Botulizm: yana bir xavfli mavsumiy kasallik
Botulizm kasalligi asosan uy sharoitida tayyorlangan dudlangan baliq va go‘sht, sabzavot va meva konservalarini iste’mol qilish oqibatida kelib chiqadi. Aholi o‘rtasida botulizm bilan xastalanish asosan noyabr oyidan boshlanib, may oyigacha, ya’ni uy sharoitida tayyorlangan konserva mahsulotlarini iste’mol qilish davrida qayd etiladi. Botulizm bilan kasallanish hollari tahlil qilinganda, asosan uy sharoitida tayyorlangan marinadlangan bodring, pomidor, patisson, qalampir, qo‘ziqorin, karam konservalari, baqlajon ikrasi va dudlangan baliq kabi mahsulotlarni iste’mol qilish kasallik kelib chiqishiga sababchi bo‘layotganligini ko‘rsatmoqda.
Botulizm qanday kasallik
Ботулизм — отравление токсинами бактерий ботулизма, протекающее с симптомами тяжелого поражения ЦНС.
Эпидемиология ботулизма
Резервуар инфекции — травоядные животные, выделяющие Cl. botulinum с испражнениями. В последующем из Cl. botulinum образуются споры, а при попадании их на пищевые продукты (обязательно в анаэробных условиях) выделяется токсин.
Источником болезни чаще являются грибы (маринованные, иногда соленые), вяленая рыба, реже — мясо, колбасы, ветчина домашнего консервирования (анаэробная среда). Больной ботулизмом не заразен.
Патогенез ботулизма
Ботулотоксин не разрушается ферментами пищеварительного тракта. Его особенностью является всасываемость через слизистую оболочку желудка и кишечника, после чего последний разносится током крови по всему организму. Токсин избирательно поражает холинергические отделы нервной системы. Характерные для ботулизма параличи различных групп мышц связывают с прекращением выделения ацетилхолина в нервных синапсах, в то время как холинэстеразная активность существенно не нарушается. Параличи мышц гортани, глотки и дыхательных мышц приводят к нарушению глотания и дыхания, что способствует возникновению аспирационных пневмоний, обусловленных вторичной микрофлорой. Обычно больные погибают от паралича дыхания или от вторичной инфекции дыхательной системы.
Клиника ботулизма
Инкубационный период ботулизма колеблется в пределах 6—24 часов, но может удлиняться до 6—10 дней. Чем он короче, тем тяжелее протекает заболевание и хуже прогноз.
Начало болезни острое, характерны умеренные динамические расстройства, тошнота, рвота, боли в животе, нечастый понос, испражнения без патологических примесей. По характеру течения выделяют тяжелую, среднетяжелую и легкую формы.
Тяжелая форма ботулизма. Инкубационный период 12—36 часов. Появляется слабость, выраженные глазные симптомы: диплопия, ани-зокория, мидриаз, иногда страбизм (косоглазие), двусторонний птоз век, ослабление зрения, часто отмечается вертикальный нистагм. При нарастании тяжести возникает неподвижность глазных яблок, симптом «паруса». Это сочетается с сухостью во рту, затруднением глотания, жаждой, осиплостью голоса, невнятностью речи («каша во рту»), головной болью, головокружением, миастенией. Температура тела повышенная. Возникают признаки развития расстройств дыхания: ощущение нехватки воздуха, стеснение и тяжесть в груди, иногда боли в области сердца, невозможность глубокого вдоха. Затем присоединяются поперхивание (парез мягкого неба), кашель, может развиться аспирационная пневмония, возможно появление симптомов токсического миокардита.
Среднетяжелая форма ботулизма. Инкубационный период 36—48 часов. Отличается незначительной выраженностью перечисленных выше признаков: глазная симптоматика умеренная, слабость меньше, однако имеются затруднения при глотании, осиплость голоса, жажда, метеоризм, запоры. Температура тела нормальная или несколько повышенная. Типично более медленное нарастание патологических симптомов и более быстрое обратное их развитие.
Легкая форма ботулизма. Инкубационный период 5—6 суток. Данная форма далеко не всегда может быть учтена, вследствие позднего обращения больного за помощью, слабой симптоматики и длительного инкубационного периода.
Диагноз ботулизма ставится на основании анамнеза, клинического обследования и лабораторных данных. Наиболее важна офтальмологическая симптоматика, не встречающаяся при других ПТИ. В лабораторной диагностике важнейшим является обнаружение боту-линического токсина.
Информация на сайте подлежит консультации лечащим врачом и не заменяет очной консультации с ним.
См. подробнее в пользовательском соглашении.
Botulizm: yana bir xavfli mavsumiy kasallik
Botulizm tayoqchasi anaerob, ya’ni kislorodsiz sharoitda o‘sadigan mikroblar oilasiga mansub. Bu mikroblar spora (qobiq) hosil qilish xususiyatiga ega bo‘lgani sababli tashqi muhit ta’sirlariga juda chidamli bo‘lib, qaynatganda ham o‘lmaydi, 120 daraja haroratda 30 daqiqada, sporasi 20 foizli zararsizlantiruvchi formalin ta’sirida 24 soatda jonsizlanishi mumkin. Bu mikrob toksini me’da va ichak shirasi ta’sirida o‘z kuchini yo‘qotmaydi, u qonga so‘rilib, inson organizmini zaxarlaydi. Botulizm bakteriyasi tashqi muhitda quruq sharoitda, tuproqda uzoq yillargacha saqlanadi.
Botulizm kasalligi asosan uy sharoitida tayyorlangan dudlangan baliq va go‘sht, sabzavot va meva konservalarini iste’mol qilish oqibatida kelib chiqadi. Aholi o‘rtasida botulizm bilan xastalanish asosan noyabr oyidan boshlanib, may oyigacha, ya’ni uy sharoitida tayyorlangan konserva mahsulotlarini iste’mol qilish davrida qayd etiladi. Botulizm bilan kasallanish hollari tahlil qilinganda, asosan uy sharoitida tayyorlangan marinadlangan bodring, pomidor, patisson, qalampir, qo‘ziqorin, karam konservalari, baqlajon ikrasi va dudlangan baliq kabi mahsulotlarni iste’mol qilish kasallik kelib chiqishiga sababchi bo‘layotganligini ko‘rsatmoqda.
Kasallikning klinik belgilari to‘satdan boshlanib, bemorlar xastalik boshlangan vaqtini aksariyat hollarda aniq aytadilar. Botulizm holsizlanish, bosh og‘rig‘i, og‘iz qurishi bilan boshlanadi. Ba’zida ko‘ngil aynishi, qayt qilish, bosh aylanishi va 1-2 marotaba ichning suyuq ketishi kabi kasallik belgilari qisqa vaqt kuzatiladi. Bundan tashqari, to‘sh suyagi ortida og‘riq kuzatilib, tez-tez kekirish paydo bo‘ladi.
Shu o‘rinda og‘riq va damlanish hollari ham uchraydi. Qayt qilish va ich ketishi qisqa vaqt davom etib, nevrologik belgilar boshlanganidan so‘ng odatda yo‘qoladi. Ich ketishi to‘xtab, qabziyat yuzaga keladi, me’dadan ozuqa moddasi evakuatsiyasi sekinlashib, hatto to‘xtab qolishi mumkin. Ko‘z oldida ”tuman”, ”parda” paydo bo‘lishi, bitta buyum ikkita bo‘lib ko‘rinishi, ko‘z sohasining harakati cheklanishi, qorachiqlar kengayib, ko‘z qovoqlarining ikki tomonlama qisilishi, yutinishning qiyinlashuvi yoki umuman amalga oshmay qolishi, ovoz o‘zgarib pasaya borishi va tiniqligi yo‘qolishi, og‘ir ahvollarda esa bemorning gapiga tushunib bo‘lmaslik kabi kasallikning nevrologik belgilari yaqqol namoyon bo‘ladi.
Botulizm bilan kasallanishning oldini olish uchun q uyidagi oddiy q oidalarga q at’iy rioya q ilishni tavsiya etamiz:
- Bozorlarda va a h oli gavjum bo‘ladigan joylarda fu q arolar tomonidan uy sharoitlarida tayyorlan ib, no q onuniy ravishda sotilayotgan , sifati kafolatlanmagan dudlangan go‘sht va bali q larni h amda sabzavot-meva konserva ma h sulotlarini xarid q ilmang . Shaxsiy xonadonlarda tayyorlangan bu kabi mahsulotlar kasallik keltirib chiqarishi mumkinligini unutmang;
- Ozi q -ov q at do‘konidan go‘sht, bali q , q o‘zi q orin va sabzavot-meva konserva mahsulotlarini hamda dudlangan go‘sht va bali q mahsulotlarini xarid q ilishdan oldin ushbu mahsulotlarning yorli q lari va muvofi q lik sertifikatlari borligiga e’tibor bering;
- Do‘konlar va bozorlardan sa q lash muddatlari o‘tgan, yorli q lari yo‘ q , idishlarining butunligi buzilgan, q op q o q lari shishgan, hamda muvofi q lik sertifikatiga ega bo‘lmagan konserva mahsulotlarini aslo xarid q ilmang;
- O‘zingizda yoki ya q inlaringizda kasallikning yu q orida q ayd etib o‘tilgan alomatlarini sezsangiz, zudlik bilan eng ya q in tibbiy muassasaga murojaat etishni unutmang. Shifoxonada o‘z va q tida ko‘rsatilgan malakali tibbiy yordam bemorning so g‘ ayib ketishiga imkon beradi.
M ahmud Shodiyev , oliy toifali shifokor-epidemiolog
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.