboni uning ovozidan xursand bo’lib, o’qish uchun pul to’lashga qaror qildi. Yomon omad Andersenga ta’sir qildi, u qattiq Daniya qishida xonasining yomon ahvoli tufayli ovozini yo’qotdi.

Andersen xonandalik karerasini ochishga urinishdan tashqari, fojia ham yozgan edi, Alfsol. Bu Teatro Real direktori va uning homiysi bo’lishga qaror qilgan davlat maslahatchisi Jonas Kollinning e’tiborini tortdi.

Tadqiqotlar

Kollin Andersenga 1822 yilda Slagelse boshlang’ich maktabida o’qishi uchun stipendiya taklif qildi. Uning yoshi, cheklangan rasmiy ma’lumoti va markaz direktorining antipatiyasi muallifni yillar o’tib, ushbu bosqich uning hayotining eng achchiq davri ekanligini tasdiqladi.

Qiyinchiliklarga qaramay, Andersen yaxshi natijalarga erishdi va Elsinor maktabida o’qishni davom ettirdi. 1827 yilda Kollin unga Kopengagen universitetiga xususiy stipendiya olishni tashkil qildi.

Birinchi ishlar

1822 yildayoq Andersen bir nechta pyesalar va she’rlar nashr etishni boshladi. 1827 yilda nufuzli Kjøbenhavns flyvende Post adabiy jurnali uning she’rini nashr etdi O’layotgan bola.

Uning birinchi jamoat yutug’i 1828 yilda, hikoyasi bilan olingan Xolmen kanalidan Amager orolining sharqiy uchigacha piyoda yurish.

Sayohat qilish – yashash demakdir “

Andersenning hayotiy shiorlaridan biri “Sayohat qilish – yashashdir” edi. Muallif chet elga 29 ta sayohat uyushtirgan va Daniyadan tashqarida 9 yildan ortiq yashagan. Ushbu sayohatlar natijasida u o’zining taassurotlari haqida hikoya qilgan va gazetalarda chop etgan bir qator maqolalar bo’ldi.

Aynan o’sha sayohatlarning birida, 1830 yilda, Andersen birinchi sevgisiga ega edi. Qolganlarning qolganlari singari, tajriba ham muvaffaqiyatsiz tugadi.

Bu davrda Andersen nashr etishni to’xtatmadi, ayniqsa she’riyat. 1831 yilda, uning she’rlar to’plami paydo bo’ldi Fantaziyalar va turmush o’rtoqlar, muallif Berlinga sayohat qilib, shahar haqida xronika yozish imkoniyatidan foydalangan Siluetlar.

Ikki yildan so’ng, 1833 yilda Daniya qiroli unga sayohatini davom ettirish uchun kichik stipendiya taklif qildi. Andersen bundan foydalanib, qit’a bo’ylab sayohatni davom ettirdi.

Rimda bo’lganligi uni birinchi romanini yozishga ilhomlantirdi: Improvizator. Ushbu asar 1835 yilda nashr etilgan, o’sha yili dastlabki ikkita nashr Bolalar uchun sarguzasht hikoyalari, shuningdek, ba’zi qisqa hikoyalar.

Opera nomli libretto Lammermurning kelini deb nomlangan she’rlar to’plami Yilning o’n ikki oyi uning keyingi asarlari edi.

1838 yilga kelib, Andersen allaqachon munosib obro’ga ega edi, ayniqsa uning hikoyalari tufayli. Yozuvchi o’sha yili ikkinchi jildni yozishni boshladi va 1843 yilda allaqachon o’zining hikoyali kitoblarining uchdan birini nashr etdi: Yangi hikoyalar.

Sizning eng uzoq sayohatingiz

Andersen o’zining eng uzoq safarini 1840 yilda boshlagan. Dastlab u Germaniyaga borgan, u erda dastlab poezdda sayohat qilgan, keyin Italiya, Malta va Yunoniston orqali Konstantinopolga o’tgan. O’sha shaharni tark etgach, u Qora dengizdan o’tib, Dunayni kesib o’tdi. Ushbu tur natijalari aks ettirilgan Shoir bozori, uning eng yaxshi sayohat kitobi.

O’sha paytda Andersen o’z mamlakatiga qaraganda Daniyadan tashqarida yozuvchi sifatida keng tan olingan. Uning asari allaqachon ingliz, frantsuz va nemis tillariga tarjima qilingan edi.

1847 yilda u Angliyaga birinchi safarini qildi. Daniyalik yozuvchi ushbu mamlakatda bo’lganida imtiyozli kompaniyaga ega edi: shuningdek, yozuvchi Charlz Dikkens.

Romanchi va dramaturg

Andersen sayohat paytida uchrashgan boshqa yozuvchilar – Vektor Ugo, Alejandro Dyuma yoki Balzak.

Andersenning hikoyalari bilan muvaffaqiyati muallifni juda qoniqtirmadi. Uning buyuk orzusi dramaturg va roman yozuvchisi bo’lish edi, unga hech qachon erisha olmagan.

Uning biograflarining fikriga ko’ra, daniyalik muallif o’zining ertaklariga “jiddiy” adabiyot sifatida qaralmaganligi sababli ularga past nazar bilan qaragan. Shunga qaramay, u ularni yozishni davom ettirdi va 1847-1848 yillarda ikkita yangi jildni nashr etdi.

Uzoq vaqtdan beri hech narsa nashr qilmasdan, 1857 yilda u yangi romanini ommaga taqdim etdi: Bo’lish yoki bo’lmaslik. 1863 yilda u yana bir sayohat kitobini nashr etdi, bu safar Ispaniya bosh qahramon sifatida ishtirok etdi.

Uning hikoyalarini o’quvchi

Andersen o’z hikoyalarini o’qishda kashshof bo’lgan. Daniyaliklar ushbu faoliyatni 1858 yilda boshlagan va ko’p yillar davomida saqlab kelgan.

Shunday qilib, 1860 yilda u Ishchilar uyushmasida o’qish qildi. Xuddi shunday, u ham Talabalar uyushmasida, qirollar oilasida, tikuvchilar va yuqori burjuaziya a’zolarida o’z hikoyalarini o’qishga taklif qilingan. Ba’zida u 500 dan 1000 kishigacha bo’lgan xonalarni to’ldirgan.

Ushbu tadbirlar yozuvchini dafn etish paytida Talabalar uyushmasi va Ishchilar uyushmasi faxriy qorovul tuzganligini tushuntiradi.

Hayotni va shahvoniylikni seving

Yuqorida ta’kidlab o’tilganidek, Andersenning sevgi hayoti muvaffaqiyatsizliklarga to’la edi. U sevib qolgan ayollar, xuddi Kollinning qizi yoki soprano Jenni Lind singari, unga e’tibor bermaydilar.

Muallifning shaxsiyati bu masalalarda unga yordam bermadi. U juda uyatchan odam edi va ayollar bilan aloqa qilishda muammolarga duch keldi. Masalan, Lindga taklif qilish uchun, u unga konsert berish uchun poezdga chiqishdan oldin unga xat yozgan. Biroq, u uni mumkin bo’lgan sherikdan ko’ra ko’proq birodar sifatida ko’rdi.

Uning yana bir sevgisi, shuningdek, javobsiz, Riborg Voygt ismli yosh ayol edi. Andersen vafot etganida, muallifning ko’kragi yonidan Roborgdan xat topilgan.

Andersen, hech bo’lmaganda, ikki jinsli edi, ammo u erkaklar bilan ham muvaffaqiyatga erisha olmadi. Uning javobsiz erkak muhabbatlari orasida Saksoniya-Veymar-Eyzenax knyazligining merosxo’ri Charlz Aleksandr va raqqosa Xarald Sharf ham bor edi.

Oxirgi kunlar va o’lim

Andersen so’nggi hikoyalari nashr etilgan 1872 yil Rojdestvoga qadar bolalarining hikoyalarini yozishda davom etdi.

O’sha yilning bahorida Andersen yotog’idan yiqilib, bir nechta og’ir jarohatlar oldi. Yozuvchi hech qachon to’liq tiklanmagan va 1875 yil 4 avgustda Kopengagen yaqinidagi Rolighed uyida vafot etgan.

O’yinlar

Andersen uslubi o’z davridagi adabiy romantizmda shakllangan. Muallif romanlar va sayohat kitoblari orqali teatrdan she’riyatgacha turli janrlarni rivojlantirgan.

Biroq, uning dunyo miqyosida tan olinishi, uning hayoti davomida nashr etgan bolalar uchun 168 ta hikoyasi bilan bog’liq.

Asosiy sarlavhalar

– Yalang’och podshoh nomi bilan ham tanilgan imperatorning yangi kiyimi (1837)

– Thumbelina, ba’zan Almendrita deb tarjima qilingan (1835)

– Kalay askari yoki qo’rqmas qalay askari (1838)

– Kichkina suv parisi (1837). Andersen bu hikoyani erkak sevgisidan biri rad etganidan keyin imkonsiz sevgilar haqida yozgan.

– Xunuk o’rdak (1843). Muallif ushbu hikoyadan foydalanib, bolaligida o’z shahrida uni ta’qib qilgan paytdagi his-tuyg’ularini aytib berdi.

– Gugurtli qiz yoki Kichik gugurtli qiz yoki Gugurtli qiz (1845). Onasiga bag’ishlangan.

– Qor malikasi (1844)

– Kichkina cho’pon va bacani tozalash (1845)

– Qizil poyabzal (1845)

– Yuhanno sodda (1855)

– Snowman yoki Snowman (1861)

Mukofotlar va sharaflar

Xans Kristian Andersen o’z mamlakatida tirikligida tanilgan. Qirol unga 1855 yilda titulli davlat maslahatchisi unvonini berdi. Keyingi yili uning sharafiga uyushtirilgan katta bayram paytida Odenzening faxriy fuqarosi deb nomlandi.

U olgan boshqa faxriy unvonlarga 1846 yilda Prussiya qiroli Frederik Uilyam tomonidan berilgan Qizil burgut ritsari) va 1859 yilda Bavariya qiroli Maksimilian II tomonidan Maksimiliya san’at va fan ordeni berilgan.

Xizmatlar

1956 yilda Xans Kristian Andersen nomidagi bolalar adabiyoti uchun mukofot va o’n yil davomida illyustratsiya uchun yaratildi. Har ikki yilda beriladigan ushbu mukofotga Daniya qirolichasi homiylik qiladi.

Uning tug’ilgan sanasi, 2-aprel, Xalqaro bolalar kitobi kuniga aylandi. Bundan tashqari, Andersenning ertaklari behisob teatrlarda namoyish etilgan, Disneyning “Kichkina suv parisi” asarini singari klassik asarlari bilan.

Bundan tashqari, Daniya yozuvchisi sharafiga ko’plab haykallar o’rnatilgan. Eng mashhuri, shubhasiz, uning eng taniqli belgilaridan biri bo’lgan “Kichkina suv parisi” ni ifodalaydi. U Kopengagenda joylashgan.

Andersen haykallari o’rnatilgan boshqa shaharlar – Malaga, Nyu-York, Chikago yoki Bratislava. Bundan tashqari, 2006 yilda Shanxayda ularning hikoyalari asosida tematik park ochildi.

Adabiyotlar

  1. Ruiza, M., Fernández, T. va Tamaro, E. Xans Kristian Andersenning tarjimai holi. Biografiasyvidas.com saytidan olingan
  2. Millet, Eva. Xans Kristian Andersenning o’lmasligi. Vanaguardia.com saytidan olingan
  3. EcuRed. Xans Kristian Andersen. Ecured.cu saytidan olingan
  4. Biography.com muharrirlari. Xans Kristian Andersenning tarjimai holi. Biography.com saytidan olindi
  5. Britannica entsiklopediyasi muharriri. Xans Kristian Andersen. Britannica.com saytidan olingan
  6. Xans Kristian Andersen dunyosi. Xans xristianlar Andersensning tarjimai holi. Visitandersen.com saytidan olingan
  7. Lombardi, Ester. Xans Kristian Andersenning tarjimai holi. Thoughtco.com saytidan olindi

Текст книги “Свинья-копилка”

Сколько игрушек было в детской! А высоко на шкафу стояла глиняная ко– пилка в виде свиньи. В спине у нее, конечно, была щель, только ее еще расширили ножом, чтобы проходили монеты и покрупнее, и две такие монеты в копилке уже лежали, не считая множества мелких. Копилка была набита битком, так что уж и не брякала даже, а о большем ни одной свинье с деньгами не о чем и мечтать. Стояла она на шкафу и смотрела на все в комнате сверху вниз – она ведь могла купить все это, а такая мысль хоть кому придаст уверенности в себе.

Все окружающие помнили об этом, хотя и не высказывались вслух – у них и без того было о чем поговорить. Ящик комода был полуоткрыт, и оттуда высовывалась большая кукла, уже не первой молодости и с подклеенной ше– ей. Поглядев по сторонам, она сказала:

– Давайте играть в людей – это всегда интересно!

Поднялась возня, зашевелились даже картины на стенах, показывая, что и у них есть оборотная сторона, и против этого нечего возразить.

Была полночь. В окна светил месяц, предлагая всем даровое освещение. Участвовать в игре были приглашены все, даже детская коляска, хотя она и принадлежала к громоздкому, низшему разряду игрушек.

– Всяк хорош по-своему! – говорила она. – Не всем же быть благородны– ми, надо кому-нибудь и дело делать, как говорится!

Письменное приглашение получила только одна свиньякопилка – она стоя– ла так высоко, что устное могла и не услышать, рассудили игрушки. Ну, а она даже не ответила, придет или нет, – и не пришла. Уж если желают ее общества, то пусть сделают так, чтобы она видела все со своего места. Так и сделали.

конец ознакомительного фрагмента

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.